Çarlık Rusyası’nın Akdeniz Politikası’nın Arka Planı

Kiev çevresinde ortaya çıkan Ruslar su ve denizlere yabancı bir millet değildi. Daha X. yüzyılda Rusların ticaret ve soygun amacıyla Akdeniz’e kadar geldikleri biliniyor. Ruslar, XI-XVI. yüzyıllarda çeşitli sebeplerden dolayı güneye inememişlerdir. Fakat Ortodoks olan Ruslar Moskova’nın “Üçüncü Roma” olduğunu ve İstanbul’dan Roma’ya kadar uzanan toprakları bir gün elde edeceklerini düşünüyorlardı. Çarlık Rusyası’nın Akdeniz politikasının temelinde de bu yatıyordu. Rusya’yı güçlendiren I. Petro haleflerine sıcak denizlere inmeyi büyük tarihi bir politik miras olarak bırakmıştır. Onun haleflerinden II. Katerina ilk defa Akdeniz’e Rus donanması göndermeyi başarmıştır. Rusya’nın bir dünya gücü olmasını sağlaması için uluslararası ticaretin kesiştiği nokta olan Akdeniz’de var olması şarttı. Rusya İmparatorluğu’nun yıkıldığı 1917 yılına kadar, Akdeniz’de kalıcı olmak, İstanbul’a ve Boğazlara sahip olmak için her yolu denemiş ancak bunda kısmen başarılı olabilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ruslar • Rusların Akdeniz Politikası • Boğazlar • İstanbul

The Background of Tsarist Russia’s Mediterranean Policy

The Russians, who emerged around today’s Kiev, were not a nation foreign to water and seas. They are known to have come down to the Mediterranean with the purpose of trade and robbery since the Xth. century. In XIth.-16th centuries, for various reasons, the Russians were unable to come to the south. But the Russian Orthodox considered Moscow to be the “Third Rome” and thought that they would seize the territory from Istanbul to Rome one day. Tsarist Russia’s Mediterranean policy was formed on this basis. Peter the Great, who had strengthened Russia, bequeathed to his successors the task of going down to the warm seas. Katerina the II, one of his successors, was the first to succeed in sending the Russian navy to the Mediterranean Sea. It was essential for Russia to have access to the Mediterranean – the intersection of international trade – to become the giant of the world. The Russian Empire, until its collapse in 1917, tried in every way to maintain a naval presence in the Mediterranean and to stake a claim to Istanbul and the Bosporus, but it was had been only partially successful.

Keywords:

The Russians • Russian Policy in the Mediterranean • Channels • Istanbul,

PDF

___

Acar 2009 K. Acar, Rusya: Ortaçağ’dan Sovyet Devrimine. İstanbul 2009.
Arens 1904 E. İ. Arens, Russkiy Flot. İstoriçeskiy Oçerk. Sankt Petersburg 1904.
Boltrukeviç 2014 V. N. Boltrukeviç, Razvitie İmperatorskogo Rossiyskogo Flota vo Vtoroy Polovine XIX veka. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Moskova Üniversitesi. Moskva 2014.
Bushkovitch 2012 P. Bushkovitch, Büyük Petro. İstanbul 2012.
Vernadsky 2009 George Vernadsky, Rusya Tarihi. İstanbul 2009.
Çernyavskiy 2006 S. V. Çernyavskiy, “Rossiya, Sredizemnoe More i Problema Çernomorskih Prolivov”. Sost.: S. P. Sirıy, Trudı Voenno-Morskih İstoriçeskih Konferentsiy. Sankt Petersburg (2006) 333-338.
Defterov 2003 A. A. Defterov, Greçeskiy Vopros v Politike Rossiyskoy İmperii Vo Vtoroy Polovine XVIII-Pervoy Treti XIX Vv. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kuban Devlet Teknolojik Üniversitesi. Maykop 2003.
Dotsenko 2002 V. D. Dotsenko, Mifı i Legendı Rossiyskogo Flota. Sankt Petersburg 2002.
Halfin 1986 N. A. Halfin, Poslannik Petra I Na Vostoke. Posolstvo Florio Beneveni v Persiyu i Buharu v 1718-1725 Godah. Moskova 1986.
İşipek – Aydemir 2006 A. R. İşipek – O. Aydemir, 1770 Çeşme Deniz Savaşı: 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşları. İstanbul 2006.
Kadırbayev 2011 A. Ş. Kadırbayev, “Rossiyskie Voennıe Moryaki-Vıhodtsı İz İnastrannıh Familiy v Vostoçnom Sredizemnomor’e. 1767-1833”. Elaginskie Çteniya V (2011) 18-34.
Karal 2011 E. Z. Karal, Osmanlı Tarihi V. Ankara 2011.
Keleş 2009 E. Keleş, “Rusya’nın Sıcak Denizlere İnme Politikası (Alman Deniz Yüzbaşısı Stenzel’e Göre İstanbul’a En Kısa Yol)”. Tarih Araştırmaları Dergisi 28/46 (2009) 89-142.
Köse 2006 O. Köse, 1774 Küçük Kaynarca Andlaşması. Ankara 2006.
Kurat 1987 A. N. Kurat, Rusya Tarihi. Ankara 1987.
Kurat 1990 A. N. Kurat, Türkiye ve Rusya. Ankara 1990.
Lupanova 2008 M. E. Lupanova, “Greçeskiy Proekt” Ekaterinı Velikoy”. İzvestiya Rossiyskogo Gosudarstvennogo Pedagogiçeskogo Universiteta im. A. İ. Gertsena. № 65. V V. Laptev, Moskva (2008) 198-207.
Mammadov 2014 H. Mammadov, Rus Dış Politikasında Stratejik-Zihinsel Süreklilik ve Putin’in Dış Politika Doktrini. Ankara 2014.
Mavrodin 1950 V. V. Mavrodin, Naçalı Morehodstva Na Rusi. Leningrad 1950.
MMRI Morskoye Ministerstvo Rossiyskoy İmperii Materialı dlya İstorii Russkogo Flota, Çast VI. Podgotovlen İstorikom F. F. Veselago. Sankt Petersburg 1877.
Nevskaya 1996 N. İ. Nevskaya, “İndiya i Peterburgskaya Akademiya Nauk”. Ariavarta (1996) 14-30.
Öztürk 2013 M. Öztürk, “Çarlık’tan Federasyona’a Rusya’nın Sıcak Deniz Algısındaki Öncelikli Konuların Genel Bir Değerlendirilmesi”. Ortadoğu Analiz 5/60 (2013) 52-59.
Petrov 1892 A. N. Petrov, Russkaya Voennaya Sila II. Moskova 1892.
Podgornıy 1999 Y. Podgornıy, “Znaçenie Korsarskogo Flota Dlya Buduşey Rossii v Pervoy Godı Ee Vozrojdeniya”. A. Ye. Savinkin, Voenno-Morskaya İdeya Rossii. Moskva (1999) 137-141.
Popov 1853 A. Popov, Shoşeniya Rossii s Hivoy i Buharoy Pri Petre Velikom. 1853.
Riasanovsky 1993 N. V. Riasanovsky, A History of Russian. New York 1993.
Riasanovsky – Steinberg 2011 N. V. Riasanovsky – M. D. Steinberg, Rusya Tarihi. Çev.: F. Dereli. İstanbul 2011.
Rimskiy-Korsakov 1999 M. Rimskiy-Korsakov, “Zaçem Rossii Nujen Flot?”. A. Ye. Savinkin, Voenno-Morskaya İdeya Rossii. Moskva (1999) 60-68.
Staslavskaya 1961 A. M. Staslavskaya, “Greçeskiy Vopros vo Vneşney Politike Rossii v Naçale XIX v. (1798-1807 gg.)”. İstoriçeskie Zapiski 48 (1961) 142-162.
Şeşen 2001 R. Şeşen, İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri. Ankara 2001.
Şirokorad 2013 A. B. Şirokorad, Rossiya Na Sredizemnom More. Moskva 2013.
Zürcher 2008 E. J. Zürcher, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev.: Y. Saner. İstanbul 2008.