EĞRİBOZ SANCAĞI İDARECİLERİ (1756-1792)

Günümüzde Yunanistan’ın doğusunda yer almakta olup, Osmanlılarzamanında önemli bir sancak merkezi ve şehirdir. Osmanlı hâkimiyetidöneminde (1470-1831) önemli bir deniz üssü olan şehir, kalabalık Müslümannüfusa, birçok dinî binaya sahip önde gelen İslâmî ve idarî bir merkezi olarakdikkati çeker. Kaynaklarda Eğriboz veya Ağriboz olarak isimlendirilmekteolup, başlangıçta Bizans’ın 1204’ten sonra da Venedikliler’in kontrolü altınagirdi. Venedikliler burayı 1470’e kadar Ege’deki en gelişmiş deniz üssü olarakkullandılar.Fâtih Sultan Mehmed’in Mora’nın önemli bir kısmını topraklarına dâhiletmesinden sonra kara ve deniz ulaşımı için Eğriboz’un önemi arttı. OsmanlıVenedik savaşı sırasında Fâtih ordusuyla şehri kuşattı ve 1470’te adayı fethetti.Fetihten itibaren inşa edilen Türk-İslam eserleri ile önemli bir üs haline gelenEğriboz, 1831 yılına kadar Osmanlı idaresinde kaldı.Bu makalede Eğriboz’un Osmanlı idaresindeki idarecileri incelenecektir.Başbakanlık Arşivi’nde bulunan kayıtlara göre 1756-1792 yılları arasındaEğriboz sancağına Osmanlı Devleti tarafından 72 atama yapılmıştır. Buvalilerin atama tarihleri, görev süreleri, bu sürelerde meydana gelen olaylar buçalışmanın konusunu teşkil etmektedir.

The Sanjak of Eğriboz (Éuboea) Administrators (1756-1792)

Eğriboz (Éuboea), currently located in the east of Greece, was an important center of sanjak and city in Ottoman time. During the Ottoman rule (1470- 1831), the city which was a significant sea-base attracted attention with its crowded Muslim population and being an Islamic and government center having many religious buildings. In the Turkish sources it has been named as Eğriboz or Ağriboz and has been initially under Byzantine’s rule and then, in 1204 that of the Venetians. The Venetians used the city as the most developed sea-base in Aegean Sea until 1470. Following Sultan Mehmed the Conqueror’s conquest of a great deal of part of Morean Peninsula, the significance of Eğriboz highly increased in terms of land and maritime transportation. During the Ottoman-Venetian battle, the Conqueror besieged the city with his army and conquered the island in 1470. With its Turkish-Islamic monuments constructed after the conquest, Eğriboz has become a significant base and remained under the Ottoman rule up to 1831. This paper intends to examine governors of Eğriboz under Ottoman rule. According to the Prime Ministry’s archive records dated between 1756 and 1792, there have been 72 governor’s appointment to Eğriboz Sanjak by the Ottoman center. This study focuses on the appointment dates and duration of such governors and incidents happened within these time sequences.

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi Divan-ı Hümayun Nişancı Kalemi (BOA. A.DVN. NŞT.) Tahvil Defteri 16.
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA) Defterleri: D. 734; D. 9772; D. 10057; D.5246.
Âşıkpaşa-oğlu, Tevârih-i Âl-i Osman, neşr. Çiftçioğlu N. Atsız, İstanbul 1949.
Ayn Ali Efendi, Kavânîn-i Âl-i Osman Der Hülâsa-i Mezâmin-i Defter-i Divân, İstanbul 1280.
Hezarfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-Beyân Fî Kavânîn-i Âl-i Osman, Haz. Sevim İlgürel, Ankara 1998.
Mevlânâ Mehmed Neşrî, Cihânnümâ (Osmanlı Tarihi 1288-1485), Haz. N. Öztürk, İstanbul 2008.
Oruç Beğ Tarihi (Osmanlı Tarihi 1288-1502), Haz. N. Öztürk, İstanbul 2007.
Sofyalı Ali Çavuş Kanunnâmesi, Haz. Midhat Sertoğlu, İstanbul 1992.
Başar, Fehameddin, Osmanlı Eyalet Tevcihatı (1717–1730), Ankara 1997.
Bostan, İdris, Osmanlılar ve Deniz, İstanbul 2007.
Bostan, İdris, Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersane-i Âmire, Ankara 1992.
Cansannav, Sabri, “Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Eyaleti’nin Yeniden Yapılandırılması; Limni Adasının Statüsü”, Osmanlı Dönemi Akdeniz Dünyası, Ed. H. Çoruh, MY. Ertaş vd., İstanbul 2011.
CIEPO Himayesi Altında Yürütülen Osmanlı Prozopografisi Üzerine Araştırma Programı II, 1512’den 1579’a Kadar Osmanlı Merkez ve Vilayet İdaresi, Halil İnalcık, Jean-Louis BacquéGarmmont, (Tarihsiz).
Demircan, Yasemin, Osmanlı İdaresinde Limni Adası, Ankara 2014.
Ertaş, Mehmet Yaşar, Sultanın Ordusu (Mora Fethi Örneği 1714-1716), İstanbul 2007.
Gürkan Emrah Safa, “Osmanlı-Habsburg Rekabeti Çerçevesinde Osmanlıların XVI. Yüzyıldaki Akdeniz Siyaseti”, Osmanlı Dönemi Akdeniz Dünyası, Ed. H. Çoruh, M.Y. Ertaş vd., İstanbul 2011.
Kılıç, Orhan, Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı, Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ 1997.
Kiel, Machiel, “Eğriboz”, DİA. 10, s. 491-493.
Kiel, Machiel, “Karlı İli”, DİA. 24, s. 499-500.
Kunt İ. Metin, Sancaktan Eyalete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul 1978.
Ménage, V. L., “Eğriboz”, EI II, Leiden 1991, s. 691.
Şakiroğlu, Mahmut H., “Cezâyir-i Bahr-i Sefîd”, DİA. 7, s. 500-501.
Tansel, Selahattin, Osmanlı Kaynaklarına Göre Fatih Sultan Mehmed’in Siyasî ve Askerî Faaliyeti, Ankara 2014.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi I, Ankara 1983; IV/1, Ankara 1978; IV/2, Ankara 1983.