Ebû Saîd el-Harrâz ve Üç El Yazma Eseri: Kitâbü'l-Keşf ve'l-Beyân, Kitâbü'l-Ferâğ, Kitâbü'l-Hakâik

Ebû Saîd Ahmed b. Îsâ el-Harrâz (v. 286/899) Müslüman düşünür ve mutasavvıfların önde gelenlerindendir. III/IX. yy.da Bağdadın sufi çevrelerinde saygın bir yeri vardır. Klasik tasavvufi yapının şekillenmesinde de önemli bir rol oynamıştır. Çalışmamızda Harrâzın hayatı, eserleri (Kitâbüs-Sıdk -et- Tarîku İlallâh-, Kitâbüs-Sıfât, Kitâbü Mi yârit-Tasavvuf, Kitâbüd-Diyâ ), tale- beleri ve sûfî hocaları hakkında bilgi verdik. Buna ilave olarak araştırmamızda özellikle Ebû Saîd el-Harrâzın Kitâbü l-Keşf ve l-Beyân, Kitâbü l-Ferâğ ve Kitâbü l-Hakâik adlı yazmalarını ve bunların içerik analizini yapmaya çalıştık. Harrâz, Kitâbü l-Keşf ve l-Beyânda enbiya ve evliya arasındaki üstünlük prob- lemini tartışır. Kitâbü l-Hakâik adlı eserinde ise tasavvufa dair yetmiş iki kav- ramı açıklamıştır. Kitâbü l-Ferâğ adlı eserinde ise tasavvufî konularda nasihat- lerde bulunmaktadır. Bu çalışmamız bir sonuç bölümü ile noktalanmaktadır.

Abû Saîd al-Kharrâz and his three manuscripts: Kitâb al-Kashf wal-Bayân, Kitâb al-Ferâgh, Kitâb al-Haqâiq

Abû Saîd Ahmad b. Îsâ al-Kharrâz (d. 286/899) is one of the most leading Muslim thinkers and sufis. He was a leading figure of the Sufî circles of Baghdâd in the 3rd/9th cen- tury. al-Kharrâz played an important role forming Sûfî tradition. In this study we discussed Abû Saîd al-Kharrâzs life and his manuscript. We studied Kharrâzs biography, his life, works (The Book of Truthfulness -Kitâb al-Sidq-, Kitâb al-Sıfât, Kitâb Mi yâr al-Tasavvuf, Kitâb al-Diyâ), companions, students and the Sûfî masters of him. We discussed and made content anal- yses of his writings/manuscripts named Kitâb al-Kashf wal- Bayân, Kitâb al-Ferâgh, Kitâb al-Haqâiq. In Kitâb al-Kashf wal- Bayân, Kharrâz discusses the problem of supremacy between the prophets and saints. Kharrâz explains seventy two concepts about Sufism in Kitâb al-Haqâiq. He gives advice on Sufism in Kitâb al-Ferâgh. We finished our study with a conclusion.

PDF

___

Acem, Rafîk, Mevsûatu Mustalahâtit-Tasavvufi l-İslâmî, Beyrut 1999. Ateş, Ahmet, Kastamonu Genel Kitaplığında Bulunan Bazı Mühim Arapça ve Farsça Yazmalar, Oriens, 1952, c. 5, s. 2846. Attâr, Ferîdüddîn (v. 618/1221), Tezkiretü l-Evliyâ, haz. M. Zahit Kotku, İstanbul ts. Baltacı, Naile, Ebû Saîd El-Harrâz'ın Kitâbu' l-Keşf Ve' l-Beyân, Kitâbu' l- Hakâik ve Kitâbu' l-Ferâğ Adlı Üç Risalesindeki Tasavvufî Görüşle- ri, Yüksek Lisans Tezi, Konya 2009, XV+154 s. Brockelmann, Carl, Geschichte der Arabischen Litteratur, Leiden 1938. Demirci, Mehmet, Ebû Saîd el-Harrâz, DİA, X, 222-223, İstanbul 1994. Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (v. 505/1111), İhyâu Ulûmid-Dîn, I-IV, çev. Ahmet Serdaroğlu, İstanbul 1989. Harrâz, Ebû Saîd (v. 286/899), et-Tarîku ilallâh Kitâbüs-Sıdk, nşr. Ab- dulhalîm Mahmûd, Kahire ts. _____, Kitâbü' l-Keşf ve' l-Beyân, Kastamonu İl Halk Kütüphanesi Yazma Eserler Koleksiyonu, Nu: 2713, vr. 64.b70.b. _____, Kitâbü' l-Hakâik, Kastamonu İl Halk Kütüphanesi Yazma Eserler Koleksiyonu Nu: 2713, vr. 78.a87.b. _____, Kitâbü' l-Ferâğ, Kastamonu İl Halk Kütüphanesi Yazma Eserler Koleksiyonu, Nu: 2713, vr. 71.b78.a. _____, The Book of Truthfulness (Kitâb al-Sidq), Edited Arthur John Ar- berry, London 1937. Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali (v. 463/1071), Târîhu Bağdâd, Kahire 1931 m. Hucvîrî, Ali b. Osman Cüllâbî (v. 470/1077), Keşfül-Mahcûb, Hakikat Bil- gisi, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul 1996. İz, Mahir, Tasavvuf, nşr. M. E. Düzdağ, İstanbul 1995. Kelâbâzî, Ebû Bekr Muhammed (v. 380/990), et-Taarruf li-Mezhebi Ehlit- Tasavvuf, Kahire 1412. _____, Doğuş Devrinde Tasavvuf, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul 1992. Kuşeyrî, Abdulkerîm b. Hevâzin (v. 465/1072), er-Risâletü l-Kuşeyriyye fî İlmit-Tasavvuf, Beyrut 1993. _____, Kuşeyrî Risalesi, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul 1991. Küçük, Hülya, Tasavvuf Tarihine Giriş, Konya 2004. Massignon, L., Harrâz, İA (Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi), İstanbul 1950. Nwyia, Paul, Exegése Coranique et Language Mystique, Beyrut 1970. Öztürk, Müslüm, Kitabu Mi yarıt-Tasavvuf ve Mahiyatuh ve Ebû Saîd Ahmed b. İsa el-Harrâz, Harran Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ba- sılmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa 1998. Saab, Nada A., Sufî Theory and Language, December 2003. Schimmel, Annemarie, Tasavvufun Boyutları, çev. Ergun Kocabıyık, İs- tanbul 1982. Semânî, Ebû Saîd Abdulkerîm b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî (v. 562/1166), el-Ensâb, thk. Abdurrahmân b. Yahyâ, I-V, India 1966. Serrâc, Ebû Nasr Abdullah b. Ali et-Tûsî (v. 378/988), el-Lüma fî Târîhit- Tasavvufi l-İslâmî, Beyrut 2001. _____, el-Lüma İslam Tasavvufu, çev. Hasan Kamil Yılmaz, İstanbul 1996 Sühreverdî, Şihâbuddîn Ebû Hafs Ömer b. Muhammed b. Abdillah (v. 632/1240), Avârifu l-Maârif, Beyrut 2005. _____, Avârifü l-Maârif (Tasavvufun Esasları), çev. H. Kamil Yılmaz, İ. Gündüz, İstanbul 1990. Sülemî, Ebû Abdirrahmân (v. 412 h.), Tabakâtus-Sûfiyye, thk. Nureddin Şerîbe, Mısır 1372/1953. Şarânî, Abdülvehhâb b. Ahmed b. Ali el-Ensârî (v. 973/1565), et- Tabakâtül-Kübrâ, (I-II), Kahire 1954. Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1991. Yılmaz, H. Kâmil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1994.