Covid-19’un Beden Terim İlişkiselliğinde Çevirisi: ekşisözlük Örneği

Covid-19 pandemisinin etkileri tüm dünyada derinden hissedilmektedir. Pandemi bireylerin günlük yaşamlarında büyük değişim ve dönüşümlere neden olmuş ve “yeni normal” denilen yaşam biçimini sunmuştur. Bu noktada, toplumsal olayların yeni çevresel etmenlere bağlı olarak insan bedeninde en az olayların önemi kadar derin izler bıraktığı bir gerçektir. Yeni toplumsal gerçekliklerle birlikte yükselen ve gündelik dile bulaşan yeni terimler, pandeminin kriz merkezi olarak nitelendirilebilecek sosyal medya mecralarında, olağanüstü bir trafikte dolaşımdadır. Bu bağlamda, terimler ve toplumlar arasındaki sıkı ilişki ağını konu alan toplumterimbilimsel yaklaşım çalışmanın çıkış noktasıdır. Çalışma, Türkiye’de en çok tanım girdisine sahip çevrimiçi katılımcı sözlük tarzındaki ağ sayfası ekşisözlük’te açılan koronavirüs ile hayatımıza giren terimler başlığındaki terimleri odağa almaktadır. Veriler, “bedenden terime aktarım olarak çeviri” ve “terimlerin diller ve alanlararası dolaşımı” olmak üzere iki ana grupta yorumlanmıştır. Böylece, kaynak metinden hedef metne ya da insan bedeninden terimlere çeviri yoluyla aktarım söz konusudur. Terimler çeşitli değişim, dönüşüm ve yaratım süreçlerinden geçerek yeniden inşa edilmiştir. Terimlerin çeviri odağında, diller ve alanlararası kategorilerde çeşitli dolaşımlara girdiği ve Covid-19 pandemisi sürecinde meydana gelen toplumsal bağlamdaki sürekli değişimden oldukça etkilendiği gözlemlenmiştir. Ayrıca çalışma, çeviri odağında ağ temelli terimbilim ve toplumterimbilim çalışmalarına olan ilgiyi pekiştirmesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Covid-19, ağ temelli çeviri yaklaşımı, toplumterimbilim, ekşisözlük, insan bedeni

Translation of Covid-19 in Body Term Relationality: An Example of sourtimes

The effects of Covid-19 pandemic are deeply felt all over the world. The pandemic caused great changes and transformations in the daily lives of individuals and presented a “new modus vivendi”. It is an undeniable fact that new environmental factors and the social events they bring with them leave deep traces in the human body at least in the dimension of importance of events. New terms, which rise with new social realities and infect everyday language, are circulating in an extraordinary online traffic, where is the crisis center of the pandemic. Therefore, the socioterminological approach, which deals with the tight relationship network between terms and societies, is the starting point of our study. We investigated the terms titled "terms that come into our lives with coronavirus" on sourtimes, that is the online participatory dictionary with maximum definition entries in Turkey. The data obtained were interpreted in two main groups: translation as transfer from body to term and inter-lingual and interdisciplinary circulation of terms. The results indicate that, the body as a source text was transformed and translated into the terms as a target text and reconstructed in the title above-mentioned. Accordingly, the terms of the pandemic have entered into various circulation in inter-lingual and inter-field categories, and have been highly influenced by the constant change in the social context occurring during the Covid-19 pandemic. The study is considered to be significant in terms of reinforcing the interest in network-based terminology and socioterminology studies in the field of translation.

Keywords:

Covid-19, network-based translation approach, socioterminology, sourtimes, human body,

PDF

___

Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/göstergelerarasılık. Kanguru Yayınları.
Akyazı, A. (2016). Yeni iletişim ortamı olarak dijital katılımcı sözlüklerde nefret söylemi. Marmara İletişim Dergisi, 22, 183-193. https://dergipark.org.tr/en/pub/maruid/issue/22158/238058
Alp, H. (2016). Çingenelere yönelik nefret söyleminin Ekşi Sözlük’te yeniden üretilmesi, Ankara Üniversitesi İLEF Dergisi, 3(2), 143-172. https://doi.org/10.24955/ilef.305520
Baker, M. (2009). Translation studies. M. Baker & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation sudies (Second Edition) içinde (ss. 277-280). Routledge.
Barthes, R. (1974). Théorie du texte. Encyclopedia universalis. https://www.universalis.fr/encyclopedie/theorie- du-texte/
BBC. (2020). BBC News Türkçe. Pandemi nedir, ülkeleri nasıl etkiler? Dünya Sağlık Örgütü koranavirüsü pandemi ilan etti. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51614548
Bogenç Demirel, E., & Görgüler, Z. (2021). Çeviri odaklı transdisipliner pratikler: Organizmalardan artırılmış veri ve çeviri heykellerine. Litera: Journal of Language, Literature and Culture Studies, 31(1), 329-348. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iulitera/issue/62973/840778
Bogenç Demirel, E., Kurmel, D., & Görgüler, Z. (2018). Nefretsiz bir yaşam mümkün! Çeviri odaklı yaratıcı aktivist taktikler, Frankofoni, 32, 83-99.
Bogenç Demirel, E., & Kunt, A. (2007). Yazında ve sanatta yenilenme: “Durağan ve eğreti bedenler…”, Akşit Göktürk’ü Anma Toplantısı, İstanbul Üniversitesi, 145-153.
Bourdieu, P. (2016). Akademik aklın eleştirisi: Pascalca düşünme çabaları (B. Yalım, Çev.). Metis Yayınları.
Bourdieu, P. (2015). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi, (D.F. Şannan, A. G. Berkkurt, Çev.). Heretik Yayınları.
Bourdieu, P. (1991). Language and symbolic power (G. Raymond, M. Adamson, Çev.). Polity Press.
Campo, Á. (2012). The reception of Eugen Wüster's work and the development of terminology. Universite de Montreal (Canada).
Castells, M. (2013). İsyan ve umut ağları. İnternet çağında toplumsal hareketler, (E. Kılıç, Çev.), Koç Üniversitesi.
De Vogüé, S., & Paillard, D. (1997). Identité lexicale et hétérogénéité de la variation co-textuelle, le cas de suivre. Co-texte et calcul du sens, 41-62.
Delavigne, V. (2017). Term usage and socioterminological variation. The impact of social and local issues on the movement of terms. P. Drouin, A. Francœur, J. Humbley & A. Picton (Eds.) Multiple Perspectives on Terminological Variation içinde (ss. 31−56). John Benjamins.
Delavigne, V. (1995). Approche socioterminologique des discours du nucléaire. Meta: journal des traducteurs/Meta: Translators' Journal, 40(2), 308-319.
Duman, K., & Özdoyran, G. (2018). Dijital emek ve kullanıcı içeriğinin metalaşması: Katılımcı sözlük yazarları üzerine inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 75-99.
Duman, N. A. (2020, Mayıs 20). Bulaş sözcüğü üzerine. Işık Üniversitesi. https://www.isikun.edu.tr/web/1695- 15635-1- 1/isik_universitesi/hakkinda/yonetim__idari_birimler__kurumsal_iletisim_daire_baskanligi__basinda_isik_ universitesi__isik_yazilari/bulas_sozcugu_uzerine
Ekşi Sözlük (2020). Ekşi sözlük, koronavirüs ile hayatımıza giren terimler. https://eksisozluk.com/koronavirus-ile- hayatimiza-giren-terimler--6431602
Ellialtı, T. (2012). Evlilik öncesi cinsellik, bekaret ve beden disiplini: kadınların “aşk” üzerinden cinsel ahlak mücadelesi. Cogito, (70-71), 371-397.
Foucault, M. (2014), Sonsuza giden dil (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2012), İktidarın gözü (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2007). Cinselliğin tarihi (H. U. Tanrıöver, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2002). Kliniğin doğuşu: tıbbi algının arkeolojisi (Ş. Ünsaldı, Çev.). Epos Yayınları.
Foucault, M. (1965). Madness and civilization: A history of insanity in the age of reason (R. Howard, Çev.). Pantheon.
Furman, I. & Süngü E. (2021). Kolaboratif faaliyet modelinin çelişkileri: Ekşi Sözlük sanal topluluğunda cinsiyetçi söylem ve pratiklere dair bir inceleme. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 119-39. https://doi.org/10.47613/reflektif.2021.18
Gambier, Y. (2006). Pour une socio-traduction. J. F. Duarte, A. A. Rosa, & T. Seruya, (Eds.), Translation Studies at the Interface of Disciplines içinde (ss. 29-42). John Benjamins.
Gambier, Y. (1993). Vers une histoire sociale de la terminologie. Le Langage et l’homme, 28(4), 233-246.
Gambier, Y. (1987). Problèmes terminologiques des pluies acides: pour une socio-terminologie. Meta: journal des traducteurs/Meta: Translators' Journal, 32(3), 314-320.
Gaudin, F. (2003). Socioterminologie, une approche sociolinguistique de terminologie. Duculot. https://doi.org/10.7202/011983ar
Gaudin, F. (1993). Pour une socioterminologie. Des problèmes sémantiques aux pratiques institutionnelles. Publications de l’université de Rouen.
Gerbaudo, P. (2013). Twitler ve sokaklar (O. Akınhay, Çev.). Agora.
Görgüler, Z., & Kurmel, D. (2020). Toplumterimbilimsel bir yaklaşım örneği: Ekoloji terimlerinin çevrimiçi ağlarda dolaşımı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (18) , 725-736. https://doi.org/10.29000/rumelide.706516
Görgüler, Z., & Kurmel, D. (2014). Toplumterimbilimsel bir inceleme: Türkçede kuantum fiziği terimlerinin alanlararası dolaşımı. Littera Edebiyat Yazıları Çeviri Özel Bölümü, 32, 157-165.
Gürel, E., & Yakın, M. (2007). Ekşi Sözlük: postmodern elektronik kültür. Selçuk İletişim, 4(4), 203-219. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/19014/200751
He, F., Deng, Y.,& Li, W. (2020). Coronavirus disease 2019: What we know? J Med Virol. 92(7), 719–725. https://doi.org/10.1002/jmv.25766
Husserl, E. (2012). Fenomenoloji üzerine beş ders (H. Tepe, Çev.). Bilgesu Yayıncılık.
Jenkins, H. (2009). Confronting the challenges of participatory culture: Media education for the 21st century. The MIT Press.
Jenkins, H. (2006). Convergence culture: Where old and new media collide. NYU Press.
Keskin, A. (2020). Elektronik kültür ortamında paylaşılan Koronavirüs (COVID-19) şiirlerinin folklorun ve mizahın protesto işlevi bağlamında kültürbilimsel analizi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, (13), 30, 502-536. https://doi.org/10.12981/mahder.712405
Koca, F. [drfahrettinkoca]. (2020a). SON 24 SAATTE 3.672 test sonuçlandı. 293 yeni tanı kondu. Çabalarımıza rağmen, hastalığa yenik düşen 7 insanımız daha oldu. Twitter. https://twitter.com/drfahrettinkoca/status/1242185496715018241
Koca, F. [drfahrettinkoca]. (2020b). Kaç kişi? 195 ülkede her gün bu soruluyor. Kayıplar versek de Türkiye için geç değil. Tedbir, artışın önünü kesebilir. Twitter. https://twitter.com/drfahrettinkoca/status/1242528779148328960
Levin, D. M. (1999). The ontological dimension of embodiment: Heidegger's thinking of being. S. Critchley (Ed.), The Body: Classic and Contemporary Readings içinde. Blackwell.
Merleau-Ponty, M. (1945). Phénoménologie de la perception. Gallimard.
Merriam-Webster. (2020). Disease. https://www.merriam- webster.com/dictionary/disease#:~:text=Definition%20of%20disease,rare%20genetic%20disease%20heart%20 disease
Oktay, A. (1999). Yazın, yabancılaşma ve yabancılaştırma, Virgül (16), 32-35.
Özmakas, U. (2012). Foucault: İktidardan biyoiktidara. Cogito, (70-71), 53-81.
Öztekin, H. (2015). Yeni medyada nefret söylemi: Ekşi Sözlük örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 925-936.
Rastier, F. (2011). La Mesure et le grain. Sémantique de corpus. Honoré Champion.
Rundell, M. (2015). Crowdsourcing, wikis, and user-generated content, and their potential value for dictionaries. P. Hanks, & G-M. de Schryver (Eds.), International handbook of modern lexis and lexicography içinde (ss. 1-17). Springer Berlin Heidelberg.
Sabah. (2020a). Son dakika: Sağlık Bakanı Koca Bilim Kurulu toplantısı sonrası açıklamalarda bulundu! İşte alınan yeni corona virüs kararları! https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/03/23/son-dakika-saglik-bakani- koca-bilim-kurulu-toplantisi-sonrasi-aciklamalarda-bulundu-iste-alinan-yeni-corona-virus-kararlari
Sabah. (2020b). Son dakika: Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Türkiye'deki corona virüsü vakalarını açıkladı! https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/04/07/son-dakika-saglik-bakani-fahrettin-koca-corona-virusu- hakkinda-aciklamalarda-bulunuyor
Sevindik, A., & Yaman, S. (2019). Yeni derleme alanları ve dijital ortamın halkbilimcileri: Ekşisözlük örneği. Folklor/Edebiyat, 25(100), 1041-1055.
Sine, R., & Özsoy, S. (2017). Ekşi Sözlük kullanıcılarının yeni medya kullanım pratikleri, Route Educational and Social Science Journal, 4(8), 53-65.
Sputnik (2020). Hacı Sabancı, açık havada spor yapmasına tepki gösteren takipçisine yanıt verdi: Sakin ol şampiyon, evdeyim. https://tr.sputniknews.com/20200322/haci-sabanci-acik-havada-spor-yapmasina- tepki-gosteren-takipcisine-yanit-verdi-sakin-ol-sampiyon-1041655789.html
Söğüt, F . (2020). İnternet sözlüklerinde mekânsal ötekileştirme üzerine bir araştırma: Ekşi Sözlük'te Esenyurt başlığı örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(1) , 45-68 . https://doi.org/10.19145/e-gifder.636956
Susar, F., & Narin, B. (2011). Sosyal paylaşımın tecimselleştirilmesi bağlamında internet reklamcılığı: Ekşi Sözlük örneği, İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 3, 1-14.
T.C. Sağlık Bakanlığı. (2020). T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 bilgilendirme platformu, Sosyal mesafe. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66516/sosyal-mesafe.html
Taşdemir, B., & Çevik, R. (2013). Hâkim tasarım ve Ekşi Sözlük: İnternet’in dönüşümünü anlamak. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (37), 22-39.
Termium Plus. (2020). TERMIUM Plus The Government of Canada’s terminology and linguistic data bank. https://www.btb.termiumplus.gc.ca/tpv2alpha/alpha-eng.html?lang=eng
TDK. (2020). Türk Dil Kurumu bilim ve sanat terimleri sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/
TDK. (2020). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük. Hastalık. https://sozluk.gov.tr/
TDK. (2020). Türkçede batı kökenli kelimeler sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/
Turhan, S. (2017). Yeni medyada katılımcı kültür ve troller: Adana şehri üzerine trollerin dil kullanım pratikleri. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 8(30), 305-323.
TÜBA. (2020). Türkçe bilim terimleri sözlüğü, TÜBA Türkiye Bilimler Akademisi. http://www.tubaterim.gov.tr/
Uçar, A. (2006). Ekşi Sözlük: Format sözlükçüleri gözetliyor, Millî Folklor, 18(71), 39-43.
Uçkan, Ö. (2012). Sözlükler: Türkiye internet kültürünün vazgeçilmezi. Bilişim Dergisi, (140), 22-27.
Urban Dictionary. (2020). Covidiot. https://www.urbandictionary.com/define.php?term=Covidiot
Uzunoğlu, S. (2015). Bir postmodern intiharın ardından Ekşi Sözlük’te kanaatlerin oluşumu ve grupların biçimlenme süreçleri, Intermedia International Peer-Reviewed E-Journal Of Communication Sciences, 2(2), 424-439.
Üngören, E. (2019). Yeni medya iletişim kanalı olarak katılımcı sözlük sitelerine yönelik bir değerlendirme. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2878-2907. https://doi.org/10.26466/opus.567125
Van Dijk, T. A. (2010). Söylem ve iktidar. A. Çavdar, & A. Yıldırım (Ed.), Nefret suçları ve nefret söylemi içinde (ss. 9-44). Hrant Dink Vakfı Yayınları.
Wodak, R. (2001), What CDA Is About – A summary of its history, important concepts and its developments. R. Wodak & M. Meyer (Ed.), Methods of critical discourse analysis içinde (ss. 1-13). Sage Publications.
Wacquant, L. (2012). Ruh ve beden: Acemi bir boksörün defterleri (N. Öktem, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
World Health Organization. (2021). Coronavirus disease (COVID-19), Symptoms. https://www.who.int/health- topics/coronavirus#tab=tab_3
Yalçın, N. (2015). Sosyal medyada simgesel şiddet: Ekşi Sözlük örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Genel Sosyoloji Ve Metodoloji Anabilim Dalı.
Youtube. (2019). Ekşi Sözlük 20.Yıl belgeseli 1.Bölüm: Başlangıç- Şubat 2019. https://www.youtube.com/watch?v=tENkclsn4JY