Şehitlikleri İmar Cemiyeti Arşiv Belgelerine Göre Çanakkale Şehitler Abidesi İnşaatının Tamamlanması Ve Açılış Töreni

Öz Eski Hisarlık Tepe üzerinde Çanakkale Savaşları’nda şehit olanaskerlerin anısına inşa edilen ve Çanakkale Zaferi ile özdeşleşen bir eserolan Şehitler Abidesi, 1960 yılında tamamlanmıştır. Yapımına başladıktansonra kaynak yokluğu dolayısıyla tamamlanması uzun zaman alın anıtancak 1960 yılında ziyarete açılabilmiştir. Günümüzde ise çevresindekidüzenlemeler hâlâ devam etmektedir.Abidenin öyküsü, 1944 yılında Milli Savunma Bakanlığı’nın ÇanakkaleCephesi’nde verilen şehitlerin hatırasını ve Çanakkale Zaferi’ni ebedileştirmekamacıyla açtığı proje yarışmasıyla başlar. Yarışma sonunda Doğan Erginbaşve İsmail Utkular’ın projesi birinci seçilmiştir. Ancak maddi imkânsızlıklardolayısıyla abidenin inşaatına ancak on yıl sonra başlanabilmişti.Haziran 1952’de abidenin yapılamamasından dolayı büyüksorumluluk duyan bir kısım kişi ve kurumlar harekete geçti. İstanbulValiliği bu konudaki çalışmalara öncülük etti. Abidenin inşaatını yapmakiçin bir komite kuruldu. Komite üyeleri Emin Nihat Sözeri, Muhlis Erdener,Hamdi Mocan, Kurmay Yarbay Cemal Yıldırım, Tevfik Demircigil, Mustafaİnan, Orhan Safa ile Mithat Özdeş ve Üniversite Genel Sekreteri’ndenoluşuyordu. Komite, Şehitlikleri İmar Cemiyeti’ne bağlı olarak çalışacaktı.Şehitlikleri İmar Cemiyeti Çanakkale Şehitler Abidesi İnşaatına YardımKomitesi adını alan bu çalışma grubunda görevler paylaşıldı.17 Nisan 1954’te yapılan resmi bir törenle abidenin temeli atıldı. Ancakinşaatın ilerleyen safhalarında bazı eksiklikler ve hatalar olduğu tespit edilince,başka müteahhitlere ihale verilmiş ve inşaat zaman zaman durma noktasınagelmiştir. Bu süre içerisinde inşaatın bitirilememesi üzerine Abdi İpekçi’ninyayın yönetmeni olduğu Milliyet gazetesi bir kampanya başlatarak, halktanpara toplamaya başlamıştır. Pek çok kesim bu konuya duyarlı davranmışve kısa sürede istenilen para toplanabilmiştir. Halkın ve devletin katkısıylaÇanakkale Şehitler Abidesi 21 Ağustos 1960’te tamamlanabilmiştir.

___

  • BCA., 030.00.18.1.2.156.11.13.
  • Şehitlikleri İmar Cemiyeti Arşivi (ŞİCA)
  • Çanakkale Şehitler Abidesi İnşaatına Yardım Komitesi (ÇŞAİYK), ŞİCA-ÇŞAİYK, 5315/22.10.1959.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5310/1.12.1959
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5312/11.12.1959.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5309/22.12.1959
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5307/15.3.1960
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5306/21.3.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5305/23.3.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5299/25.4.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5323/20.5.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5322/10.6.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5303/20.6.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5298/4.7.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5291/12.7.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5293/14.7.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5290/19.7.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5289/1.8.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5288/3.8.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5300/11.8.1960
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5287/12.8.1960
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5296/12.8.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5286/15.8.1960.
  • ŞİCA-ÇŞAİYK, 5334/10.10.1960.
  • Büyüktuğrul, Amiral Afif, "Çanakkale Abidesi," Cumhuriyet, 22 Ağustos 1960.
  • Erginbaş, Doğan, Utkular, İsmail, "Çanakkale Abidesi," Arkitekt, c.1958/4, sayı:293, s.148-150.
  • İnan, Afet, "Arıburnu, Anafartalar ve Atatürk," Cumhuriyet, 10 Kasım 1952. Onur, Necmi, Çanakkale Savaşları ve Şehidler Abidesi, Gün Matbaası, İstanbul 1960.
  • Gazete ve Dergiler
  • "Çanakkale Abidesi", Çanakkale Ekspres, 22 Ağustos 1960.
  • "Çanakkale Abidesi Açıldı," Milliyet, 22 Ağustos 1960.
  • "Çanakkale Abidesi Bugün Açılacak," Cumhuriyet, 21 Ağustos 1960.
  • "Çanakkale Abidesi Dün Törenle Açıldı," Hürriyet, 22 Ağustos 1960.
  • Tezler
  • Yüksel, Cihangir, Çanakkale Meçhul Asker Anıtı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü (Yayınlanmamış Mezuniyet Tezi), İstanbul Ekim 1979.