Aras Vadisi’ne Açılan Kapı: Elmagöl- Pamuk Geçidi Urartu Karakolu

Doğubayazıt Ovası’ndan Aras Vadisi ve Güney Kafkasya’ya açılan yol üzerindeki stratejik Pamuk Geçidi’nde tahkimli bir Urartu sitadelinin (Elmagöl-Pamuk Geçidi) kalıntıları bulunur. Ağrı Dağı’nın kuzeybatı etek- lerindeki bir tepede kurulmuş bu sitadel ve doğu eteklerindeki aşağı şehir entegre bir ulaşım zincirinin halka- larından biridir. Sitadelin, tasarım özelliği ve boyutları bakımından bir konaklama istasyonu ve güvenliği sağlayan bir karakol olarak hizmet vermek üzere planlandığı anlaşılmaktadır. Söz konusu Urartu tesisinin MÖ 8. yüzyılın başlarında Minuhinili’nin (Karakoyunlu) kuruluşundan hemen sonra önem kazanan yolları denetim altında bulundurmak amacıyla inşa olması mümkündür.

Gate to Aras Valley: Elmagöl- Pamuk Pass Urartu Outpost

Some remains of a fortified Urartian citadel (Elmagöl-Pamuk Geçidi) are found on the strategic Pamuk Pass, on the road from Doğubayazıt Plain to Aras Valley and Southern Caucasia. The citadel built on the nortwestern slopes of Mount Ağrı together with the lower city on the eastern skirts is one of the rings of an integrated communi- cation system. It has planned to serve road and military stations, providing security in terms of its design features and dimension. It is possible that the Urartian stronghold built at the beginning of the 8th century BC to control the roads that became important immediately after the founding of Minuahinili (today’s Karakoyunlu).

PDF

___

Biscione, R. – R. Dan, 2014 “Ranking and Distribution of the Urartian Fortifications in Turkey”, A. Özfırat (ed.), SCRIPTA: Veli Sevin’e Armağan, Arkeolojiyle Geçen Bir Yaşam İçin Yazılar - Essays in Honour of Veli Sevin. A Life Immersed in Archaeology, İstanbul: 123-136.
Ceylan, A. 2007 “2005 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”, 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1 (Çanakkale, 29 Mayıs-02 Haziran 2006), Ankara: 163-182.
-2008 Doğu Anadolu Araştırmaları: Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır (1988-2008), Erzurum.
Dan, R. 2017 “Linking lowlands among the mountains: the Urartian Road Stations”, Studies in Caucasian Archaeology III: 84-112.
Ivanovskiy, A. A. 1911 Po Zakavkaz’ya: Arxeologitceskiya Nablyudeniya i İssledovaniya 1893, 1894 i 1896 gg., Materialy po Arkheologii Kavkaza VI, Sobrannye Zkipeditsiyami İmperatorskago Moskovskago Arxeologitskago Obçestva, Snaryazennymi na vysotçaysye Darovannya Sredstva, Moskva.
Kleiss, W. 1988 “Aspekte urartäischer Architektur”, Iranica Antiqua XXIII: 181-245.
-2005 “Urartäische Architektur in der Entwicklungsgeschichte der Architektur Irans”, Iranica Antiqua XL: 207-215.
Kuftin, B. A. 1944 “Urartskii ‘kolymbarii’ u podoshvy Ararata i Kuro-Arakskii Eneolit”, Vestnik Gosudarstvennego Museya Gruzii XIII-B, 1-171, Tbilisi.
Lehmann-Haupt, F. C. 1910 Armenien, Eins und Jetzt I: vom Kaukasus zum Tigris und nach Tigranokerta, Berlin.
Nikol’skij, M. V. 1896 Klinoobraznya Nadpisi Zakavkaz’ja, Materialy po Arkheologii Kavkaza V, Sobrannye Zkipeditsiyami İmperatorskago Moskovskago Arxeologitskago Obçestva, Snaryazennymi na vysotçaysye Darovannya Sredstva, Moskva.
Özfırat, A. 2009a “Van, Ağrı ve Iğdır Yüzey Araştırması, 2007”, 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1 (Ankara, 26-30 Mayıs 2008), Ankara: 345-366.
-2009b “Pre-Classical survey in Eastern Turkey. Sixth preliminary report: Lake Van Basin and Mt. Ağrı Region”, Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan 41: 211-232.
-2014 “Aktaş: Ağrı Dağı’nın Kuzey Eteğinde-Aras Vadisi’nde bir Urartu Kalesi”, A. Özfırat (ed.), SCRIPTA: Veli Sevin’e Armağan, Arkeolojiyle Geçen Bir Yaşam İçin Yazılar - Essays in Honour of Veli Sevin. A Life Immersed in Archaeology, İstanbul: 111–120.
-2017a “Eriqua and Minuahinili: An Early Iron Age-Nairi Kigdom and Urartian Province on the Northern Slope of Mt Ağrı (Settlement Complexes at Melekli and Karakoyunlu)”, TÜBA-AR 21: 63-92
-2017b “Melekli-Kültepe (Iğdır) Höyüğü, Urartu Kalesi ve Columbarium: Ağrı Dağı’nın Kuzey Eteğindeki Minuahinili (Karakoyunlu) Kenti”, OLBA XXV: 161-182.
-2017c “The Late Bronze-Early Iron Age-Urartu Complex at Bozkurt on the Southern Slope of Mt. Ağrı”, E. Rova, M. Tonussi, (eds.), At the Northern Frontier of Near Eastern Archaeology: Recent Research on Caucasia and Anatolia in the Bronze Age – Proceedings of the international Humboldt- Kolleg (Venice, 9th-12th January 2013), Subartu XXXVIII, Brepols Publishers, Turnhout: 299-310.
-2018 “The Urartian Fortress at Ömerağa-Gölyüzü on the southern slope of Mt. Ağrı (Bozkurt Settlement Complex), in the city of Minuahinili (Karakoyunlu)”, Colloquium Anatolicum 17: 191-209.
Payne, M. 2006 Urartu Çivi Yazılı Belgeleri Kataloğu, İstanbul.
Salvini, M. 1995 Geschichte und Kultur der Urartäer, Darmstadt.
-2008 CTU-Corpus dei Testi Urartei, I-III, CNR-Istituto di Studi Sulle Civilta dell’Egeo e del Vicino Oriente, Documenta Asiana VIII.1-3, Rome.
Sevin, V. 1988 “The Oldest Highway: between the regions of Van and Elazığ in Eastern Anatolia”, Antiquity 62/236: 547-551.
-1989 “Urartular’a Ait Dünyanın En Eski Karayolu”, Anadolu Araştırmaları 11: 47-56.
-2006 “Keçikıran: Van Bölgesi’nde Yarım Kalmış Bir Urartu Projesi”, A. Erkanal Öktü-E. Özgen-S. Günel et al. (eds.), Hayat Erkanal’a Armağan: Kültürlerin Yansıması, Studies in Honor of Hayat Erkanal: Cultural Reflections, İstanbul: 667-674.