Nesrin İLHAN, Perihan SARI, Hülya KALYONCUOĞLU, Serap ARPACI, Dilek HAVAOĞLU

Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler

Amaç: Bu araştırma huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesini ve yaşam kalitesini etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla gerçekleştirildi. Yöntemler: Bu kesitsel araştırma Aralık 2013 - Şubat 2014 tarihleri arasında İstanbul’da iki huzurevinde 150 yaşlı birey ile gerçekleştirildi. Veriler sosyodemografik bilgi formu ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOL-BREF) kullanılarak toplandı. Veriler tanımlayıcı istatistikler, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis testi, One-way Anova, student t testi ve çoklu regresyon analizi kullanılarak değerlendirildi. Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 72,31±6,22’dir. Erkeklerin bedensel sağlık alt boyut puan ortalaması, kadınlara göre, kronik hastalığı olmayanların bedensel sağlık, sosyal ilişkiler ve çevresel sağlık alt boyut puan ortalaması, kronik hastalığı olanlara göre, ağrısı olmayan yaşlıların bedensel sağlık alt boyut puan ortalaması, ağrısı olanlara göre, sağlığı konusunda endişesi olmayanların bedensel, çevresel ve ruhsal sağlık alt boyut puan ortalaması, endişesi olanlara göre, sebze ve meyve tüketenlerin bedensel sağlık, sosyal ilişkiler ve ruhsal sağlık alt boyut puan ortalaması, meyve sebze tüketmeyenlere göre, egzersiz yapanların bedensel sağlık ve sosyal ilişkiler alt boyut puan ortalaması, egzersiz yapmayanlara göre istatistiksel açıdan anlamlı derecede yüksek bulundu. Arkadaşlarıyla ilişkileri çok iyi olan, kendini yalnız hissetmeyen ve huzurevinde kalmaktan memnun olan yaşlıların bedensel, çevresel, ruhsal sağlık ve sosyal ilişkiler alt boyut puan ortalaması, diğer yaşlılara göre istatistiksel açıdan anlamlı derecede yüksek bulundu (p<0,05). Sonuç: Ağrısı olmayanların, arkadaşlarıyla ilişkisi çok iyi olanların, meyve/sebze tüketenlerin ve huzurevinde kalmaktan memnun olanların bedensel sağlık açısından, arkadaşlarıyla ilişkisi çok iyi olanların, her zaman ve sık sık ziyaretçisi gelenlerin, kronik hastalığı olmayanların çevresel sağlık açısından, arkadaşlarıyla ilişkisi çok iyi olanların, meyve/sebze tüketenlerin, yalnızlık hissetmeyenlerin, her zaman ve sık sık ziyaretçisi gelenlerin ve huzurevinde kalmaktan memnun olanların ruhsal sağlık açısından, arkadaşlarıyla ilişkisi çok iyi olanların, huzurevinde kalmaktan memnun olanların, meyve/sebze tüketenlerin, kendi isteğiyle huzurevinde kalanların, her zaman ve sık sık ziyaretçisi gelen yaşlıların sosyal ilişkiler açısından yaşam kalitelerinin daha iyi olduğu saptandı.

Anahtar Kelimeler:

Huzurevi, yaşlı, yaşam kalitesi, arkadaşlık ilişkileri, meyve ve sebze tüketimi, ağrı

Quality of Life and Factors Affecting the Quality of Life of Elderly Nursing Home Residents

Objective: The study was performed to determine the quality of life and factors affecting the quality of life of elderly nursing home residents. Methods: This cross-sectional study was conducted with 150 elderly individuals residing in nursing homes situated in Istanbul in the period December 2013–February 2014. Data were collected using the sociodemographic questionnaire and World Health Organization Quality of Life Scale(WHOQOL-BREF). Descriptive statistics, Mann–Whitney U test, Kruskal–Wallis test, one way ANOVA, student’s t–test, and multiple regression analysis were performed. Results: The mean age of elderly nursing home residents was 72.31±6.22 years. The mean score of the physical health domain was found to be statistically significantly higher in male elderly nursing home residents than in female elderly nursing home residents. The mean scores of the physical health, social relationship, and environment domains were found to be statistically significantly higher in elderly nursing home residents without chronic diseases than in those with chronic diseases. Moreover, the mean score of the physical health domain was found to be statistically significantly higher in elderly nursing home residents who did not have pain than in those who did have pain. The mean scores of the physical health, environment, and psychological domains were found to be statistically significantly higher in elderly nursing home residents who were not concerned about health than in those who were concerned about health. The mean scores of the physical health, social relationship, and psychological domains were found to be statistically significantly higher in elderly nursing home residents who consumed fruits and vegetables than in those who did not consume fruits and vegetables. The mean scores of the physical health and social relationship domains were found to be statistically significantly higher in elderly nursing home residents who exercised than in those who did not exercise. The mean scores of the physical health, environment, psycholo- gical, and social relationship domains were found statistically significantly higher in elderly nursing home residents who had a good relationship with friends, did not feel lonely, and were satisfied to stay in a nursing home than in other elderly individuals (p<0.05). Conclusion: It was observed that if elderly nursing home residents did not have pain, had a good relationship with friends, consumed fruits and vegetables, and were satisfied to stay in a nursing home, they had a better quality of life in terms of physical health, and if they had a good relationship with friends, had frequent visitors, and did not have chronic diseases, they had a better quality of life in terms of environmental health. Moreover, if they had a good relationship with friends, consumed fruits and vegetables, did not feel lonely, had frequent visitors, and were satisfied to stay in a nursing home, they had a better quality of life in terms of mental health; if they had a good relationship with friends, were satisfied to stay in a nursing home, consumed fruits and vegetables, voluntarily stayed in nursing homes, and had frequent visitors, they had a better quality of life in terms of social relationships.

PDF

___

Tiftik S, Kayış A, İnanır İ. Yaşlı bireylerde sistemsel değişiklikler, hastalıklar ve hemşirenin rolü. Akad Geriatri 2012; 4: 1-11.
Beğer T, Yavuzer H. Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik Gelişim 2012; 25: 1-3.
Tuik.gov.tr. [Internet]. Türkiye İstatistik Kurumu. İllere ve cinsiyete göre doğuşta beklenen yaşam süreleri, 2013. [updated 2015 Temmuz 13; ci- ted 2015 Temmuz 13]. Available from: http://www.tuik.gov.tr/PreHaber- Bultenleri.do?id=18618
Uçku R, Şimşek H. Halk sağlığı uygulamaları ve yaşlanma; Ne kadar ye- terli. In: Aslan D, Ertem M, eds. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. 1st ed. Ankara: Palme Yayıncılık; 2012, p.9-11.
Tuik.gov.tr. [Internet]. Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle Yaşlılar, 2014. [updated 2015 Temmuz 13; cited 2015 Temmuz 13]. Available from: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18620
Balcı E. Bedensel etkinlik ve yaşlılık. In: Aslan D, Ertem M, eds. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. 1st ed. Ankara: Palme Yayıncılık; 2012. p.42-7.
Ünal B, Ergör G. Türkiye kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışma- sı. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Sağlık Bakanlığı Yayın 2013; 909: p.256.
Sönmez Y, Uçku R, Kıtay Ş, Korkut H, Sürücü S, Sezer M, et al. İzmir’de bir sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 75 yaş ve üzeri bireylerde yaşam kalitesi ve etkileyen etmenler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2007; 21: 145 - 53.
Boylu AA. Yaşlılıkta yaşam kalitesi ve konut ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hiz- met. 2013; 24: 145-56.
Işıklı B, Kalyoncu C, Arslantaş D. Eskişehir Mahmudiye’de 35 yaş ve üzeri kişilerde yaşam kalitesi. Toplum Hekimliği Bülteni 2007; 26: 7-12.
Baran E, Özvarış ŞB. Yaşlılık döneminde sağlığın geliştirilmesi. In: Aslan D, Ertem M, eds. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. 1st ed. Ankara: Palme Yayıncılık; 2012. p.25-30.
Sun W, Aodeng S, Tanimoto Y, Watanabe M, Han J, Wang B, et al. Quality of life (QOL) of the community-dwelling elderly and associated factors: A population-based study in urban areas of China. Arch Gerontol Geriatr 2015; 60: 311-6. [CrossRef]
Eser E, Fidaner H, Fidaner C, Eser SY, Elbi H, Göker E. WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF’in psikometrik özellikleri. 3P Dergisi 1999; 7: 23-41.
Chang YS, Liang SC, Chen MC, Lu MR. Quality of life in elderly with dep- ressive disorder. Taiwan Geriatr Gerontol 2006; 2: 21-31.
Vitorino LM, Paskulin LMG, Viana LAC. Quality of life among older adults resident in long-stay care facilities. Rev Latino-Am Enfermagem 2012; 20: 1186-95. [CrossRef]
Rocha ACO, Mota FRNM, Silva MJ, Bonates LAM, Rocha ACO. Quality of life of elderly people who care for the elderly at home. J Nurs UFPE 2015; 9: 548-57.
Baykan Z, Naçar M, Çetinkaya F. Kayseri Büyükşehir Belediyesi huzurevin- deki yaşlıların yaşam kalitesi. Akad Geriatri Dergisi 2011; 3: 35-40.
Gökulu G, Uluocak Ş, Aslan C, Bilir O. Çanakkale merkezindeki 65 yaş ve üzeri yaşlıların yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Journal of Internatio- nal Social Research 2014; 7: 666-77.
Arslantaş D, Metintaş S, Unsal A, Kalyoncu C. Eskişehir Mahmudiye İlçesi yaşlılarında yaşam kalitesi. Osmangazi Tıp Dergisi 2006; 28: 81-9.
Zincir H, Taşçı S, Erten ZK, Başer M. Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam kalitesi ve depresyon düzeyleri ve etkileyen faktörler. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2008; 17: 168-74.
Akın A, Demirel S. Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 2003; 25: 73-82.
Huguet N, Kaplan MS, Feeny D. Socioeconomic status and health-related quality of life among elderly people: Results from the Joint Canada/Uni- ted States Survey of Health. Soc Sci Med 2008; 66: 803-10. [CrossRef]
Koçoğlu D, Akın B. Sosyoekonomik eşitsizliklerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. DEÜ Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2009; 2: 145-54.
Güngör Tavşanlı N, Öçelik H, Karadakovan A. Examine of quality of life of elderly indivudals suffering pain. Agri 2013; 25: 93-100. [CrossRef]
Alhan Ö, Aslan S, Karaman K, Yıldırım S, Yıldız Y, Gür Ö, et al. Serebral pal- sili çocuk sahibi ebeveynlerin yaşam kaliteleri. 33. Ulusal Çocuk Cerrahisi Kongresi. 28-31 Ekim 2015, Antalya, Türkiye.
Kılıçoğlu A, Yenilmez Ç. Huzurevindeki yaşlı bireylerde yaşam kalitesi ve bireye özgü etkenler ile ilişkisi. Düşünen Adam 2005; 18: 187-95.
Çalıştır B, Dereli F, Ayan H, Cantürk A. Muğla il merkezinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam kalitelerinin incelenmesi. Türk Geriatri Derg 2006; 9: 30- 3.
Akyol A, Bilgiç P, Ersoy G. Fiziksel aktivite, beslenme ve sağlıklı yaşam. Sağ- lık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fizik- sel Aktiviteler Daire Başkanlığı. Ankara: Klasmat Matbaacılık; 2008. p.7.
Şahin NE, Emiroğlu ON. Huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. H.Ü. Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2014; 57-66.
Aile sosyal politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Daire Başkan- lığı. Türkiye’de Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Huzurevine Yerleşme Ne- denleri ve Huzurevi Yaşamına İlişkin Algıları. 2013.
Arkar H, Sarı Ö, Fidaner H. Relationship between quality of life, perceived social support, social network, and loneliness in a Turkish sample. Yeni Symposium 2004; 42: 20-7.
Dereli F, Koca B, Demircan S, Tor N. Bir huzurevinde kalan yaşlıların yalnız- lık düzeylerinin incelenmesi. Yeni Tıp Dergisi 2010; 27: 93-7.