Bornova-Yassıtepe Höyüğü Erken Tunç Çağı Sürtme Taş ve Yontmataş Endüstrisi

Son yıllarda, taş endüstriler üzerine, özellikle de Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’daki sürtme taş ve yont-mataş buluntuların hammadde kaynakları, dağılımı ve kullanımı hakkında yeni araştırmalar yapılmaktadır. Bu makale, kıyı batı Anadolu’da yer alan Yassıtepe’den ele geçen Erken Tunç Çağı taş buluntuları ile ilgili ilk sonuçları sunmaktadır. Yassıtepe sürtme taş ve yontmataş buluntular ile ilgili gerçekleştirilen ön çalışmalar, buluntu topluluğunun hammadde kullanımı, teknolojik özellikleri ile ti-polojik yapısının tanımlamasını içermektedir. Taş topluluğunda yerel hammaddeler hâkim durumda-dır, fakat buluntu topluluğu içinde yer alan ithal obsidiyenin varlığı da diğer kültürel gruplar ile olan yoğun ilişkileri göstermektedir. Buluntuların çoğunlukla prestij ürünü olması, Yassıtepe’deki kompleks yapıları içindeki yaşam düzeyini ve organizasyonu göstermektedir.

___

Alp ,S., 1965 “Güney-Batı Anadolu’da Bulunan Erken Bronz Çağına ait İdoller”, Belleten 29: 9-14.

Andrefsky, W., 1998 Lithics: Macroscopic Approaches to Analysis, Cambridge.

Aydıngül, Ş., 2005 Tunç Çağın Gizemli Kadınları, İstanbul.

Baykal-Seeher, A., 1996 “Die Lithischen Kleinfunde”, A. Baykal-Seeher- J. Oblagen-Kauder (eds.), Demircihöyük IV, Die Kleinfunde, Mainz: 7-139.

Bergner, M.-B. Horejs- E. Pernicka, 2009 “Zur Herkunft der Obsidianartefakte vom Çukuriçi Höyük”, Studia Troica 18: 249-272.

Bialor, P.G., 1982 “The Chipped Stone Assemblages from Emporio and from the Lower Cave at Ayio Gala”, S. Hood (ed.), Prehistoric Emporio and Ayio Gala, Vol. II, London: 699-711.

Bigazzi, G.- Z. Yeğingil- M. Oddone- P. Norelli- H. Erkanal-M. Topaksu, 2008 “Studi di Provenienza di Manufatti di Ossidiana in Anatolia: Nuovi Datı da Insediamenti Costieri dell’Egeo”, A. Gueli (ed.), Scienza e Beni Culturali. Atti del V Congresso Nazionale di Archeometria, Siracusa: 474-482.

Bilgen, A.N.-Z. Bilgen-S.Çıraoğlu, 2015 Seyiömer Höyük I, İstanbul.

Blegen, C.W.- J. L. Caskey- M. Rawson – J. Sperling, 1950 Troy I. The First and the Second Settlements, Princeton.

Blegen, C.W., 1963 Troy and the Trojans, London.

Carter, T., 1997 “Blood and Tears: A Cycladic Case Study in Microwear Analysis. The Use of Obsidian Blades as Razors?”, M.A. Bustillo-A. Ramos-Millan (eds.), Siliceous Rocks and Culture. Madrid: 256-271.

Caymaz, T., 2006 “Aliağa-Helvacıköy Bölgesi’nde bir Neolitik Yerleşimi: Arap Tepe”, Arkeoloji Dergisi 8: 1-11.

Derin, Z., 2006 “İzmir’den İki Yeni Prehistorik Yerleşim Yeri: Yassıtepe Höyüğü, Çakallar Tepesi Höyüğü”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Dergisi VII: 1-16.

Derin, Z.,2019 “İzmir’de 5 Bin Yıllık Yerleşim Alanı Yassıtepe’de Yeni Keşifler”, H. Göncü- A. Ersoy- D.S.A. Tanrıver (eds.), Smyrna/İzmir, Kazı Araştırmaları III, Izmır Excavation and Research III, İstanbul: 1-16.

Derin, Z.-F. Ay-T. Caymaz, 2009 “İzmir’in Prehistorik Yerleşimi-Yeşilova Höyüğü 2005-2006 Yılı Çalışmaları”, Arkeoloji Dergisi XIII(1): 7-58.

Dinç, R., 1997 “Kulaksızlar Mermer İdol Atölyesi ve Çevre Araştırmaları”, XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı: 255-282.

Efe, T., 2003 “Batı Anadolu Tunç Çağı Uygarlığının Doğuşu”, ArkeoAtlas 2: 92-129.

Efe, T., 2007 “The Theories of the ‘Great Caravan Route’ Between Cilicia and Troy: the Early Bronze Age III Period in İnland Western Anatolia”, Anatolian Studies 57: 47-64.

Erkanal, H.-T. Özkan, 1999 “1997 Baklatepe Kazıları”, XX. Kazı Sonuçları Toplantısı I: 337-355.

Fındık, B-Z. Derin, 2018 “Yeşilova Höyüğü Geç Neolitik Dönem Yontmataş Endüstrisi”, A. Baysal (ed.), Anadolu Arkeolojisinde Taş Aletler. Teori, Metot, Pratik, İstanbul: 211-228.

Georgiadis, M., 2008 “The Obsidian in the Aegean beyond Melos”, Oxford Journal of Archaeology 27 (2): 101-117.

Greaves,A.- B. Aksoy-A. Brown-N. Çağatay-P. Foss- N. Kolankaya-Bostancı- N. Macdonald, 2014 “Çaltılar Archaeology Project 2014”, Heritage Turkey 4: 32-33.

Gurova, M., 2008 “Typology, Function, Use-wear and Context: Where is the Common Vision?”, L. Longo- N. Skakun (eds.), “Prehistoric Technology” 40 Years Later: Functional Studies and the Russian Legacy Proceedings of the International Congress Veona (Italy), 20-23 April 2005, Oxford: 539-543.

Günel, S. 2008 “Çine Tepecik Höyük’te bulunan idoller”, T. Tahran- A.Tibet- E.Konyar (ed.) Muhibbe Darga Armağanı, İstanbul: 251-260.

Günel, S., 2014 “New Contributions Regarding Prehistoric Cultures in the Meander Region: Çine-Tepecik”, B. Horejs- M. Mehofer (ed.), Western Anatolia before Troy. Proto-Urbanisation in the 4th Millennium BC? Proccedings of the International Symposium held at the Kunsthistorisches Museum Wien. Vienna. Autria. 21-24 November 2012, Vienna: 83-103.

Hartenberger, B.- C. Runnels, 2001 “The Organization of Flaked Stone production at Bronze Age Lerna”, Hesperia 70: 255-283.

Hekmann, J.J., 2003 The Early Bronze Age Cemetery at Chalandriani on Syros, Assen.

Herling, L.- K. Kasper- C. Lichter- R. Meriç, 2008 “Im Westen nichts Neuses? Ergebnisse der Grabungen 2003 und 2004 in Dedecik-Heybelitepe”, Istanbuler Mitteilungen 58: 13-65.

Hood, S., 1982 Prehistoric Emporio and Ayio Gala, Vol. II, London.

Joukowsky, M.S., 1986 Prehistoric Aphrodisias I, II, Louvain.

Kamil, T., 1982 Yortan Cemetery in the Early Bronze Age of Western Anatolia, Oxford.

Kolankaya-Bostancı, N., 2004 İzmir Bölgesi Prehistorik Dönemler Yontmataş Endüstrileri, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.

Kolankaya-Bostancı, N., 2008 “Ege Bölgesi’nde Obsidiyen Ticareti” Anadolu, Ek Dizi No: 2: 147-164.

Kolankaya-Bostancı, N., 2011 “The Use of Obsidian in Coastal Western Anatolia during the Early Bronze Age”, V. Şahoğlu-P. Sotikopoulou (eds.), Across. The Cyclades and Western Anatolia during the 3rd Millennium BC. Exhibition Catalogue, İstanbul: 154-157.

Kolankaya-Bostancı, N., 2018 “Çine-Tepecik Höyük 2016 Yılı Yontmataş Endüstrisi”, 33. Arkeometri Sonuçları Toplantısı Dergisi, Cilt 2: 145-160.

Korfmann, M., 1987 Demircihüyük: die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978, Mainz.

Korobkova, G., 1999 “The Blades with “Mirror-like” Polishing: Myth or Reality”, S.K. Kozlowski- H. G. K. Gebel (ed.), Neolithic Chipped Stone Industries of the Fertile Crescent, and Their Contemporaries in Adjacent Regions. Proceedings of the Second Workshop on PPN Chipped Lithic Indusries, Institute of Archaeology, Warsaw University, 3rd-7th April 1995, Berlin: 18-20.

Kulaçoğlu, B.,1992 Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi. Tanrılar ve Tanrıçalar, İstanbul.

Lamp, W., 1936 Excavations at Thermi in Lesbos, Cambridge.

Lamp, W., 1937 Excavations at Kusura Near Afyon Karahisar I”, Archaeologia 86: 1-64.

Lloyd, S.-J. Mellaart, 1962 Beycesultan I: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, London.

Leurquin, J.L., 1986 “Chipped Stone Analysis”, M.S. Joukowsky (ed.), Prehistoric Aphrodisias, an Account of the Excavations and Artifact Studies, Volume I, Rhode Island: 242-271.

Maliszewski, D., 1993 “Trojan Shematic Idols at Munich”, Anatolian Studies 48: 111-113.

Mellink, M., 1964 “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1963”, American Journal of Archaeology 68: 269-278.

Mellink, M., 1966 “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1965”, American Journal of Archaeology 70: 245-257.

Meriç,,R., 1990 “1988 Yılı Alaşehir Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı 11, 1: 179-190.

Milić, M., 2014 “PXRF Characterisation of Obsidian from Central Anatolia, the Aegean and Central Europe”, Journal of Archaeological Science 41: 285-296.

Momigliano, N., 2013 “Çaltılar Arkeoloji Projesi 2012. Çaltılar Archaeological Project 2012”, ANMED Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 11: 178-184.

Momigliano, N.- A. Greaves- T. Hodos- B. Aksoy- A. Brown- M. Kibaroğlu- T. Carter, 2011 “Settlement History and Material Culture in Southwest Turkey: Report on the 2008-2010 Survey at Çaltılar Höyük (northern Lycia)”, Anatolian Studies 61: 61-121.

Özsait, M., 2000 “1998 Yılı Harmanören (Göndürle Höyük) Mezarlık Kazısı”, 21. Kazı Sonuçları Toplantısı 1: 371-380.

Pelegrin, J., 2012 “New Experimental Observations for the Characterization of Pressure Blade Production Techniques”, P.M. Desrosiers (ed.), The Emergence of Pressure Blade Making. From Origin to Modern Experimentation, New York: 465-500.

Renfrew, C., 1969 “The Development and Chronology of the Early Cycladic Figurines”, American Journal of Archaeology 73: 1-31.

Renfrew, C., 1972 The Emergence of Civilization: the Cyclades and the Aegean in the Third Millennium BC, London.

Runnels, C., 1985 “The Bronze Age Flaked Stone Industries from Lerna. A Preliminary Report”, Hesperia 54: 357-391.

Sarı, D., 2012 “İlk Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’nun Kültürel ve Siyasal Gelişimi”, Masrop E-dergi 7: 112-249.

Schwall Ch.– B. Horejs, 2017 “Western Anatolian Impact on Aegean Figurines and Religion?”, B. Horejs (ed.), Çukuriçi Höyük 1: Anatolia and the Aegean from the 7th to the 3rd Millennium BC.,Vienna: 53-77.

Sotirakopoulou, P., 1998 “The Cyclades, the East Aegean and the Western Asia Minor: Their Relations in the Aegean Late Neolithic and Early Bronze Age”, H. Erkanal- H. Hauptmann-V. Şahoğlu-R. Tuncel (ed.), Proceedings of the International Symposium. The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age, October 13th-19th 1997, Urla-İzmir (Turkey), Ankara: 533-557.

Şahoğlu,V., 2005 “The Anatolian Trade Network and the Izmir Region During the Early Bronze Age”, Oxford Journal of Archeology 24 (4): 339-361.

Topbaş, A.,1994 “Seyitömer Höyüğü 1992 Yılı Kurtarma Kazısı”, IV. Müze Kurtarma Kazıları Sonuçları: 297-310.

Torrence, R., 1979 “A Technological Approach to Cycladic Blade Industries”, J.L. Davis- J.F. Cherry (ed.), Papers in Cycladic Prehistory, Los Angeles: 66-86.

Unger-Hamilton, R., 1988 Method in Microwear Analysis, Prehistoric Sickles and Other Stone Tools from Arjoune, Syria, Oxford.

Warner, J., 1994 Elmalı-Karataş II, The Early Bronze Age of Karataş, Bryn Mawr College.

Yeğingil, Z., M. Oddone, G. Bigazzi, H. Erkanal, N. Kolankaya-Bostancı, V. Şahoğlu, 2020 “Chronological and Chemical Approaches to Obsidians from Bakla Tepe and Liman Tepe, Western Anatolia”, Journal of Archaeological Science: Reports 32: 1-14.