SİVİL DİN VE POLİTİK DİN KAVRAMLARINA TEORİK BİR BAKIŞ

Bu çalışmada son dönemlerde sosyoloji ve din sosyolojisinin temel konularıarasına giren sivil din ve politik din teorileri ele alınmaktadır. Gerek sivil dingerekse politik din kavramları genellikle din-toplum ve din-devlet arasındakiilişkilerin niteliği bağlamında başvurulan kavramlardır. Günümüzde politika vedin arasındaki ilişkileri ele alan çalışmalar artık tek bir akademik alan ilesınırlandırılamayacak ölçüde genişlemiş olsa da burada sosyolojik bir perspektifile konuya yaklaşılmaya çalışılmıştır. Her ne kadar literatürde, genel itibarla, sivildin kavramı din-toplum veya din-devlet ilişkilerinde bir doğallığa, kendiliğindengelişen bir toplumsal duruma işaret ettiği için daha çok demokratik ve liberalrejimlerin bir niteliği; politik din ise, tam tersine, bir dayatmaya, öncedentasarlanan politik bir ajandaya gönderme yaptığı için otoriter ve totaliterrejimlerin bir niteliği olarak karşımıza çıksa da, iki kavram arasında bir netliğinbulunmadığı dolayısıyla konuyla ilgili tartışmaların devam ettiği bilinmektedir.Bu çalışmanın temel amacı bu iki kavram arasındaki belirsizliğin giderilmesinekatkı sunmaktır. Bu çerçevede, çalışmada sivil din ve politik din kavramlarınıntarihî arka planına inilmeye gayret edilmiş, aralarındaki belirsizliğin nedenleritespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca her iki kavrama ilişkin yapılan eleştiriler venedenleri üzerinde durulmasının yanı sıra, onların arasındaki farklılıklar vebenzerlikler, karşılaştırmalı bir bakış açısıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buyönüyle çalışmamız, söz konusu iki kavramın sınırlarını, kullanım alanlarını,işaret ettikleri toplumsal durumları, benzer ve farklı yanlarını ortaya koymahedefindeki çalışmalara, kendi ölçeğinde, katkı sunmayı hedeflemektedir.

A THEORETICAL VIEW OF CIVIL RELIGION AND POLITICAL RELIGION CONCEPTS

In this study, the theories of civil religion and political religion, which have recently become one of the main topics of sociology and sociology of religion, are discussed. The concepts of both civil religion and political religion are generally used in the context of the nature of the relations between religion-society and religion-state. Today, studies dealing with the relations between politics and religion have expanded to such an extent that they can no longer be limited to a single academic field, but here, the subject has been tried to be approached from a sociological perspective. In the literature, in general terms, the concept of civil religion is more of a characteristic of democratic and liberal regimes since it refers to a natural state and a spontaneous social situation in religion-society or religion-state relations. On the contrary, political religion comes to the fore as an attribute of authoritarian and totalitarian regimes because it refers to an imposition, a pre-conceived political agenda. However, it is known that there is no clarity between these two concepts and therefore the discussions on the subject continue. The main purpose of this study is to contribute to the elimination of the uncertainty between these two concepts. In this context, the study has tried to go down to the historical background of the concepts of civil religion and political religion and tried to determine the reasons of the uncertainty between them. In addition, the differences and similarities between the two concepts, as well as the criticisms and their reasons, have been tried to be revealed from a comparative perspective. In this respect, our study aims to contribute, in its own right, to the studies that aim to reveal the limits, the uses, the social situations they point to, and the similar and different aspects of these two concepts.

PDF

___

APTER, David. (1963). Political Religion in the New Nations, Old Societies and New States: The Quest for Modernity in Asia and Africa içinde, Ed. Clifford Geertz. London: Collier & MacMillan.
ATAMAN, Kemal. (2014). Ulus Olmanın Kutsal Temeli: Sivil Din. Bursa: Sentez Yayınları.
ARMSTRONG, Charles. (2016). Political Religion, The Palgrave Handbook of the Mass Dictatorship içinde, Eds. P. Corner, J. H. Lim. London: Palgrave Macmillan.
BELLAH, Robert. (1967). Civil Religion in America, Daedalus: Journal of the American Academy of Arts and Sciences 96: 1-21.
BELLAH, Robert. (1975). The Broken Covenant: American Civil Religion in Times of Trial. New York: Seabury.
BELLAH, Robert. (1976). Response to the Panel on Civil Religion. Sociological Analysis 37, 2: 153-59.
BELLAH, Robert. (1989). Comment on ‘Twenty Years After Bellah,’ Sociological Analysis 50, 2:147.
BRYANT, Christopher G. A. (1995). Civic Nation, Civil Society, Civil Religion, Civil Society, Theory, History, Comparison içinde, Ed. John A. Hall. Cambridge: Polity Press
BURRIN, Philippe. (1997). Political Religion: The Relevance of a Concept, History and Memory, Vol. 9, No. 1/2, pp. 321-349.
COLEMAN, John A. (1970). Civil Religion. Sociological Analysis 31, 2: 67-77.
CRISTI, Marcela. (2001). From Civil to Political Religion, The Intersection of Culture, Religion and Politics. Waterloo, Ontario: Wilfrid Laurier University Press.
DAVIS, Derek H. (1997). Law, Morals, and Civil Religion in America Journal of Church and State, Vol. 39, No. 3, pp. 411-425.
DEMERATH III, N. J. and Rhys H. Williams. (1985). Civil Religion in an Uncivil Society, Annals of the American Academy 480: 154-65.
DÜZCE, Mesut. (2016). Türkiye’de ‘Sivil Din’ Olgusu. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul: Yayınlanmamış Doktora Tezi.
DÜZCE, Mesut. (2017). Sivil Dinin Teorik Temelleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 35, 283-306.
DÜZCE, Mesut. (2017). Emile Durkheim’da Bir Sivil Din Olarak Milliyetçilik ve Vatanseverlik, Cilt. 10, Sayı 52, 645-653.
GATES, Donald. K. ve Peter. Steane. (2009). Political Religion – the Influence of Ideological and Identity Orientation, Totalitarian Movements and Political Religions, Vol. 10, Nos. 3–4, 303–325.
GRAY, Philip. W. (2014). Vanguards, Sacralisation of Politics, and totalitarianism: Category-based Epistemology and Political Religion. Politics, Religion & Ideology, Vol. 15, No. 4, 521-540
GENTILE, Emilio. (2005). Political Religion: A Concept and its Critics – A Critical Survey. Totalitarian Movements and Political Religions, Vol. 6, No. 1, 19–32, June 2005
GENTILE, Emilio. (2006). Politics as Religion, çev. George Taunton. Princeton: Princeton University Press.
HAMMOND, Philip. E. (1980). Pluralism and Law in the Formation of American Civil Religion, Varieties of Civil Religion, Robert N. Bellah and Phillip E. Hammond içinde. San Francisco: Harper and Row.
HAMMOND, Phillip. E. (1976). The Sociology of American Civil Religion: A Bibliographical Essay. Sociological Analysis 2.
JONES, Donald G., and Russell E. Richey. 1974. The Civil Religion Debate. In American Civil Religion, ed. Russell E. Richey and Donald G. Jones, 3– 18. New York: Harper and Row.
LANE, Christel. (1981). The Rites of Rulers: Ritual İn Industrial Society –The Soviet Case. Cambridge: Cambridge University Press.
LAUSTEN, Carsten. B. (2013). Studying Politics and Religion: How to Distinguish Religious Politics, Civil Religion, Political Religion, and Political Theology. Journal of Religion in Europe 6, 428-463
LIEBMAN, Charles S., and Eliezer Don-Yehiya. (1983). Civil Religion in Israel. Berkeley: University of California Press.
MAIER, Hans. (2007). Political Religion: a Concept ant its Limitations, Totalitarian Movements and Political Religions Vol. 8, No.1, 5-16
MARTY, Martin. (1974). Two Kinds of Two Kinds of Civil Religion, American Civil Religion. (eds. R.E. Richey and D. G. Jones). New York: Harper & Row.
MARVIN, Carolyn. ve Ingle, D. W. (1996). Blood Sacrifice and the Nation: Revisiting Civil Religion. Journal of the American Academy of Religion. Vol. 64, No. 4, pp. 767-780.
ORHAN, Özgüç. (2013). Jean Jacques Rousseau’da Sivil Din Kavramı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 68, No. 3, 1-35.
POLANYI, Karl. (1935). The Essence of Fascism, in Christianity and the Social Revolution, J. Lewis, K. Polanyi, D. K. Kitchin (eds.). London: Victor Gollanze Ltd.
ROUSSEAU, Jean J. (2012). Toplum Sözleşmesi Ya da Siyaset Hukuk İlkeleri. Çev. İsmail Yarguz. İstanbul: Say Yayınları.
TODOROV. Tzvetan. (2007). Avant-Gardes & Totalitarianism, çev Arthur Goldhammer, Daedalus, Vol. 136, No. 1, 51-66
WIMBERLEY, Ronald. C. ve James. A. Christenson. (1980). Civil Religion and Church and State. Sociological Quarterly. 21 (Winter): 35-40.
WUTHNOW, Robert. (1988). The Restructuring of American Religion. Princeton, NJ: Princeton University Press.
ZUO, Jiping. (1991). “Political Religion: The Case of Cultural Revolution in China.” Sociological Analysis 52, 1: 99-110.