F. Schleiermacher’in Diyalektik Yaklaşımının Çeviri Yaklaşımına Etkisi

Schleiermacher’in “Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens” (1813) başlıklı makalesini kaleme almasının üzerinden 200 yılı aşkın bir süre geçmiş olmasına rağmen çeviribilim alanında güncelliğini yitirmemiştir. Hemen her çeviri kuramcısı kuramsal ve yöntemsel görüşüne dayanak sağlamak amacıyla ya onaylayıcı ya da reddedici tavırla Schleiermacher’in çeviri yaklaşımına başvurmaktadır. Son birkaç yıla kadar birçok çalışmada Schleiermacher’in çeviri görüşleri diğer alanlara ait görüşlerinden soyutlanarak değerlendirilmekteydi. Oysa Schleiermacher’in yorumbilim, eleştiri, diyalektik ve çeviri yaklaşımları birbiriyle sıkı sıkıya ilişkilidir. Sıralanan bu alanlardan birine ait yazılarında bir diğer alana yönelik düşüncelerini tamamlayacak açıklamalarla karşılaşmak mümkündür. Örneğin yorumbilim görüşlerini dile getirdiği yazılarında arada kaybolacak kadar az da olsa çeviri düşünceleriyle de karşılaşılabilmektedir. Bu açıklamalar kendisinin çeviri makalesindeki görüşlerini tamamlayacak niteliktedir. Nitekim son çalışmalara bakıldığında Schleiermacher’in çeviri yaklaşımına dair daha bütüncül değerlendirmelerin yapılmaya çalışıldığı görülmektedir. Birçok çalışmada çeviri görüşleri kendisinin çevirmen kimliği ve özellikle yorumbilim yaklaşımıyla birlikte ele alınıp değerlendirilmektedir. Yorumbilimsel yaklaşımında olduğu gibi diyalektik yaklaşımında da çeviri görüşlerinin daha anlaşılır olmasını sağlayacak değerlendirmeler bulunmaktadır. Hatta Schleiermacher’in çeviri makalesinde ticari, sanatsal ve bilimsel metinler olarak ayırdığı çeviri metin türleri ve bunlara yüklediği değer ölçüsü, temelini kendisinin diyalektik yaklaşımında bulduğu söylenebilir. Bu çalışmada Schleiermacher’in “Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens” adlı yazısında ele aldığı çeviri metin türleri ve dile getirdiği çeviri görüşleri yine kendisinin diyalektik düşünceleri bağlamında incelenmiş ve iki çalışma alanı arasındaki paralellikler gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çeviri Metin Türleri, Diyalektik, F. Schleiermacher, Düşünce Türleri

The Influence of F. Schleiermacher’s Dialectic Approach on his Translation Approach

Even though more than 200 years have passed over the time F. Schleiermacher wrote his article entitled “Uber die verschiedenen Methoden de Ubersetzens” (1813) it has not lost its currency in translation studies. Nearly every translation theorist applies to Schleiermacher’s translation approach either approvingly or rejectingly in order to provide basis on his/her theoretical or methodical idea. Until the last few years in many studies, Schleiermacher’s ideas on translation have been evaluated by getting isolated from his ideas on the other fields. When as Schleiermacher’s approaches on hermeneutics, criticism, dialectic and translation are all related to each other strictly. In his writings about one of these listed fields it is possible to come across the explanations that may complete his ideas on the other field as well. For example, in his writings in which he expresses his opinions about hermeneutics, his ideas on translation are also found out even a little. These explanations can complete his ideas in his article about translation. Thus, looking over the last studies, it is seen that more integrated evaluations are tried to be made on Schleiermacher’s translation approach. In most of the studies his ideas on translation are evaluated by being contextualized with his translator identity and especially his hermeneutics approach together. Like in his hermeneutics approach there are assessments in his dialectic approach providing his translation comments to be more understandable as well. The reasons of Schleiermacher’s dividing the text types into three; and the values and importance he ascribes them show up in his dialectic approach. Schleiermacher divides the text types into three as trade, scientific, artistic texts. He attributes divergent values to these text types. In this study, the translation text types which Schleiermacher discusses and his ideas on translation that he expresses in his essay entitled “Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens” are examined with regards to his own dialectic opinions and the parallelisms between these two fields are tried to be presented.

Keywords:

F. Schleiermacher, Dialectic, Thought Types, Text types,

PDF

___

Akın, A. (2015). Çeviride yeni yorumbilimsel paradigmanın çeviri sürecine bakışı ve yabancılaştırma yönteminin yeniden yorumlanması. Journal of International Social Research, 8(37), 7-15.
Akın, A. (2016a). Çeviri sürecine yorumbilimsel yaklaşımlar: çeviribilimde yeni yorumbilimsel paradigma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akın, A. (2016b). The paradoxical relationship between Schleiermacher’s approach and the functional translation theory. T. Seruya & J. Justo (Ed.). Rereading Schleiermacher: Translation, Cognition and Culture. New Frontiers in Translation Studies içinde (ss. 67-77). Springer Verlag.
Arndt, A. (2003). Die Metaphysik der Dialektik. C. Helmer, C. Kranich & B. Rehme-Iffert (Ed.). Schleiermachers Dialektik. Die Liebe zum Wissen in der Philosophie içinde (ss. 125-149). Mohr Siebeck.
Berner, C. (2015). Das Übersetzen verstehen. Zu den philosophischen Grundlagen von Schleiermachers Vortrag “Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens”. L. Cercel & A. Şerban (Ed.). Friedrich Schleiermacher and the Question of Translation içinde (ss. 43-58). Walter de Gruyter.
Bernofsky, S. (1997). Schleiermacher’s translation theory and varieties of foreignization. The Translator, 3(2), 175-192.
Holz, H. H. (1997). Einheit und Widerspruch. Problemgeschichte der Dialektik in der Neuzeit. Band I. Verlag J.B. Metzler.
Prechtl, P., & F.-P. Burkard. (2008). Metzler Lexikon: Philosophie. Verlag J.B. Metzler.
Rohls, J. (2003). Wahrheit, Dialog und Sprache in Schleiermachers Dialektik. C. Helmer, C. Kranich & B. Rehme-Iffert (ed.). Schleiermachers Dialektik. Die Liebe zum Wissen in der Philosophie içinde (ss. 181-206). Mohr Siebeck.
Schleiermacher, F. (1963). Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens (1813). H. J. Störig (ed.) Das Problem des Übersetzens içinde (ss. 38-70). Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Schleiermacher, F. (1977). Hermeneutik und Kritik. M. Frank (ed.). Suhrkamp Verlag.
Snell-Hornby, M (2015). Verstehen und Verständlichkeit: Schleiermachers Akademierede aus der Sicht einer Leserschaft von heute. L. Cercel & A. Şerban (Ed.). Friedrich Schleiermacher and the Question of Translation içinde (ss. 11-22). Walter de Gruyter.
Thouard, D. (2003). Gefühl und Urteil in Schleiermachers Dialektik. C. Helmer, C. Kranich ve B. Rehme-Iffert (Ed.) Schleiermachers Dialektik. Die Liebe zum Wissen in der Philosophie içinde (ss. 150-161). Mohr Siebeck.