Arkeolojik Mirasın Korunmasında Kültürel Peyzaj Kavramının Potansiyeli: Likya Bölgesi Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme

Çağdaş koruma kuramının geliştirdiği yeni kavramlar arasında yer alan kültürel peyzaj kavramı bir yerin anlamlarını kültürel, tarihsel ve coğrafi bağlamı ile çözümlemeyi amaçlamaktadır. Üzerinde yaşantının devam ettiği coğrafyalara dağılmış olan arkeolojik malzemenin değerleri ise kaçınılmaz olarak, coğrafyayı ilgilendiren kalkınma ve arazi kullanımı planlarından etkilenmektedir. Çalışma, kültürel peyzaj kavramı araştırmalarının sunduğu araçlardan ve Likya Bölgesi’nde iki yüz yıldır sü- rüdürülen arkeolojik araştırmalardan yola çıkarak, Teke Yarımadası’nı ilgilendiren bölgesel kalkıma süreçlerini ve coğrafyadaki değişimi yönlendirecek bir analiz ve ifade yöntemini kullanarak kalkınmayı yönlendirmenin olanaklarını araştırmıştır.

The Potential of the Concept of Cultural Landscape in the Protection of Archaeological Heritage: An Evaluation on the Example of the Lycian Region

The concept of cultural landscapes, as one of the emerging concepts of modern developments in heritage preservation intends to identify the values and meanings of places within their cultural, historical and geographical contexts. The values of archaeological material dispersed in geographies where modern habitation related activites continue is inevitably effected by the land use and development plans of an area. This study intends to use the instruments explored in cultural landscape research and information provided by two centuries of archaeological research in the Lycian region to utilize an analysis and expression method to inform and steer regional development activites and expected changes which will effect the Teke Peninsula.

PDF

___

Avrupa Konseyi, 1992 Arkeolojik Mirasın Korunmasına Yönelik Avrupa Sözleşmesi
Avrupa Konseyi, 2000 Avrupa Peyzaj Sözleşmesi
Araoz, G. 2011 “Preserving Heritage Places Under a New Paradigm” Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development 1(1): 55-60.
Asano, K. 1993 “Survey of the Byzantine sites on Lycian coast near Fethiye by Osaka University, Japan”. Araştırma Sonuçları Toplantısı 10, Ankara: 7-18.
Atik-Korkmaz, S. 2016 “Ana Tanrıçanın Kutsal Alanı: Letoon “ İşkan, H – Dündar, E. (eds.) Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un ülkesi. İstanbul.
Avrami, E. – S. Macdonald – R. Mason – D. Myers 2019 “Introduction”, E. Avrami – S. Macdonald – R. Mason – D. Myers. (eds.) Values in Heritage Management: Emerging Approaches and Research Directions. Los Angeles: 1-8.
Bayburtluoğlu, C. 1975 Lykia. Ankara.
Bean, G. E. 1998 Eskiçağda Likya Bölgesi (2. baskı) İstanbul.
Beaufort, F. 1818 Karamania, or a brief description of the South coast of Asia Minor and the Remains of Antiquity With Plans, Views, &c. Collected During a Survey of that Coast, Under the Orders of the Lords Commissioners of the Admiralty, in the Years 1811 & 1812. Londra.
Buschmann, K. 1993 “Hızırlık bei Fethiye: Das Altlykische Telebehi” Araştırma Sonuçları Toplantısı 10. Ankara: 429-437.
Carver, M. 1996 “On Archaeologicial Value” Antiquity 70: 45-56.
Cleere, H. 1989 “Introduction: The rationale of archaeological heritage management” H. Cleere (ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World, Londra: 1-19.
Cooney, G.1999 “Irish Prehistory” R. Layton – J. Ucko (eds.) Archaeology and Anthropology of Landscape. Londra: 46-67.
Crow, J. – S. Turner 2009 “Silivri and the Thracian Hinterland of Istanbul: an Historic Landscape”, Anatolian Studies 59: 167-181.
Çevik, N. 2015 K. Dörtlük – R. Boyraz Seyhan (eds.) Lykia Kitabı, Antalya.
Darvill, T. 1999 “The Historic Environment, Historic Landscapes, and Space-Time-Action Models in Landscape Archaeology. R. Layton – J. Ucko (eds.) Archaeology and Anthropology of Landscape. Londra: 106-120.
Darvill, T. – C. Gerrard – B. Startin 1993 “Identifying and Protecting Historic Landscapes” Antiquity 67: 563-574.
Demas, M. 2002 “Planning for Conservation and Management of Archaeological Sites: A Values- Based Approach” J. M. Teutonico – G. Palumbo (eds.) Management Planning for Archaeological Sites: An International Workshop Organized by the Getty Conservation Institute and Loyola Marymount University, 19-22 May 2002, Corinth, Greece, Los Angeles: 27-56.
Dinç, S. 2010 Likya’da kent birlikleri. İstanbul.
Eslick, C. 1992 Elmalı-Karataş I the Neolithic and Chalcolithic Periods: Bağbaşı and Other Sites. Bryn Mawr.
Fairclough, G. 1999 “Protecting Time and Space: Understanding Historic Landscape for Conservation in England” R. Layton – J. Ucko (eds.) Archaeology and Anthropology of Landscape. Londra: 121-136.
-2006 “Large Scale, Long Duration and Broad Perceptions: Scale Issues in Historic Landscape Characterisation”, G. Lock – B. L. Molyneux (eds.) Confronting Scale in Archaeology: Issues of Theory and Practice, New York: 203-215.
Foss, C. 1994 “The Lycian Coast in the Byzantine Age” Dumbarton Oaks Papers, 48: 1-52.
Göktaş, G. 2012 Aziz Nikolaos Yolları [Harita ve Broşür]. Antalya.
Harrison, R. 2013 Heritage: Critical Approaches, Londra.
Hellenkemper, H. – F. Hild 2004 Tabula Imperii Byzantini 8: Lykien und Pamphylien. Viyana.
Hodder, I. 1995 Theory and practice in archaeology. Londra.
ICOMOS, 1990 Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü.
ICOMOS, 2014 The Florence Declaration on Heritage and Landscape as Human Values.
Ingold, T. 1993 “The Temporality of Landscape.” World Archaeology, 25(2): 152-174.
İşler, B. 2009 Likya Bölgesi’nde Karabel Asarcık’taki Erken Bizans dönemi yerleşimi. Hacettepe Üniversitesi, SBÜ, Sanat Bilimi A.B.D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
-2017 “Likya Bölgesi Alacadağ Çevresindeki Bizans Yerleşimleri Yüzey Araştırması 2016 Yılı Çalışmaları.” ANMED 15: 179-188.
İşler, B., – N. Aydoğan İşler 2019 “Likya Bölgesi Alacadağ Çevresindeki Bizans Yerleşimleri 2017 Yılı Yüzey Araştırması”. 36. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 1. Ankara: 367-378.
Kolb, F. 1995 “Kyaneai ve Çevresi Yüzey Araştrımaları 1993 yılı sonuçları.” 12. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara: 83-98.
-1998 “1996 Kyaneai yüzey araştırmaları.” 15. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 2. Ankara: 345-363.
Korkut, T. (ed.) 2015 Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti. Ankara.
Mason, R., – E. Avrami 2002 “Heritage Values and Challenges of Conservation Planing.” J. M. Teutonico – G. Palumbo (eds.) Management Planning for Archaeological Sites: An International Workshop Organized by the Getty Conservation Institute and Loyola Marymount University, 19-22 May 2002, Corinth, Greece, Los Angeles: 13-26.
Lipe, W.D. 2009 “Archaeological values and resource management” L. Sebastian – W. D. Lipe (eds.) Archaeology and Cultural Resource Management: Visions of the future Santa Fe: 41-63.
McManamon, F. P. – J. Doershuk – W. D. Lipe – T. McCulloch – C. Polglase – S. Schlanger – L. Sebastian – L. Sullivan 2016 “Value-Based Management of Archaeological Resources at a Landscape Scale”. Advances in Archaeological Practice, 4(2): 132-148.
Orbaşlı, A. 2017 “Conservation Theory in the Twenty First Century: Low Evolution or Paradigm Shift” Journal of architectural conservation 23(3): 157-170.
Reigl, A. 1982 “The Modern Cult of Monuments.” (Özgün Yayın: 1903, Çev: K.W. Foster, D. Ghirardo) Oppositions 25: 21-51.
Sauer, C.O. 1996 “The morphology of landscape (Özgün Yayın: 1925)” J. Agnew – D. N. Livingstone – A. Rogers (eds) Human Geography Oxford: 296-315.
Savrum-Kortanoğlu, M. 2013 “Arkeolojik Sitler ve Derecelendirme Sorunu”. Colloquium Anatolicum XII: 271-290.
Schaafsma, C. F. 1989, “Significant Until Proven Otherwise: Problems versus Representative Samples”, H. Cleere (ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World, Londra: 38-51 .
Sengur, S. – E. Nurlu 2021 “Historic Landscape Characterization in Protected Areas; A Case Study: Kazdağı National Park” Journal of Agricultural Sciences, 27: 106-113.
Smith, L. 2006 Uses of Heritage, Oxon.
Şahin, S. 2014 Stadiasmus Patarensis Itinera Romana Provinciae Lyciae, Likya Eyaleti Roma Yolları. İstanbul.
Takmer, B. 2002 “Lykia Orografyası.” N. Başgelen (ed.) Lykia İncelemeleri I. İstanbul: 33-52
Takmer, B. – M. Alkan, 2013 “Parerga to the Stadiasmus Patarensis (13): The Road System in the Mountainous Area of Alacadağ in Central Lycia and the roads indicated in the Vita of Nicholas of Sion” GEPHYRA, 10: 106-120.
T.C. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı 2014 TR61 Düzey 2 Bölgesi Antalya-Burdur-Isparta Bölge Planı 2014-2023.
T.C. Kalkınma Bakanlığı 2013 Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018.
T.C. Kalkınma Bakanlığı 2014 Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 1983 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Resmi Gazete Yayın taihi: 23/7/1983, Sayı: 18113).
T. C. Kültür Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu 1999 05.11.1999 tarih ve 658 sayılı ilke kararı: Arkeolojik Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları.
T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2007 Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı 2007-2013, Ankara.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2019 On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023).
Tekin Bellibaş, N. E. – G. Tanyeli 2020 “Cultural Significance Assessment for the Archaeological Heritage of the Lycian Region” Conservation and Management of Archaeological Sites, 22:3-6: 117-141.
Tilley, C. 1997 A Phenomenology of Landscape: Places, Paths and Monuments. Oxford.
TMMOB Mimarlar Odası 2009 E. Madran – A. H. Alptekin (eds.) Korumada Yeni Tanımlar Yeni Kavramlar: “Kültürel Peyzaj”, Ankara.
Trotzig, G. 1989 “The Cultural Dimension of Development – An Archaeological Approach” H. Cleere (ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World, Londra: 59-63.
UNESCO 2017 Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention.
Uzunoğlu, H. – E. Taşdelen 2013 “Parerga zum Stadiasmus Patarensis (14): Die Strecken 35 (Arykanda-Arneai) und 37 (Arykanda – Lesei-)” GEPHYRA, 10: 121-131.
URL 1: https://www.icomos.org/en/resources/charters-and-texts
URL 2: https://www.coe.int/en/web/culture-and-heritage/standards
URL 3: https://historicengland.org.uk/research/methods/characterisation/
URL 4: https://app.trdizin.gov.tr/proje/TWpBNU5qTXo/ peyzajda-kulturel-miras-turkiye-de-planlama-gelisimi
URL 5: https://irma.nps.gov/DataStore/DownloadFile/466037
URL 6: https://www.nationaltrust.org.au/advocacy-programs-vic/landscape-protection/
URL 7: https://heritagecouncil.vic.gov.au/research-projects/past-projects/ landscapes-of-cultural-heritage-significance-assessment-guidelines/
URL 8: http://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/editordosya/antalya_BKY_2012.rar