DUYGUSAL ZEKÂNIN TOPLUMSAL CİNSİYET ALGISI VE ALEKSİTİMİYE ETKİLERİ: ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Çalışmanın amacı bankacıların duygusal zekâ seviyelerinin; toplumsal cinsiyet algıları ve duygusal sağırlık düzeyleri üzerinde etkisinin olup olmadığı, etkisi varsa ne yönde ve hangi düzeyde olduğunun araştırılmasıdır. İkinci olarak bu kapsamda hem toplumsal cinsiyet algılarının duygusal sağırlık seviyeleri üzerindeki etkileşimi hem de duygusal sağırlık seviyelerinin toplumsal cinsiyet algısı üzerindeki ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlaveten bu araştırmanın bir diğer gayesi bankacıların duygusal zekâ, duygusal sağırlık, toplumsal cinsiyet düzeyleri ile sosyodemografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Nihayetinde araştırma içinde yeni bir model oluşturulmuş ve bankacıların duygusal zekâ seviyelerinin, toplumsal cinsiyet algılarını ve duygusal sağırlık düzeylerini etkilediği sonucuna varılmıştır. Bu açıdan araştırmanın gerçekleştirilebilmesi için Samsun il ve ilçelerinde görev yapan 263 kadın ve 248 erkek olmak üzere toplam 511 bankacıya ulaşılmıştır. Çalışmada hata payı % 5 olarak alınmış, analizler R-Project ve IBM SPSS 22 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Elde edilen bulgular, ilgili alanyazın ışığında tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Aleksitimi, Çalışma Hayatı, Duygusal Zekâ, Toplumsal Cinsiyet, Alexithymia, Emotional Intelligence, Gender, Working Life

The Effects of Emotional Intelligence on Gender Perception and Alexithymia: Examination in Terms of Various Variables

The aim of this study is to determine whether the emotional intelligence levels of bankers have any effect on their gender perceptions and alexithymia levels, and if so, to investigate in what direction and at what level. Secondly, both the effect of gender perceptions on alexithymia levels and the relationship between alexithymia levels and gender perception were examined. Morever the other aim of this research is to reveal whether the emotional intelligence, gender perceptions, alexithymia level of the bankers differ according to sociodemographic variants. Consequently in this context, a new model was established and it was found that the level of emotional intelligence of the bankers effects on gender perception and level of alexithymia. In this respect, in order to carry out the research, a total of 511 bankers, 263 women and 248 men, working in Samsun province and its districts were reached. In this respect, in order to carry out the research, a total of 511 bankers, working in Samsun province and its districts were reached. The margin of error was taken as 5% in the study, and the analyses were made using R-Project and IBM SPSS 22 package program. The results obtained were discussed and comments were made on them in light of the knowledge in the literature.

Keywords:

Alexithymia, Emotional Intelligence, Gender, Working Life,

PDF

___

Acar, F. (2002). Duygusal zekâ ve liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(12), 53-68.
Ahmad, S., Bangash, H. and Khan, S. A. (2009). Emotional intelligence and gender differences. Sarhad J. Agric, 25(1), 127-130.
Akdoğdu, E. ve Uşun, S. (2017). Sınıf öğretmenliği lisans programının öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda bağlam, girdi, süreç ve ürün (CIPP) modeli ile değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 16, 826-847.
Aksoy, M. ve Çoban, G.İ. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin aleksitimi düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14 (1), 45-51.
Alpar, R. (2017). Çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
Altınova, H. H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
Austin, E. J., Saklofske, D. and Egan, E. (2005). Personality, wellbeing and health correlates of trait emotional ıntelligence. Personality and Individual Differences, 38(3), 547-558.
Austin, E. J., Saklofske, D. H., Huang, S. H. S. and McKenney, D. (2004). Measurement of trait emotional intelligence: Testing and Cross-Validating A Modified Version of Schutte Et Al’s (1998) Measure. Personality and Individual Differences, 36,555-562.
Aydemir, C. ve Akdoğan, A. A. (2022) Örgütsel yaşamda aleksitimi (Duygular için söz yokluğu) ve iş performansı üzerindeki etkisi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17(65), 315-328.
Bagby, R. M., Parker, J. D. A. and Taylor, G. J. (1994). The Twenty-Item Toronto Alexithymia Scale-I Item Selection and cross validation of the factor Structure. Journal Of Psychosomatic Research, 38, 23-32.
Bar-On, R. (2006). The Bar-On model of Emotional-Social Intelligence (ESI). Psicothema, 13-25.
Bastian, V. A., Burns, N. R. and Nettelbeck, T. (2005). Emotional ıntelligence predicts life skills, but not as well as personality and cognitive abilities. Personality And İndividual Differences, 39(6), 1135-1145.
Bauman, Z. (1999). Sosyolojik düşünmek. Abdullah Yılmaz (çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Berktay, F. (2009). Toplumsal cinsiyet çalışmaları. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi.
Bertay, A.C. ve Sınar, Ş. (2020). Türkiye bankacılık sektöründe kadın istihdamı Center of Excellence in Finance araştırma raporu, Sabancı Üniversitesi. Erişim:https://cef.sabanciuniv.edu/uploads/studies/turkiye-bankacilik-sektorunde-kadin-istihdami.pdf
Braverman, H. (1998). Labor and monopoly capital: The degradation of work in the twentieth century. New York: NYU Press.
Butler, L. P. and Markman, E. M. (2012). Preschoolers use intentional and pedagogical cues to guide inductive inferences and exploration. Child Development, 83(4), 1416-1428.
Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Cevizci, A. (2002). Aydınlanma felsefesi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Cobb, C. D. and Mayer, J. D. (2000). Emotional intelligence: What the research says. Educational Leadership, 58(3), 14-18.
Cooper, R. K. and Sawaf, A. (2000). Liderlikte duygusal zekâ: Yönetimde ve organizasyonda duygusal zekâ. (Zelal Bedriye Ayman, Banu Sancar (çev.), İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Çakar, U. ve Arbak, Y. (2004). Modern yaklaşımlar ışığında değişen duygu-zekâ ilişkisi ve duygusal zekâ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6(3), 23-48.
Demir, M. (2010). Örgütsel çatışma yönetiminde duygusal zekânın etkisi: Konaklama işletmelerinde işgörenlerin algılamaları üzerine bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 99-211.
Deniz, M. E., Erus, S. M. ve Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekânın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31.
Dereboy, F. İ. (1990). Aleksitimi özbildirim ölçeklerinin psikometrik özellikleri üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Doğan, S. ve Şahin, F. (2009). Ruhsallık, duygusal zekâ ve dönüştürücü liderlik davranışları üzerine bir araştırma. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 11(3), 67-88.
Dökmen, Z. (2009). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi.
Dulewicz, C., Young, M. and Dulewicz, V. (2005). The relevance of emotional intelligence for leadership performance. Journal of General Management, 30(3), 71-86.
Ecevit, Y. (1998). Türkiye’de ücretli kadın emeğinin toplumsal cinsiyet temelinde analizi. Berktay Fatmagül (der). 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. İstanbul: Tarih Vakfı.
Ecevit, Y. (2011). Toplumsal cinsiyet sosyolojisine başlangıç. Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (edt.). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi. (s.2-29). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Ellsworth, P. C. (1994). William James and Emotion: Is a century of fame worth century of misunderstanding?. Psychological Review, 101(2), 222-229.
Epstein, S. (1998). Constructive thinking: The key to emotional intelligence. USA: Greenwood Publishing Group.
Erbay, Ş. ve Beydoğan, H. Ö. (2017). Eğitimcilerin eğitim araştırmalarına yönelik tutumları, KEFAD, 18(3), 246-260. Erdoğdu, M, Y. (2008). Duygusal zekânın bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 62-76.
Ergün, E. (2015). Üniversite öğrencilerinde aleksitimi düzeylerinin problem çözme becerileriyle ilişkisi, Üsküdar Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Erkuş, A ve Günlü, E. (2008). Duygusal zekânın dönüşümcü liderlik üzerine etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 9(2),187–209.
Extremera, N., Berrocal, P. F. and Salovey, P. (2006). Spanish version of the Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT) Version 2.0: Reliabilities, age and gender differences. Psicothema, (18), 42-48.
Fernandez-Berrocal, P., Cabello, R., Castillo, R. and Extremera, N. (2012). Gender differences in emotional intelligence: The mediating effect of age. Behavioral Psychology, 20(1), 77-89.
Fine, C. (2016). Toplumsal cinsiyet yanılsaması. Kıvanç Tanrıyar (çev.). İstanbul:Sel Yayınları.
Fisher, C. D. and Ashkanasy, N. M. (2000): Emotions in organizations. Journal of Organizational Behavior, 21, 121–234.
Frith, C. D. (2007). The social brain? Philosophical transactions of the royal society. Biological Sciences, 362(1480), 671-678.
Fukunishi, I., Hosaka, T., Aoki, T., Azekawa, T., Ota, A. and Miyaoka, H. (1996). Criterion-related validity of diagnostic criteria for alexithymia in a general hospital psychiatric setting. Psychotherapy and Psychosomatics, 65(2), 82-85.
Gençiri, C. (2020). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerde sosyal kaygı, duygusal zekâ ve aleksitimi arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
George, J. M. (2000). Emotions and leadership: The role of emotional intelligence. Human Relations, 53(8), 1027-1055.
Goleman, D. (1998). Duygusal Zekâ. İstanbul: Varlık Yayınları.
Goleman, D. (2003). Duygusal zekâ neden IQ’dan daha önemlidir? İstanbul: Varlık Yayınları.
Goleman, D. (2007). Sosyal zekâ: İnsan ilişkileri yeni bilimi. Osman Çetin Deniztekin (çev.). İstanbul: Varlık.
Gölgeli, A. (2020). İnsan hakları, kadın-erkek eşitliği ve kadın araştırmaları merkezlerinin görevi. İçinde A. Gölgeli, E. D. Şafak, E. T. Mazıcı, H. Argunşah, J. M. Kıyıcı, M. Khan, ve Z. Ö. Dinçer (Ed.), Disiplinlerarası Bakış Açısı İle Kadın Erkek Eşitliği (ss. 1-20). İstanbul: Efeakademi.
Greenberg, L. S. and Bolger, E. (2001). An emotion‐focused approach to the overregulation of emotion and emotional pain. Journal of Clinical Psychology, 57(2), 197-211.
Güleç, H., Köse, S., Güleç, M. Y., Çitak, S., Evren, C., Borckardt, J. ve Sayar, K. (2009). Reliability and factorial validity of the turkish version of The 20 - Item Toronto Alexithymia Scale (TAS-20). Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 19 (3), 214-220.
Güler, H. N. (2020). Bankacılık üst yönetimlerinde kadın yöneticilerin yeri ve profil analizi. Journal Of Orijınal Studies, 1 (2), 129-140.
Hacızade, N. (2012). Bilişsel dilbilim açısından duyguların dili. Konya:Çizgi Yayınları.
Hareli, S. and Rafaeli, A. (2008). Emotion cycles: on the social influence of emotion in organizations. Research in Organizational Behavior, 28, 35-59.
Hoppe, K. D. (1977). Split brains and psychoanalysis. The Psychoanalytic Quarterly, 46 (2), 220-244.
Hume, D. (2009). İnsan doğası üzerine bir inceleme. Ergün Baylan (çev.). Ankara: Bilgesu.
İsmen, A. E. (2004). Duygusal zekâ ve aile işlevleri arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(11), 55-75.
Jackson M. (1977). Psychopathology and "pseudonormality" in ulcerative colitis. Psychotherapy and Psychosomatics. 28, 179-186.
Jongen, S., Axmacher, N., Kremers, N. A., Hoffmann, H., Limbrecht-Ecklundt, K., Traue, H. C. and Kessler, H. (2014). An investigation of facial emotion recognition impairments in alexithymia and its neural correlates. Behavioural Brain Research, 271, 129-139.
Jorfi, H., Yaccob, H. F.B., Shah, I. M. and Rezaian, A. (2012). Role of gender in emotional intelligence: Relationship among EI, communication effectiveness and job satisfaction (Case study in Universities of Iran). International Journal of Management, 29(3), 199-210.
Karataş, A. (2013). Bankacılık sektöründe cinsiyete dayalı kariyer farklılaşması: Muğla ili örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 5(5), 1-16.
Keleş, E. ve Çepni, S. (2006). Beyin ve öğrenme. Journal of Turkish Science Education, 3(2): 66-82.
Keskin, H., Akgün, A. E. ve Yılmaz, S. (2016). Örgütlerde duygusal yetenekler. Ankara: Nobel Akademik Yayın.
Kılıçaraslan, F. (2010). On adımda duygusal zekâ. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
Koçak, R. (2002). Aleksitimi: Kuramsal çerçeve tedavi yaklaşımları ve ilgili araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1): 183-212.
KONDA. (2019). Türkiye’de toplumsal cinsiyet raporu: Hayat tarzları 2018 araştırması.Erişim:https://konda.com.tr/wpcontent/uploads/2019/11/KONDA_ToplumsalCinsiyetRaporu.pdf
Koole, S. L. (2009). The psychology of emotion regulation: An integrative review. Cognition and Emotion, 23(1), 4-41.
Köse, S. (2019). Çocuklarda aleksitimi, duygusal zekâ ve sosyal anksiyete arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Küpers, W. and Weibler, J. (2008). Emotions in organisation: An integral perspective. International Journal of Work Organisation and Emotion, 2(3), 256-287.
Lesser, I. M. (1985). Alexithymia. New England Journal of Medicine, 312(11), 690-692.
Lloyd, G. (1993). Erkek akıl: Batı felsefesinde erkek ve kadın. Muttalip Özcan (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Lott, B. (1997). Cataloging gender differences: Science or politics?. In M. R. Walsh (Ed.). Women, Men and Gender: Ongoing Debates. (pp.19-23). New Heaven & London: Yale University Press.
Marçal, K. (2018). Adam Smith’in yemeğini pişiren kimdi? ekonomide kadının görünmez eli. Ali Arda (çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Mayer, J. D. and Geher, G. (1996). Emotional intelligence and the identification of emotion. Intelligence, 22, 89-113.
Mayer, J. D., Caruso, D. R. and Salovey, P. (1999). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27(4), 267-298.
Mayer, J.D. and Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? P. Salovey and D.J. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional intelligence: Educational implications. (pp. 3-31). Nueva York: Basic Books.
Meshkat, M. and Nejati, R. (2017). Does emotional ıntelligence depend on gender? A study on undergraduate English majors of three Iranian universities. SAGE Journal, 7(3), 1- 8.
Musonda, A. (2017). Algebraic competences and emotional ıntelligence of first year bachelor of science in mathematics and science education students at the Copperbelt University in Zambia. Tuning Journal for Higher Education, 5(1), 171-195.
Naghavi, F., Redzuan, M., and Mansor, M. (2010). The relationship between alexithymia and emotional intelligence. Asian Social Science. 6(11), 166.
Özgen, I. (2010). Turizm işletmelerinde duygusal emek. Ankara: Detay Yayıncılık.
Pallant, J. (2002). SPSS kullanma kılavuzu SPSS İle adım adım veri analizi. Sibel Balcı ve Berat Ahi (çev.), Ankara: Anı Yayıncılık.
Parker, J. D., Taylor, G. J. and Bagby, R. M. (2001). The relationship between emotional intelligence and alexithymia. Personality and Individual Differences, 30(1), 107-115.
Payne, W. L. (1986). A study of emotion: Developing emotional ıntelligence; self-integration; relating to fear, pain and desire (Theory, Structure of Reality, Problem-Solving, Contraction/Expansion, Tuning In/Coming Out/Letting Go).Doctoral Dissertation. The Union for Experimenting Colleges and University.
Peltier, B. (2011). Emotional intelligence.The Psychology of Executive Coaching. (pp:245-274). New York: Routledge.
Rad, B. K., Zargar, Y. and Honarmand, M. M. (2014). Effectiveness of emotional ıntelligence training on alexithymia of male students. Jentashapir Journal of Health Research, 5(5), 1-14.
Rafaeli, A., and Worline, M. (2001). Individual emotion in work organizations. Social Science Information, 40(1), 95-123.
Rahim, S. H. and Malik, M. I. (2010). Emotional intelligence and organizational performance:(A case study of banking sector in Pakistan). International Journal of Business and Management, 5(10), 191-210.
Salminen, J. K., Saarijarvi, S., Aarela, E., Toikka, T. and Kauhanen, J. (1999). Prevalence of alexithymia and its association with sociodemographic variables in the general population of Finland. Psychosom Res, 46, 75–82.
Salovey, P. and Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. University of New Hampshire Scholars, 1,1-13.
Saygılıgil, F. (2016). Toplumsal cinsiyet kavramı. Feryal Saygılıgil (der.), Toplumsal cinsiyet tartışmaları. (s.8-16). Ankara: Dipnot Yayınları.
Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J. and Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 25(2), 167-177.
Sengupta, A. and Giri, V. (2009). Alexithymia and managerial styles: Implications in Indian Organizations. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35, 71-77.
Sifneos, P. E. (1973). The Prevalence of alexithymic’ characteristics in psychosomatic patients. Psychotherapy And Psychosomatics, 22(2-6), 255-262.
Sifneos, P. E., Apfel-Savitz, R., and Frankel, F. H. (1977). The phenomenon of alexithymia. Psychotherapy and Psychosomatics. 28(1-4), 47-57.
Sloan, M. M. (2008). Emotion management and workplace status: Consequences for well-being. International Journal of Work Organisation and Emotion, 2(3), 236-255.
Smith, T. W. (2018). Duygular sözlüğü. İstanbul: Kollektif Kitap.
Solomon, R. C. (2008). The philosophy of emotions.(Eds.). Michael Lewis, Jeannette M. Haviland-Jones and Lisa Feldman Barrett. Handbook of Emotions. (pp.3-17). New York: The Guildford Press.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
Tallichet, S. E. and Willits, F. K. (1986). Gender-Role attitude change of young women: Influential factors from a panel study. Social Psychology Quarterly, 49(3), 219-227.
Taş, İ. ve Güneş, Z. (2019). 8–12 yaş arası çocuklarda bilgisayar oyun bağımlılığı, aleksitimi, sosyal anksiyete, yaş ve cinsiyetin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 22, 83-92.
Tatar, A., Tok, S. ve Saltukoğlu, G. (2011). Gözden Geçirilmiş Schutte Duygusal Zekâ Ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 21(4), 325-338.
Taylor, G. J. (2000). Recent developments in alexithymia theory and research, The Canadian Journal of Psychiatry, 45(2), 134-142.
Taylor, G. J., Bagby, R. M. and Parker, J. D. (1997). Disorders of affect regulation: Alexithymia in medical and psychiatric illness. Cambridge: Cambridge University Press.
TBB (2021). (Türkiye Bankalar Birliği). https://verisistemi.tbb.org.tr/
Tolmunen, T., Heliste, M., Lehto, S. M., Hintikka, J., Honkalampi, K. and Kauhanen, J. (2011). Stability of alexithymia in the general population: An 11-year follow-up. Comprehensive Psychiatry, 52(5), 536-541.
Töremen, F. ve Çankaya, İ. (2008). Yönetimde etkili bir yaklaşım: Duygu yönetimi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(1), 33-47.
Turliuc, M. N. and Bujor, L. (2013). Emotion regulation between determinants and consequences. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 76, 848-852.
Türk, B. (2007). Eril tahakkümü yeniden düşünmek: Pierre Bourdieu. Sosyal Bilimlerde Açılımlar Konferansı, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Walby, S. (2011). The future of feminism. Cambridge: Polity Press.
Weisinger, H. (1998). İş yaşamında duygusal zekâ. Nurettin Süleymangil (çev.), İstanbul MNS Yayıncılık.
Winter, E. (2018). Akıllı hissetmek duygularımız neden düşündüğümüzden daha rasyoneldir? Petek Onur (çev.), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Yaşlıoğlu, M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
Zhang, X., Bai, X., Bian, L. and Wang, M. (2021). The ınfluence of personality, alexithymia and work engagement on burnout among village doctors in China: A Cross-Sectional Study. BMC Public Health, 21(1), 1-13.