Türkiye'deki Mahkeme Çevirmenliğinin Çevirmen Meslek Standardı Açısından Değerlendirilmesi

Toplum çevirmenliğinin bir alt alanı olarak ele alınan mahkeme çevirmenliği, herhangi bir nedenle adli bir vakanın parçası haline gelmiş olan kişilerin yargılama dilini konuşamadıklarında devreye girer. Genel olarak dil engelini kaldırmayı amaçlayan bu çeviri eylemi, adil yargılanmanın gerçekleşmesine ve insan haklarının gözetilmesine katkı sağlar. Adil yargılanmanın gerçekleşmesi ise profesyonel anlamda çeviri hizmeti sunan çevirmenlerin niteliklerine ve çeviri sürecini yönetmelerine bağlıdır. Türkiye’deki mahkemelerde ve adli süreçlerde dil engelinin aşılması için mahkeme çevirmenleri görevlendirilir. Görevlendirmenin kısa bir sürede ve etkin bir biçimde yapılabilmesi için tercüman listeleri oluşturulmuştur. Listeler incelendiğinde çevirinin niteliğini ve işlevselliğini etkileyecek unsurların yer aldığı saptanmış ve bu alana hizmet edebilecek bir standardın gerekliliği anlaşılmıştır. Bu nedenle kaliteli bir çeviri hizmeti sunulmasına yardımcı olan ve çeviri sürecini tüm yönleriyle ele alan Çevirmen Ulusal Meslek Standardı (ÇMS) bütünce olarak belirlenmiştir. Çevirmen Ulusal Meslek Standardı’nda yer alan ölçütler, çeviri sürecini öne çıkaran işlevsel kuramlar ışığında, mahkeme çevirmenliğinde uygulanabilirliği açısından incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda ÇMS’de yer alan kimi ölçütlerin mahkeme çevirmenliğine çok iyi bir rehber oluşturduğu, fakat kimisinin uygulanabilirlik açısından çok elverişli olmadığı, kimi konularda da ÇMS’nin bir çözüm üretmediği ortaya çıkmıştır. Ayrıca uygulanabilir nitelikte olan ölçütler için çevirmenin niteliği kadar, çeviri sürecine dâhil olan aktörlerin ilgili hususlarda bilinçli ve iş birliğine açık olmalarının da önemli olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

toplum çevirmenliği, mahkeme çevirmenliği, adil yargılanma, çevirmen ulusal meslek standardı, işlevsel kuramlar

Evaluation of the Court Interpreting in Turkey in Terms of Occupational Standards for Translation

People who become the agents of a judicial case for any reason apply to court interpreting as a subfield of community interpreting when they do not have the command of language of the trial. The translatorial act aiming to remove the language barrier in general contributes to fair trial and the protection human rights. Providing the right to a fair trial depends on the qualities of the interpreters that provide the service professionally and their management of the interpretation process. Court interpreters are assigned during hearings and legal proceedings in Turkey in order to remove the language barrier. Interpreter lists have been created to assign interpreters effectively in a short time. When the lists are examined, it has been determined that elements affecting the quality and functionality of interpretation process are included in the lists and the need for a standard for this purpose has been realized. Therefore, the National Occupational Standards for Translation that determines the criteria of a qualified translation service and handles the translation process with all of its aspects has been chosen as the corpus of this study. Criteria in the National Occupational Standards for Translation have been analyzed in terms of its applicability to court interpreting in light with functional theories that are regarded as process-oriented theories. As a result of this analysis, it has been revealed that some of the criteria in the National Occupational Standards for Translation are very good guides for court interpreting, but some are not feasible in terms of applicability, and the National Occupational Standards for Translation does not produce a solution for some issues. In addition, it has been understood that both the quality of the translator and the fact that actors involved in the translation process are conscious and open to cooperation on the relevant issues are important for the applicable criteria.

Keywords:

community interpreting, court interpreting, fair trial, national occupational standards for translation, functional theories,

PDF

___

Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü “adalet istatistikleri”. (2018). Erişim: 7 Nisan 2020 http://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/1792019103654adalet_ist_2018.pdf

Ammann, M. (2008). Akademik çeviri eğitimine giriş (E. D. Ekeman, Çev.). Multilingual Yayınları.

Avrupa insan hakları sözleşmesi, (2020, 12 Nisan), Erişim adresi: https://www.echr.coe.int/Documents/Convention_TUR.pdf

Başbakanlık idareyi geliştirme başkanlığı. (2015). Türkiye’de çevirmenlik mesleği: Araştırma raporu, güncellenmiş 2. versiyonu. Erişim: 3 Mart 2020, https://www.ankaced.org/images/cevirmenlikraporu.pdf/

Bengi-Öner, I. (2008). Çeviribilimde bireysel kuramlardan geniş ölçekli bir bakış açısına doğru. M. Rıfat, Haz.) Çeviri seçkisi I: Çeviriyi düşünenler içinde (ss. 159-174). Sel Yayıncılık.

Berk, Ö. (2005). Kuramlar ışığında açıklamalı çeviribilim terimcesi. Multilingual Yayınları.

Bildik, C. (2015). Akademik çeviri eğitimi ve çevirmen yeterlilikleri [Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Bilgili, F., & Demirkapı, E. (2019). Hukukun temel kavramları. Dora Yayıncılık.

Bilirkişilik asgari ücret tarifesi. (2019). Erişim: 28 Nisan 2020, https://bilirkisilik.adalet.gov.tr/dokumanlar/bilirkisilikasgariucrettarifesi/bilirkisilikucrettarifesi2019.pdf

Bilirkişilik Daire Başkanlığı’nın resmi web sitesi. (2020). Erişim: 27 Nisan 2020, http://bilirkisilik.adalet.gov.tr/

Bilirkişilik kanunu, (2016). Erişim: 24 Nisan 2020, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6754.pdf

Bilirkişilik temel eğitiminin usul ve esaslarına ilişkin 169 no’lu bakanlık genelgesi. (2017). Bilirkişilik Daire Başkanlığı. Erişim: 27 Nisan (2020), http://bilirkisilik.adalet.gov.tr/dokumanlar/ddgenelgeler/Bilirki%C5%9Filik%20Temel%20E%C4%9Fitiminin%20Usul%20ve%20Esaslar%C4%B1na%20%C4%B0li%C5%9Fkin%20Genelge.pdf

Bilirkişilik Yönetmeliği. (2017, 3 Ağustos). Resmi gazete. Erişim: 24 Nisan, 2020, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170803-2.htm

Bowen, M. (1999). Community interpreting, M. Snell-Hornby, H. G. Hönig, P. Kußmaul, & P. A. Schmitt (Haz.), Handbuch translation (ss. 319-321). Stauffenburg Verlag.

Bölge bilirkişi listeleri. (2020). Bilirkişilik Daire Başkanlığı. Erişim: 28 Nisan 2020, http://bilirkisilik.adalet.gov.tr/sayfalar/bilirkisilisteleri.html

Ceza muhakemesi kanunu. (2004). Mevzuat.gov.tr. Erişim: 24 Nisan 2020, http://www.ceza- bb.adalet.gov.tr/mevzuat/5271.htm

Ceza muhakemesi kanununa göre tercüman listelerinin düzenlenmesi hakkında yönetmelik. (2013, 5 Mart). Resmi Gazete. Erişim: 24 Nisan 2020, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130305-6.htm

Ceza muhakemesinde ses ve görüntü bilişim sisteminin kullanılması hakkında yönetmelik. (t.y.). Mevzuat.gov.tr. Erişim: 24 Nisan 2020, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=15315&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

Çevirmen (seviye 6) ulusal meslek standardı. (t.y.). Mesleki Yeterlilik Kurumu, Erişim: 8 Haziran 2020, https://portal.myk.gov.tr/index.php?option=com_meslek_std_taslak&view=taslak_listesi_yeni&msd=

Çevirmen mesleki yeterlilikleri. (2018). MYK çevirmen yeterlilikler ile ilgili değerlendirme. Erişim: 8 Haziran 2020, https://almancaceviri-edebiyat.istanbul.edu.tr/tr/duyuru/myk-cevirmen-yeterlilikleri-ile-ilgili-degerlendirme- 44004F004E0052006E003200580033004E00440063003100

Demez, N. (2014). Türkiye’de çeviribilimin gelişimi açısından paradigma kavramı ve değişiminin yansımaları [Yayınlanmamış Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Diriker, E. &Tahir-Gürçağlar, Ş. (2004). Community interpreting in Turkey. Hacettepe Üniversitesi Uygulamalı Çeviribilim Dergisi, 14, 73-91.

Diriker, E. (2015). On the evolution of the interpreting profession in Turkey from the dragomans to the 21st century. Tradition, Tension and Translation in Turkey içinde (ss. 89-105). John Benjamins.

Doğan, A. (2010). Mahkeme çevirmenliğinin dünyadaki gelişim aşamaları ve Türkiye’deki mevcut durumu. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 20, 29-51.

Ross, J. (2010). Dr. Öğr. Üyesi Jonathan Ross’un “Türkiye’de toplum çevirmenliği” başlıklı sunumu, (2020, 15 Temmuz), Erişim: https://1drv.ms/x/s!Asw_zNCWIsPWeuULTpRnYScfr0w?e=IJBLT9

Eruz, S. (2003). Çeviriden çeviribilime. Multilingual Yayınları.

Eryılmaz, E. (2020). Türkiye’de mahkeme çevirmenliğinin durumu ve çevirmen meslek standardı açısından değerlendirilmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Gaiba, F. (1998). The origins of simultaneous interpretation: The Nuremberg trial, Ottawa Üniversitesi Yayınları.

Holz-Mänttäri, J. (1984). Translatorisches Handeln: Theorie und Methode. Academia Scientiarum.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu. (2011). Mevzuat.org.tr. Erişim: 24 Nisan 2020, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6100.pdf

Kadric, M. (2009). Dolmetschen bei gericht: Erwartungen, anforderungen, kompetenzen, facultas verlags-und buchhandels. Wuv/Maudrich.

Kadric, M., Kaindl, K., & Kaiser-Cooke, M. (2005). Translatorische methodik: Basiswissen translation 1, Facultas Verlags- und Buhchhandels.

Kahraman, R. (2003). Afette rehber çevirmenlik [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Kahraman-Duru, Rana (2015). Polis görüşmeleri ve mahkemelerde çeviri süreçlerine dair örnekler. Genç Tercümanlar Çalıştayı içinde (ss. 164-167). T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı Proje ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.

Milliyet Gazetesi. (2014, 11 Eylül). Duruşmaya Tercüman Gelmeyince Jandarma Er Tercümanlık Yaptı. Erişim: 14 Mayıs 2020.

https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/kayseri/durusmaya-tercuman-gelmeyince-jandarma-er- tercumanlik-yapti-10374513

MYK - 6. seviyede yer alan bilgi, beceri ve yetkinlikler. Mesleki Yeterlilik Kurumu. Erişim: 8 Haziran 2020, https://www.myk.gov.tr/images/articles/TYC/Yayinlar/seviye-tanimlayicilari-tr.pdf

MYK – Seviye Tanımlayıcıları, (2020, 8 Haziran), Erişim Adresi: https://www.myk.gov.tr/images/articles/TYC/Yayinlar/seviye-tanimlayicilari-tr.pdf

Pöchhacker, F. (2015). Routledge encyclopedia of interpreting studies. Routledge.

Prunc, E. (2002). Einführung in die translationswissenschaft: Band 1 orientierungsrahmen, Selbstverlag, Institut für Theoretische und Angewandte Translationswissenschaft, mit Unterstützung der Universität Graz.

Ross, J. M. (2018). Toplum çevirmenliği eğitimi: Çeviri pratiği, yerel gerçekler, uluslararası uygulamalar ve araştırmanın önemi. E. Diriker (Haz.). Türkiye’de sözlü çeviri: Eğitim, uygulama ve araştırmalar içinde (ss. 283-312). Scala Yayıncılık.

Stolze, R. (2013). Çeviri kuramları (E. Durukan, Çev.). Değişim Yayınları.

T.C. Adalet Bakanlığı İstanbul Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlığı’nın 2020 yılı tercüman ilanı. İstanbul Adalet Sarayı. Erişim: 24 Nisan 2020, http://www.istanbul.adalet.gov.tr/index.php? s=deneme

Tahir-Gürçağlar, Ş. (2014). Çevirinin ABC’si. Sel Yayınları.

Tryuk, M. (2004). Community interpreting in Poland. C. Wadensjö, B. E. Dimitrova, A. Nilsson, & J. Benjamins (Haz.). The critical link 4: Professionalisation of interpreting in the community içinde (ss. 95-105). John Benjamins.

Turan, D. (2018). Sağlık çevirmenliği: Hekim-hasta iletişimi ve hekimin iktidar pozisyonunun değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Turkish Studies, 13(20), 751-777. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13715

Türk Ceza Kanunu. (2004). Mevzuat.gov.tr. Erişim: 24 Nisan 2020, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf

Vermeer, H. (2007). Çeviride skopos kuramı (A. H. Konar, Çev.), Türkiye İş Bankası Yayınları.

Wadensjö, C. (1998). Community intepreting. M. Baker (Haz.) Routledge encyclopedia of translation studies içinde (ss. 43-48). Routledge.

Yücel, B. E. (2018). Mahkeme çevirmeninin rolü ve görünürlüğü [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.