Chp Parti Müfettişlik Raporları'na Göre Kırşehir'de Siyasi, Sosyal Ve Ekonomik Hayat (1936-1947)

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 1923 yılında bir parti örgüt mekanizması olarak uygulamaya koyduğu parti müfettişliği sistemi ile politika hayatını sürdürmüştür. Parti müfettişliği hiyerarşik bir denetim mekanizması olarak değerlendirilebilir. Müfettişlik sistemi parti-halk sarmalında da önemli bir konuma sahiptir. Nitekim parti müfettişleri, parti adına yurt çapında çalışmalarını sürdürerek önemli görevler üstlenmiştir. Teftişlerde görevlendirilen parti müfettişleri, etki alanları içerisinde sadece parti teşkilat organının sade birer üyesi olarak davranmamışlardır. Halkla da birebir temas halinde olan müfettişler aynı zamanda 1932'de kurulan halkevleri ile birlikte toplumun yaşam sahası içinde aktif biçimde rol almıştır. Merkezden atanan müfettişler altı ay kaldıkları görev bölgelerinde, merkez ve kazalarda parti örgütünün yaptığı tüm çalışmaları inceleyerek teşkilatla ilgili olumlu ve olumsuz tüm izlenimlerini raporlarına eklemişlerdir. Halk nezdinde partinin ideolojik açıdan geldiği seviyenin anlaşılması açısından müfettişlerin bulundukları bölgelerde sorumlulukları bulunmaktadır. Bu çalışmada Kırşehir Vilayeti örneğinden yola çıkılarak, CHP'nin kentte örgütlenmesi ve halkla etkileşimine değinilecektir. Bu etkileşimin en önemli aracısı olarak çalışan parti müfettişlerinin Kırşehir'le ilgili değerlendirmeleri çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Çalışmada, Cumhuriyet döneminde Kırşehir'de parti ve parti örgütlenmesi ile birlikte halkın sosyal ve ekonomik yaşam koşulları, müfettiş raporlardan edindiğimiz bilgiler ışığında ele alınmaktadır. Çalışma esnasında ağırlıklı olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'nden edilen müfettişlik raporlarından yararlanılmıştır.

Political, Social And Economic Life Of Kirşehir According To The Party Inspectorship Reports Of Chp (1936-1947)

The Republican People's Party (CHP) maintained its political life with the party inspectorship system which was put into practice as a party organizational mechanism in 1923. Party inspectorship can be evaluated as a hierarchical control mechanism. The inspectorship system has a significant position in the spiral of party and people. Thus, party inspectors have been taking on important tasks by carrying out nationwide studies on behalf of the party. The party inspectors who were assigned tasks of inspection never acted only as a simple member of the party organ within their domain; by getting in personal contact with the people, they also played an active role in the life space of the society through the community centers that were established in 1932. In their area of duty where they spend six months, the inspectors appointed by the center added to their reports all of their negative and positive observations by inspecting all of the works done in the centers and districts by the party organization. They also have responsibilities in their areas of duty in understanding the ideological level of the party in the eyes of the public. In this study, the organizational structure of CHP and the interaction they formed with the public will be dealt with based on the Kırşehir Province example. The evaluations about Kırşehir made by the inspectors as the most important mediators of this interaction constitute the major axis of the study. The social and economic conditions of the people along with the party organization in Kırşehir during the republic period were also discussed in the light of the information we obtained from the inspectorship reports. During the study, the inspectorship reports obtained from the Republican Archive of the Prime Ministry were benefited from.

___

  • Bal, Serhat (2013). "CHP Parti Müfettişlik Raporlarının Değerlendirilmesi: Balıkesir Örneği", Belgi Dergisi, C. 11, S. 6., s. 731-741.
  • Günaydın, Yusuf Turan (2016). "Ömer Aydın Genç (1882-1947) ve Kırşehir Muallimler Birliği'nin Yayın Organı: Dirlik (1926-1927)", Türk Tarih Kurumu Kırkambar, C. I., s. 237-257.
  • Güneş, İhsan (1987). "Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nden Halk Fırkası'na Geçiş", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. III. S. 8., s.427-442.
  • Koçak, Cemil (2007). "Tek Partili Dönemde CHP Parti Müfettişliği'ne İlişkin Ek Bilgiler", Mete Tuncaya Armağan, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 675-681.
  • Koçak, Cemil (1992). "Tek Parti Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Parti Müfettişliği", Tarık Zafer Tunaya'ya Armağan, İstanbul Barosu Yayınları, s. 459-474.
  • Tuncay, Mete (1981), "CHF'nın 1927 Kurultayı Öncesinde Toplanan İl Kongreleri", A.Ü. SBF Dergisi (Atatürk Özel Sayısı), C. 36., S. 1-4., s. 281-333.