Franz Kafka’nın Briefe An Milena Adlı Eserinin Türkçeye Çevirileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Çeviri eleştirisi, bir eserin diğer bir dile yapılan çevirisinin incelenip değerlendirilmesi ve buradan hareketle çevirmenin çeviri kararlarına dair çıkarımlarda bulunup, yapılan çeviri tercihlerinin tartışmaya açılmasıdır. Başta edebi çeviriler olmak üzere, günümüzde diğer alan çevirilerine yönelik yapılan çeviri eleştirisi, çevirmenin izlemiş olduğu makro çeviri stratejisinin belirlenmesini de mümkün kılmaktadır. Çeviri eleştirisi farklı metin türlerinde yapılmakla beraber en çok rastlanılan çeviri eleştirisi çalışmaları, edebi metinlerin çevirileri üzerinedir. Bunun nedeni dünya edebiyatına damga vuran yazarların eserlerine çeviribilim çerçevesinden bakmak ve çeviri metinleri bu bağlamda değerlendirerek bir bakıma geleceğin çevirmenlerine bir fikir sahibi olmalarında öncülük etmektir. Bu nedenle bu çalışmada 20. Yüzyılın en büyük edebiyatçılarından biri olan Yahudi asıllı Almanca konuşan Prag’lı yazar Franz Kafka’nın Briefe an Milena adlı eserinin farklı zaman diliminde, farklı çevirmenlerce yapılan çevirisinin karşılaştırmalı olarak ele alınıp incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Heidrun Gerzymisch-Arbogast’ın Übersetzungswissenschaftliches Propädeutikum adlı kitabında ele aldığı erek odaklı çeviri eleştirisi modeli temel alınmıştır. İncelenen çeviri eserler ve kaynak metin öncelikle ayrı ayrı, daha sonra kaynak metinle birlikte eş zamanlı olarak okunmuş ve iki çevirmenin farklı tercihleri, çeviri birimleri bağlamında tespit edilmiştir. Çevirmenlerin gerek makro boyutta gerekse mikro boyutta hangi çeviri stratejilerini izlediğini açık bir şekilde ortaya koyabilmek için ele alınan örneklerin değerlendirilmesi, sözcük ve cümle temelinde gerçekleşmiştir. Değerlendirilmeye tabi tutulan örnekler, çeviribilimde kabul görülen stratejiler bağlamında çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

F. Kafka, Milena'ya Mektuplar, Çeviri Stratejileri, H. Gerzymisch-Arbogast

Comparative Analysis on Turkish Translations of Franz Kafka’s Briefe An Milena

Translation criticism is the evaluation of the translation of a text and thus opening a door to the discussion of the translating methods chosen by the translator by making deductions on his/her translation decisions. The literary translations being in the first place, the translation criticism, made on the other field translations, make the determination of the macro translating strategy which the translator follows possible as well. In addition to the fact that the translation criticism is made on various text types, the most common translation criticism studies are on literary text translations. The reason of it, is to examine the Works of the authors who have made a mark on the world literature within the frame of translation studies and lead the future translators to gain opinions about translation criticism by evaluating the translation texts within this regard. Therefore, in this study, it is aimed to examine and discuss the different translations, made in different times by different translators, of the Work entitled Briefe an Milena / Letters to Milena written by Franz Kafka, who is one of the significant authors of 20th century, speaks German and is from Prague. In the study, the target-oriented translation criticism that Heidrun Gerzmisch- Arbogast has studied in her book entitled Übersetzungswissenschaftliches Propädeutikum. The translation texts analyzed in the study and the source text have been read first separately, then simultaneously with the source text itself and the different choices of both translators have been determined with regards to the translation units. The evaluation of the discussed examples to clearly reveal which translation strategies the translators have followed, both in the macro and micro dimensions, has been carried out on the basis of words and sentences. The evaluated examples have been examined within the context of the approved strategies in translation studies.

Keywords:

F. Kafka, H. Gerzymisch-Arbogast, Letters to Milena, translation criticism,

PDF

___

Aksoy, B. (2001). Çeviride çevirmen seçimleri ışığında çeviri eleştirisi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-16.
Amman, M. (1990). Anmerkung zu einer theorie der übersetzungskritik und ihre praktischen anwendung, TEXTconTEXT,3/4, 209-250
Berk, Ö. (2001). Ulusların ve ulusal kimliklerinin oluşturulmasında çeviri yöntemlerinin rol ve işlevi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 0-0.
Berk, Ö., & Meriç, A. (2005). Kaynak ve erek metinler arasındaki çizgide çeviri stratejileri. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 15, 27-44.
Duden. (t.y.). Erdgeschoss. Duden. Erişim: 30 Temmuz 2022, https://www.duden.de/rechtschreibung/Erdgeschoss
Gerzymisch-Arbogast, H. (1994). Übersetzungswissenschaftliches Propädeutikum. Franke Verlag.
Gülendam, R. (2006). Modern Türk edebiyatında Çanakkaleli şair ve yazarlar. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Dergisi, 4(4), 225-257.
Hofreiter, C. (2002). Übersetzungskritik und emprische Verstaendlichkeit, Lew. N. Zybatow (Ed.), Translation zwischen Theorie und Praxis içinde (ss. 325-351), Peter Lang.
Kafka, F. (1961). Milena’ya mektuplar (Çev. Adalet Cimcoz). Ataç Kitapevi Yayınları.
Kafka, F. (2017). Milena’ya mektuplar (Çev. Esen Tezel). Can Yayınları.
Kafka, F. (2018). Briefe an Milena. Karbon Kitaplar.
Kaindl, K. (2006). Übersetzungskritik. M. Snell-Hornby, H. G. Hönig, P. Kußmaul, & P. A. Schmitt (Ed.), Handbuch Translation içinde (ss. 373-378). Tübingen: Stauffenburg Verlag.
Karantay, S (1993). Çeviri eleştirisinin bilimsel konumu üzerine eleştirel görüşler ve bir model önerisi, Dilbilim Araştırmaları, 4, 19-25.
Kautz, U. (2002). Handbuch didaktik des übersetzens und dolmetschens (2. Baskı). Iudicium Verlag.
Konmuş, S. (2007). Türkçe’de Franz Kafka ve dönüşüm. Çeviribilimsel karşılaştırmalı bir inceleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Reiss, K. (1986). Möglichkeiten und Grenzen der Übersetzungskritik, Kategorien und Kriterien für eine sachgerechte Beurteilung von Übersetzungen (3. Baskı). Max Huber Verlag.
Reiss, K. (2000). Grundfragen der Übersetzungswissenschaft. Wiener Vorlesungen. WUV Universitaetverlag.
Schleiermacher, F. (1963). Über die verschiedenen methoden des übersetzens (1813). H. J. Störig (Ed.) Das Problem des Übersetzens içinde (ss. 38-70). Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Siever, H. (2010). Übersetzen und interpretation, Peter Lang.
Sommerfeld, B. (2016). Übersetzungskritik; modelle, perspektiven, didaktik. Uniwersytet im. Adama Mickiewıcza w Poznanıu.
Söğüt, M. (2018). Adalet Cimcoz bir yaşamöyküsü denemesi. YKY Yayınları.
Sunar, Ş. (2009). Babalar ve oğulları, oğullar ve sevgilileri. Franz Kafka ve Babaya Mektup. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi- Studien zur deutschen Sprache und Literatur XXI: 2009. 31-39.
Tosun, M. (2017). İşlevsel çeviribilim, Değişim Yayınları.
Tosun, M. (2013). Çeviri eleştirisi kuramının temelleri. Sakarya Yayıncılık.
Toury, G. (1995). Descriptive translation studies and beyond. John Benjamin.
Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüğü. (t.y). Bodrum. Türk Dil Kurumu sözlükleri. Erişim: 30 Temmuz 2022, https://sozluk.gov.tr
Van den Broeck, R. (1985). Second thoughts on translation criticism, A model of its analytic function. Theo Hermans (Ed.), The Manipulation of Literature, Studies in literart taranslation içinde (ss. 54-62). Rotledge Revivals.
Venuti, L. (2008). The translator’s invisibility: A history of translation (2. Baskı). Routledge.
Vermeer, J.H. (2006). Versuch einer intertheorie der translation. Frank Time.
Yücel, F. (2007). Çeviri eleştirisi neyi eleştirir. Uludağ Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 8(12), 39-58.