ON YEDİ VE ON SEKİZİNCİ ASIR OSMANLI TARİHİNE DAİR HOLLANDA KAYNAKLARI

Bu makalede, Hollanda’daki muhtelif arşiv ve kütüphanelerde tutulanOsmanlı tarihi ile ilgili birincil kaynakların tanıtımı yapılarak bunlarınOsmanlı tarihi çalışmaları açısından taşıdıkları potansiyel tartışılmaktadır.Hollanda’nın Osmanlı İmparatorluğu ile gerek ticari ve gerekse diplomatikilişkilerini yürüten ve koordine eden kurumların zaman içerisinde uğradıklarıdönüşüme paralel olarak bu ülkenin Osmanlı tarihine dair kaynakları da hemnitelik hem de nicelik yönüyle değişim göstermektedir. On altıncı yüzyılınsonunda Doğu Akdeniz’de önemli bir ticari aktör olarak ortaya çıkanHollandalılar 1612 yılında Osmanlı Devletinden ilk ahidnamelerini eldeettikten sonra İstanbul’da elçilik ve çeşitli ticaret merkezlerindekonsolosluklar ihdas etmişlerdir. Osmanlı topraklarında ihdas edilen budiplomatik ve ticari temsilciliklerin gerek kendi faaliyetlerine ve gerekseOsmanlı İmparatorluğundaki muhtelif gelişmelere dair tuttukları kayıtlarOsmanlı tarihi için önemli kaynaklardır. Lahey’deki Hollanda MilliArşivlerinde tutulan bu kayıtların ötesinde çeşitli yerel arşivlerde vekütüphanelerde de Osmanlı tarihine dair kaynaklar mevcuttur.Söz konusu kütüphaneler içerisinde Leiden Üniversitesi Kütüphanesi, sahipolduğu “Doğu elyazmaları koleksiyonu” dolayısıyla özel bir öneme sahiptir.Yerel arşivler olarak tanımlanabilecek muhtelif belediye arşivlerinde de gereknoterlik kayıtları ve gerekse Osmanlı pazarıyla ticaret yapan bir takımşirketlerden kalan evrak, özellikle Osmanlı ticari hayatına oldukça farklı birperspektiften bakma imkânı sunan kaynaklardır.

Dutch Sources on Seventeenth and Eigteenth Century Ottoman History

This article introduces the primary sources of Ottoman history held in various archives and libraries in the Netherlands and discusses their potential for studies on Ottoman history.The primary sources on Ottoman history produced by Dutch institutions evolved both in terms of quantity and content over time in parallel with the transformation of the institutions that conducted and coordinated commercial and diplomatic relations with the Ottoman Empire. The Dutch emerged as an important commercial actor in the Eastern Mediterranean at the end of the sixteenth century, obtained their first ahidname from the Ottoman Empire in 1612 and established an embassy in Istanbul and consulates in various trade centres of the Empire. The records of these diplomatic and commercial representatives are important sources for Ottoman history since they contain information about Dutch commercial and diplomatic activities as well as about various developments in the Empire. Beyond these records held in the Dutch National Archives in The Hague, there are primary sources on Ottoman history in various local archives and libraries in the Netherlands. Among these libraries, Leiden University Library has a special importance due to its “Oriental Manuscript Collection”. In various municipal archives, which can be defined as local archives, both notarial records and documents left behind by a number of companies trading with the Ottoman market are sources that provide an opportunity to look at the Ottoman commercial life from a very different perspective.

PDF

___

Nationaal Archief (NA): 01.02.20, 167; 1.02.20, 912; 2.01.08, 347
Regionaalarchief Leiden: NL-LdnRAL_0016
Arı, Bülent, “Hollanda Arşivlerinde Akdeniz Tarihine Ait Belgeler,” Avrupa Arşivlerinde Osmanlı İmparatorluğu içinde, (ed. Yonca Köksal ve Mehmet Polatel), s. 87-103. İstanbul 2014.
Van Den Boogert, Maurits. The Capitulations and the Ottoman Legal System, Leiden 2005.
Bulut, Mehmet, Ottoman Dutch Economic Relations in the Early Modern Period 1571-1699, Hilversum, 2001.
De Groot, Alexander H., The Netherlands and Turkey: Four hundred years of political, economical, social and cultural relations: selceted essays, İstanbul 2007.
De Groot, “The Organization of Western European Trade in the Levant,” Companies and Trade: Essays on Overseas Trading Companies during the Ancient Regime içinde, (ed. Leonard Blusse ve Femme Gaastra), Lahey 1981, s. 231-241.
Heeringa, K., ed. Bronnen tot de Geschiedenis van den Levantschen Handel. Eerste Deel: 1590-1660, Eerste stuk, Den Haag 1910.
Heeringa, K., ed. Bronnen tot de Geschiedenis van den Levantschen Handel. Eerste Deel: 1590-1660, Tweede stuk, Den Haag, 1910.
Heeringa, K., ed. Bronnen tot de Geschiedenis van den Levantschen Handel. Tweede Deel: 1661-1726, Den Haag 1917.
Huygens ING, “Bronnen tot de geschiedenis van den Levantschen handel (1590-1826),” http://resources.huygens.knaw.nl/handellevant [erişim 26.10.2019.]
Israel, Jonathan I., The Dutch Republic: Its Rise, Greatness and Fall, 1477-1806, Oxford 1995.
Kadı, İsmail Hakkı, Ottoman and Dutch merchants: Competition and Cooperation in Ankara, Izmir, and Amsterdam, Leiden 2012.
Kadı, İsmail Hakkı, “Hollanda’da Şarkiyat Araştırmaları,” Doğu-Batı, 20, (2002), s. 83-110.
Van Der Meiden, G. W., Het Legatiearchief Turkije Tot 1811, ̓s-Gravenhage 1978.
Nanninga, J. G., ed. Bronnen tot de Geschiedenis van den Levantschen Handel. Derde Deel: 1727- 1765, Den Haag 1952.
Nanninga, J. G., ed. Bronnen tot de Geschiedenis van den Levantschen Handel. Vierde Deel: 1765-1826, Eerste stuk, Den Haag 1964.
Nanninga, J. G., ed. Bronnen tot de Geschiedenis van den Levantschen Handel. Vierde Deel: 1765-1826, Tweede stuk, Den Haag 1966.
Nationaalarchief, “Archieven” http://www.gahetna.nl/collectie/archief [erişim 26.10.2019]
Olnon, Merlijn, ‘Brought under the Law of the land’: The History, Demography and Geography of Crossculturalism in Early Modern Izmir, and the Köprülü Project of 1678, Leiden 2013.
Schmidt, Jan, Catalogue of Turkish Manuscripts in the Library of Leiden University and Other Collections in the Netherlands, 3 cilt, Leiden 2000-2006.
Schmidt, Jan, Catalogue of Turkish Manuscripts in the Library of Leiden University and Other Collections in the Netherlands: Minor Collections, Leiden 2012.
Schutte, O., Repertorium der Nederlandse vertegenwoordigers, residerende in het buitenland, 1584-1810, ‘s-Gravenhage 1976.
Wätjen, Hermann, Die Niederlander im Mittelmeergebiet zur Zeit Ihrer Hoechsten Machtstellung, Berlin 1909.