Balıkgöl (Ağrı) Kıyılarında Arazi Örtüsü/Kullanımının Zamansal Değişimi (1989-2021)

Arazi örtüsü/kullanımında meydana gelen hızlı değişimlerin tespit edilmesi, geleceğe yönelik planlı-sürdürülebilir bir arazi kullanımın belirlenmesinde son derece önemlidir. Bu çalışma, Balıkgöl (Ağrı) kıyılarında 1989 ve 2021 yılları arasında yer alan arazi örtüsü/kullanım değişimlerini ortaya koymak amacı ile uydu görüntüleri ve arazi gözlemlerinden faydalanılarak hazırlanmıştır. Tespit edilen sonuçlara göre Balıkgöl kıyılarında özellikle rekreasyonel faaliyetlere bağlı olarak işlevsel değişimlerin ortaya çıktığı gözlemlenmiştir. Mera alanlarının 1989 yılında kıyılarda geniş bir alan kapladığı, 2021 yılında ise fiziki coğrafya koşullarının elverişli olduğu kıyı yakınında yer alan yerleşmeler çevresinde, 100 metrelik dar bir alanda tarımsal faaliyetlerin yapıldığı tespit edilmiştir. Çalışmada, en son aşamada Puyravaud formülü kullanılarak her bir arazi örtüsü tipi için yıllık değişim oranları hesaplanmıştır. Her bir arazi kullanım özelliği için değerler benzer hassasiyetle oranlanmış, Kappa İndisi kullanılarak doğruluk analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Arazi örtüsü/kullanımı değişimi, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Rekreasyonel Faaliyetler, Puyravaud formülü, Balıkgöl (Ağrı)

Temporal Change of Land Cover/Use on the Coasts of Balıkgöl (Ağrı) (1989-2021)

Detection of rapid changes in land cover/use is extremely important in determining a planned-sustainable land use for the future. In this study, between the years of 1989 and 2021 on the shores of Balıkgöl (Ağrı) was examined by using satellite images and field observations in order to reveal the land cover/use changes. According to the determined results, it has been observed that functional changes occur on the shores of Balıkgöl, especially due to recreational activities. It was determined that the pasture areas covered a large area on the coast in 1989, and in 2021, agricultural activities were carried out in a narrow area of 100 meters around the settlements located near the coast, where the physical geography conditions were favorable. In the study, annual change rates for each land cover type were calculated by using the Puyravaud formula at the last stage. The values for each land use feature were proportioned with similar precision, and accuracy analysis was performed using the Kappa Index.

Keywords:

Land cover/use change, GIS, Recreational activities, Puyravaud formula, Balıkgöl (Ağrı),

PDF

___

Abrantes, P., Fontes, I., Gomes, E., Rocha, J. (2016). Compliance of land cover changes with municipal land use planning: Evidence from the Lisbon Metropolitan Region (1990-2007). Land Use Policy, 51, 120–134. doi: 10.1016/j.landusepol.2015.10.023
Ağrı Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2020). Ağrı İli 2019 Yılı Çevre Durum Raporu, https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/agri_2019_-cdr-20201012094805.pdf, Erişim Tarihi: 08.04.2022.
Arınç, K. (2003). Ekolojik yönleriyle Bursa Ovası’nda arazi kullanışlılığı ve çevresel etki değerlendirmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 10, 81-113. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunidcd/issue/2451/30953 adresinden alındı.
Arpat, E., Şaroğlu, F., İz, H.E. (1977). 1976 Çaldıran depremi. Yeryuvarı ve İnsan, 2 (1). 29-41.
Atalay, İ. (1989). Türkiye’ de kır yerleşmelerinin arazi degredasyonu üzerindeki etkileri. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 91-101.
Atalay, İ. (2005). Kuvaterner’deki İklim Değişimlerinin Türkiye Doğal Ortamı Üzerine Etkileri. Türkiye Kuvaterner Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Haziran, İstanbul, 121-128, 2-5.
Bayar, R. (2003). Arazi kullanımı-nüfus ilişkisi: Anamur örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi. 1 (1), 97-116. doi: 10.1501/Cogbil_0000000023
Bayar, R. (2004). Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin arazi bölünüşü ve tarım alanlarındaki değişmeler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2 (1), 41-55. doi: 10.1501/Cogbil_0000000039
Bayar, R., Karabacak, K. (2017). Ankara İli Arazi Örtüsü Değişimi (2000-2012). Coğrafi Bilimler Dergisi. 15 (1), 59-76. doi: 10.1501/Cogbil_0000000181
Berberiyan, M. (1976). Seismotectonic map of Iran scale 1/2.500.000. M. Berberiyan (ed). In Countribution of the Seismotectonics of Iran (Part 3), Geology Survey Raport, Iran, 397-418.
Calzada, L, Meave, J. A., Bonfil, C., Figueroa, F. (2008). Lands at risk: Land use/land cover change in two contrasting tropical dry regions of Mexico. Applied Geography, 99, 22-30. doi: 0.1016/j.apgeog.2018.07.021
Canpolat, A. F., Dağlı, D. (2020). Change in land use in Elaziğ province (2006-2018) and the simulation of 2030. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 702-723. doi: 10.32003/igge.746668
Chase, T.N., Pielke, R.A., Kittel, T.G.F., Nemani, R.R., Running, S.W. (1999). Simulated impacts of historical land cover changes on global climate in northern winter. Climate Dynamics, 16, 93-105. doi: 10.1007/s003820050007
Dengiz, O., Demirağ Turan, İ. (2014). Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistem teknikleri kullanılarak arazi örtüsü / arazi kullanımı zamansal değişimin belirlenmesi: Samsun Merkez İlçesi örneği (1984-2011). Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 78-90. doi: 10.19159/tutad.45474
Elmastaş, N. (2008). Kahta Çayı Havzası’nda arazi kullanımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6 (2), 159-190. doi: 10.1501/Cogbil_0000000088
Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S. Elmacı, H., Olgun, S. (2012). 1:250.000 ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi Ağrı (NJ 38-1) Paftası, Seri No: 51. Ankara: MTA Yayınları.
Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S. Elmacı, H., Olgun, S., Şaroğlu, F. (2013). Active Fault Map of Turkey with an Explanatory Text 1:1.250.000 scale. General Directorate of Mineral Research and Exploration, Special Publication Series, 30.
Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S. Şaroğlu, F., Olgun Ş., Elmacı, H., Çan, T. (2016). Active fault database of Turkey. Bulletin of Earthquake Engineering, (16), 3229-3275. doi: 10.1007/s10518-016-0041-2
Eraso, N. R., Armenteras-Pascual D., Alumbreros, J., R. (2013). Land use and land cover change in the Colombian Andes: Dynamics and future scenarios, Journal of Land Use Science. 8 (2),154-174. doi:10.1080/1747423X.2011.650228 Ergen, A., Sümengen, M. (2018). 1:100.000 ölçekli Ağrı İ50 Paftası. Ankara: MTA Yayınları.
Erkal, T. (2015). Kıyı yönetimi açısından Türkiye'de yapılan kıyı jeomorfolojisi çalışmalarının değerlendirilmesi. Türk Coğrafya Dergisi, 65, 23-34. doi: 10.17211/tcd.41995.
Erol, O. (1959). Mihalıççık Dağları’nın jeomorfolojisi ve araziden faydalanma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 17, 519-531. http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4240 adresinden alındı.
Erol, O. (1972). Konya, Tuzgölü ve Burdur Havzaları’ndaki plüvyal göllerin çekilme safhalarının jeomorfolojik delilleri. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 3-4, 13-52.
Erol, O. (1977). Türkiye’deki kıyı kullanım sorunlarına jeomorfolojik yaklaşım. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Türkiye Coğrafya Dergisi, 6, 93-122. http://tucaum.ankara.edu.tr/wp- content/uploads/sites/280/2015/08/tucaum6_6.pdf adresinden alındı
Esen, F. (2017). Bingöl İli arazi kullanım özelliklerinin Corine sistemine göre analizi ve sürdürülebilir arazi kullanım önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (41), 162-181. doi: 10.16992/ASOS.11975
Garipağaoğlu, N., Duman, E. (2018). Çatalca İlçesi’nin arazi kullanımında meydana gelen değişimler (1987-2016). Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 219-232. doi: 10.14781/mcd.386372
Genç, L., Saçan, M., Turhan, H., Aşar, B. (2010). Arazi örtüsünün Landsat TM uydu görüntüleri yardımıyla belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 16, 213-224. doi: 10.1501/Tarimbil_0000001140
Gomes, E., Abrantes, P., Banos, A., Rocha, J., Buxton, M. (2019). Farming under urban pressure: Farmers’ land use and land cover change intentions. Applied Geography, 102, 58–70. doi: 10.1016/j.apgeog.2018.12.009
Gözenç, S. (1974). Arazinin kullanılması ve değerlendirilmesinin coğrafi yönden tetkiki. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20-21, 169-180.
Houghton, R.A., Hackler, J.L., Lawrence, K.T. (1999). The U.S. carbon budget: Contribution from land-use change. Science, 285, 574-578. doi: 10.1126/science.285.5427.574
Kaçmaz, M., Döker, M.F. (2021). Sapanca Gölü Havzası’nda arazi kullanımı ve mekânsal değişim. Coğrafi Bilimler Dergisi, 19 (1), 161-194. doi: 10.33688/aucbd.872216
Kara, F., Karatepe, A. (2012). Uzaktan algılama teknolojileri ile Beykoz İlçesi (1986-2011) arazi kullanımı değişim analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 378-389. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3292 adresinden alındı.
Kocaman, S., Kaya F. (2014). Ağrı İlinin Turizm Coğrafyası. Erzurum: Zafer Medya Yayınları.
Koç, A., Yener, H. (2001). Uzaktan algılama verileriyle İstanbul çevresi ormanlarının alansal ve yapısal değişikliklerinin saptanması. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 51(2), 17-36. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/174875 adresinden alındı.
Lowdermilk, W, C. (2014). Conquest of the Land Through 7000 Years. Create Space Independent Publishing Platform, U.S. Department of Agriculture Soil Conservation Services.
Metzger, M. J., Rounsevell, M. D. A., Acosta-Michlik, L., Leemans, R., Schröter, D. (2006). The vulnerability of ecosystem services to land use change. Agriculture, Ecosystems & Environment, 114, 69-85. doi: 10.1016/j.agee.2005.11.025.
Meyer, W. B., Turner, B. L. (1994). Changes in Land Use and Land Cover: A Global Perspective. Cambridge: Cambridge University Press.
Munsi, M., Malaviya, S., Oinam, G., Joshi, P. K. (2010). A landscape approach for quantifying land-use and land-cover change (1976–2006) in middle Himalaya. Regional Environmental Change, 10, 145-155. doi:10.1007/s10113-009-0101-0
Özçağlar, A. (1994). Çarşamba Ovası ve yakın çevresinde araziden yararlanma. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, 93-128. http://tucaum.ankara.edu.tr/turkiye-cografyasi-arastirma-ve-uygulama-merkezi-dergisi/ adresinden alındı
Özçağlar, A., Özgür, E. M., Somuncu, M., Bayar, R., Yılmaz, M., Yüceşahin, M. M., Yavan, N., Akpınar, N., Karadeniz, N. (2006). Çamlıhemşin ilçesinde doğal ve beşerî kaynak tespitine bağlı olarak geliştirilen arazi kullanım kararları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (1), 1-27. doi: 10.1501/Cogbil_0000000060
Özdemir, M. A., Bahadır, M. (2008). Yalova ilinde arazi kullanımının zamansal değişimi. Coğrafya Dergisi, 17: 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/231222 adresinden alındı. Öztürk, Y. (2020). Aktif fayların tanımlanmasında jeomorfik belirteçlerin rolü: Balıkgöl fay zonu örneği (Ağrı). Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, (5), 101-117. doi: 10.46453/jader.771204.
Peiman, R. (2011). Pre-classification and post-classification change-detection techniques to monitor land-cover and land-use change using multi-temporal Landsat imagery: a case study on Pisa Province in Italy. International Journal of Remote Sensing, 32 (15), 4365-4381. doi: 10.1080/01431161.2010.486806.
Puyravaud, J.P. (2003). Standardizing the calculation of the annual rate of deforestation. Forest Ecology and Management, 177, 593-596. doi: 10.1016/S0378-1127(02)00335-3.
Sala, O.E., Chapin, F.S., Armesto, J.J., Berlow, E., Bloomfield, J., Dirzo, R., Huber-Sanwald, E., Huenneke, L.F., Jackson, R.B., Kinzig, A., Leemans, R., Lodge, D.M., Mooney, H.A., Oesterheld, M., Poff, N.L., Sykes, M.T., Walker, B.H., Walker, M., Wall, D.H. (2000). Biodiversity: Global biodiversity scenarios for the year 2100. Science, 287, 1770-1774. doi: 10.1126/science.287.5459.1770.
Schulz, J.J., Cayuela, L., Echeverria, C., Salas, J., Maria, J., Benayas, R. (2010). Monitoring land cover change of the dryland forest landscape of Central Chile (1975–2008). Applied Geography, 30, 436-447. doi: 10.1016/j.apgeog.2009.12.003.
Şaroğlu, F. (1985). Doğu Anadolu’nun neotektonik dönemde jeolojik ve yapısal evrimi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.
Şaroğlu, F., Emre, Ö., Boray, A. (1987). Türkiye’nin Diri Fayları ve Depremselliği. Rapor No: 8174. Ankara: MTA.
Tolba, M. K., El-Kholy, O. A. (1992). The World Environment 1972–1992: Two Decades of Challenge. London: Chapman & Hall.
Tovar, C., Seijmonsbergen, A. C., Duivenvoorden, J. F. (2013). Monitoring land use and land cover change in mountain regions: An example in the Jalca grasslands of the Peruvian Andes. Landscape and Urban Planning, 112: 40-49. doi: 10.1016/j.landurbplan.2012.12.003.
Tuncay, E., Sümengen, M. (2018). 1:100.000 ölçekli Doğubayazıt İ51 Paftası. Ankara: MTA Yayınları.
Tunçdilek, N. (1985). Türkiye’de relief şekilleri ve arazi kullanımı. İÜ Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları. 3, 1- 192.
Turner, B. L., Meyer, W. B., Skole, D. L. (1994). Global land-use/land-cover change: towards an integrated study, Ambio, 23 (1), 91-95. https://asu.pure.elsevier.com/en/publications/global-land-useland-cover-change-towards-an-integrated- study
Uzun, A., Somuncu, M. (2013). Madra Dağı ve çevresinin arazi örtüsü kullanımındaki zamansal değişimin uzaktan algılama yöntemi ile değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (30), 1-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50175/645682.
Vittek, M., Brink, A., Donnay, C., Simonetti, D., Desclé, B. (2014). Land cover change monitoring using Landsat MSS/TM satellite image data over West Africa between 1975 and 1990. Remote Sensing, 6, 658-676. doi:10.3390/rs6010658
Wulf, A. (2017). Doğanın Keşfi. Alexander von Humboldt’un Yeni Dünyası. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Yiğitbaşıoğlu, H. (1993). Konya-Çumra Havzası’nda arazi kullanım özellikleri ve başlıca sorunları. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 8, 149-167. http://tucaum.ankara.edu.tr/wp- content/uploads/sites/280/2015/08/tucaum8_8.pdf adresinden alındı.

ISSN: 1303-5851
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2003
Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi