SÜRECE DAYALI FAALİYET TABANLI MALİYETLEME YÖNTEMİ İLE GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN ÜRÜNLERE DAĞITIMI: GEMİ İNŞA PROJELERİNDE BİR UYGULAMA

Günümüzde genel ekonomik durumdaki istikrarsızlık ile artan rekabet ortamı gibi dışsal faktörler işletmelerin kalite, maliyet ve zaman hedeflerini aynı anda ve en etkin şekilde gerçekleştirmelerini zorunlu kılmaktadır. Bu rekabet ortamında faaliyet gösteren tersane işletmeleri ise beklenilen kaliteden ödün vermeden gemi inşa maliyetlerini en doğru şekilde hesaplayıp, siparişlerini zamanında teslim ederek varlığını devam ettirmeye çalışmaktadır. Gemi inşa maliyetlerinin hesaplanmasında doğru maliyet bilgisine ulaşabilmek için modern maliyet hesaplama yöntemleri kullanılabilmektedir. Bu yöntemlerden biri olan Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme yöntemi, geleneksel Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM) yöntemine bir alternatif olarak geliştirilen ve FTM sisteminde meydana gelen problemleri çözme konusunda başarılı olan yeni bir yaklaşımdır. Bu çalışmanın amacı, gemi inşa proje maliyetlerinin hesaplanmasında Genel Üretim Giderlerinin ürünlere dağıtımında Sürece Dayalı FTM yönteminin uygulanabilirliğini araştırmaktır. Bu kapsamda çalışmada, daha önce FTM yöntemi ile hesaplanmış olan gemi inşa proje maliyetleri, Sürece Dayalı FTM yöntemi ile yeniden hesaplanarak her iki yöntemde Genel Üretim Giderlerinin ürünlere dağıtım sonuçlarının karşılaştırılması yapılmıştır. Sürece Dayalı FTM yönteminin uygulanması ile atıl kapasite maliyetlerinin gemi inşa proje maliyetlerine dahil edilmeyerek daha doğru ve gerçekçi maliyetlerin hesaplanabileceği ortaya konulmuştur.

DISTRIBUTION OF MANUFACTURING OVERHEAD COSTS BY TIME DRIVEN ACTIVITY BASED COSTING METHOD: AN APPLICATION IN SHIPBUILDING CONSTRUCTION PROJECTS

Nowadays, external factors such as instability, uncertainty in the general economic situation and increasing competitive environment make it necessary to implement the quality, cost and time objectives in the same time and in the most effective way for the enterprises. Shipyard operators that are in service in this competitive environment are trying to maintain their presence by reducing shipbuilding costs and delivering their orders on time without sacrificing the expected quality. Prior condition of reducing shipbuilding costs is to have accurate cost information. Accurate cost information is possible with using modern methods in cost calculations. One of these methods, the Time Driven Activity Based Costing method, is a new approach developed as an alternative to the traditional Activity Based Costing (ABC) method and successful in solving the problems in the ABC system. The aim of this study is to search the applicability of the Time Driven ABC method in the distribution manufacturing overhead costs of ship building project. In this context, shipbuilding projects cost previously calculated by using the ABC method was recalculated by using the Time Driven ABC and the distribution results of the manufacturing overhead costs were compared between the two methods. It is aimed to calculate more accurate and realistic costs and to identify and improve the activities that do not create economic value by not applying unutilised capacity costs to shipbuilding project costs by implementing of Time Driven ABC Method.

PDF

___

Aktaş, R. ve Özata, D. (2017). “Otomotiv Parçaları Üreten Bir İşletmede Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Uygulamalarının Karşılaştırılması”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(1).
Biçici, F. (2016), Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme İle Geleneksel Maliyetleme Sistemlerinin Karşılaştırılması: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Bruggeman, W., Everaert, P., Anderson, S. R. ve Levant, Y. (2005), “Modeling Logistics Costs Using Time-Driven ABC: A Case in a Distribution Company”, Working Paper, 1-47.
Cengiz, E. (2011), “Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Arasındaki Farklar- Bir Mobilya Üreticisi Firmada Vaka Çalışması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 50, 33-58.
Cooper, R. ve R. Kaplan (1988), “Measure Costs Right: Make the Right Decisions”, Harvard Business Review, September-October, 96-103.
Demeere, N,. Stouthuysen, K. ve Roodhooft, F. (2009), “Time-Driven Activitiy Based Costing in a Outpaint Clinic Environment: Development, Relevance and Managerial Impact”, Health Policy, 92, 296-304.
Everaert, P. ve W. Bruggeman (2007), “Time Driven Activity Based Costing: Exploring the Underlying Model”, Cost Management, March/April, 16-20.
Everaert, P., Bruggeman, W. ve Creus, G. D. (2008), “Sanac Inc.: From ABC to Time-Driven ABC (TDABC)- An İnstructional Case”, Journal of Accounting Education, 26(3), 118-154.
İrak, G. (2013), Proje Maliyet Yönetimi: Gemi İnşa Projelerinde Bir Uygulama (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Kaplan R. ve S. R. Anderson (2007), “The İnnovation Of Time-Driven Activity-Based Costing”, Cost Management, 21, 5-15.
Kaplan, R. ve S. R. Anderson (2003), “Time-Driven Activity-Based Costing”, Harvard Business School Working Paper, No. 04-045.
Köroğlu, Ç. (2012), Stratejik Maliyet Yönetimi Kapsamında Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Analizi ve Bir Otel İşletmesinde Uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Köse, T. ve Ş. Ağdeniz (2017), “Zaman Esaslı Faaliyete Dayalı Maliyetleme ve Kaynak Tüketim Muhasebesi Maliyet Yöntemlerinin Karşılaştırılması”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10 (2), 139-160.
Köse, Y. ve G. İrak (2015), “Proje Maliyet Yönetiminde Faaliyet Tabanlı Maliyetlemeye Dayalı Hedef Maliyetleme Süreci: Örnek Uygulama”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11, 24, 249-275.
Kurt, P. (2018), Hastane İşletmelerinde Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Ve Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme: Kamu Hastanesinde Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Namazi M. (2016), “Time-Driven Activity-Based Costing: Theory, Applications And Limitations”, Iranian Journal of Management Studies, 9, 3, 457- 482.
Pawlyszyn I. (2017), “Time-Driven Activity Based Costing As A Basis For Undertaking Lean Activities”, Logforum, 13 (2), 2.
Polat, Levent (2011), “Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Bir Sanayi İşletmesinde Uygulanması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 49, ss. 126-137.
Saban, M. ve G. Güğerçin İrak (2009), “Çağdaş Maliyet Yönetimi Sistemlerinden Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 10, 97-108.
Saban, M. ve N. Erdoğan (2017), Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, İstanbul: Beta Yayınevi.
Scapens, R. W. (1990), “Researching Management Accounting Practice: The Role Of Case Study Methods”, British Accounting Review, 22, 3, 259-281.
Tse, M., Gong, S. C. ve Maleen, Z. (2009), “Recognation of Idle Resources in Time-Driven Activity-Based Costing and Resource Comsumption Accounting Models”, Jamar, 7(2), 41-54.
Tutkavul, K. ve Elmacı, O. (2016), “Statejik Karar Alma Perspektifinden Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modeli ve Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modelinin Karşılaştırılmasına Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(4), 825-853.
Yaşar, Ş. (2017), “Zaman Esaslı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ile Konteyner Terminallerinde Maliyet Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 73, 203-228.
Yükçü, S. ve Gönen, S. (2009), “Zaman Esaslı Faaliyete Dayalı Maliyetleme Yaklaşımının Otomobil Parçaları Üreten Bir İşletmede Uygulanması”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 28,19-31.