MU‘ALLÂKA SAHİBİ MÜSLÜMAN ŞAİR LEBÎD B. RABÎ'A VE DÎVÂNINDAKİ FAHR TEMALI ŞİİRLERİ

İslâm'ın ilk asrında, ilimden edebiyata, tarihten sanata, kısaca hayatın bütününeKur'an'ın etkisi damga vurmuştur. İnsanlara ve cinlere meydan okuyan Kur'an,şiir ve edebiyata da tesir etmiş; onu daha iyi anlama çabaları birçok ilimle birlikteArap belagatini de oluşturmuştur. Onun tebliğcisi ve uygulayıcısı Hz.Peygamber'in takdir ettiği şairlerden biri de Lebîd b. Rabî‘a'dır. O, İmruu'l-Kays,Tarafe b. el-‘Abd, Zuheyr b. Ebî Sulma ve ‘Amr b. Kulsum ile birlikte, üzerindeittifak olan beş mu‘allâka sahibinden biri olup, bunlar içerisinde Müslüman olantek şairdir. Altıncı yüzyılın ikinci yarısında dünyaya gelmiş, yüz seneyi aşkınyaşayarak, Muâviye döneminde vefat etmiştir. Şiirleri, Araplar tarafından çoktakdir edilen Lebîd'in, İslâm'a girdikten sonra şiir söylemeyi bıraktığı veya çokaz şiir söylediği nakledilir. Onun İslâmiyet dönemindeki şiirlerine bakıldığında,Kur’an-ı Kerim’in tesirinde kaldığı açıkça görülür. Şiirlerinde tabiat ve hayvantasvirlerinin yanı sıra Hanif dininin bazı değerlerine de rastlanır. Ona aitmüstakil bir medih şiiri yoksa da; özellikle Cahiliye dönemindeki şiirlerinde fahrteması baskındır. Mersiye, vasf, hiciv ve hikmet türünde de birçok şiiri olanLebîd, fahr türüne dâhil olan şiirlerinde daha çok kendisiyle, ailesiyle, kabilesiyleve atalarıyla övünerek, bu temayı ustalıkla işlemiştir. Bu çalışma, onun hayatı veşiirine dair kesitler sunduktan sonra, Dîvân'ındaki fahr konulu şiirlerindenörnekler sunmayı ve onun İslâmiyet öncesi ve sonrası dönemlerini mukayeseetmeyi hedeflemektedir.

MUSLIM POET LABÎD B. RABÎA, THE OWNER OF THE MU‘ALLAKA, AND PRAISE THEMED POEMS

Poetry is the reflection of the inner world of man. It is a style of expressingemotions and thoughts enthusiastic and extraordinary. It has always been one of the most effective means of communication, be it rhythm and rhyme or free scale. Poetry is also a mirror of a person and his period. Because it reflects the literary pleasure of the poet by feeding from the mood, geography and culture. Poetry, which is more or less influential in every society in expressing feelings and thoughts, is the most comprehensive and powerful reflector of life, especially in the pre-Islamic Arab society. What today's media and social networking sites have the same effect as the poem of that day. Poetry contests and poet contests are the most suitable environments where tribes pride themselves against each other and embark on a competition for superiority. The first century of Islam has been a turning point for humanity throughout life, from science to literature, history, law, culture, art and morality. This has been realized by the influence of the Qur'an, which was first sent down to the Messenger of Allah. In this period, the influence of the Qur'an was marked by science, literature, history, art, and the whole life. The Koran, which challenges people and demons, has influenced poetry and literature; the efforts to better understand it, together with many sciences, have also formed the Arab eloquence. Arabic literature in general and Arabic poetry in particular have shown many important changes with the advent of Islam. The change is more about content, rather than form and form. Islam did not approve of every poem in principle with the expression of Surah al-Shuarah. When poetry took a destructive nature, it was found harmful and deteriorated. The first condition that a poem is acceptable is that it is not contrary to monotheism and morality in general.

PDF

___

ASLAN, A. Turan. “Muallaka Şairlerinden Lebîd b. Rabîa ve Muallâka’sı”. İlim ve Sanat 21 (1988): 43-46.
CUMAHÎ, İbn Sellâm. Tabakâtu fuhûli'ş-şu‘arâ’.b.y.: y.y., ts.
ÇETİN, Nihad. M. Eski Arap Şiiri. İstanbul: Kapı Yayınları, 2011.
DEMİRAYAK, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-I. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2009.
DERELİ, Muhammet Vehbi. Osmanlı Dönemi Bedîiyyât Şairlerinden Âişe elBâûniyye ve Peygamber Methiyeleri. 1. bs., Ankara, Gece Kitaplığı, 2014.
EMİNOĞLU, Ali. Şekil ve Muhteva Yönünden el-Mu'allakatu's-Seb'. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2010.
FERÂHİDÎ, Ebû Abdirrahman el-Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-‘Ayn-muratteben alâ hurûfi’l-mu'cem. Thk. Abdulhamid Hindâvî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l- ‘İlmiyye, 2003.
FURAT, Ahmet Suphi. Arap Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1996.
GÜLEÇ, İsmail. “Hz. Peygamber'in Şiire Karşı Tutumu”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 19 (2017): 123-146.
ISFEHÂNÎ, Ebu'l-Ferac. Kitâbu'l-Egânî, b.y.: Mu'essesetu Cemali't-Tabî‘a ve'nNeşr, ts.
ISFEHÂNÎ, Râgıb Ebu’l-Kasım el-Huseyn b. Muhammed. el-Mufredât fî garîbi’l-Kur’an. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvudî. Dımeşk-Beyrut: Dâru’lKalem-ed-Dâru’ş-Şâmiye, 1412.
İBN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. eş-Şi‘ru ve'şşu‘ara’, 2. bs., Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-‘İlmiyye, 1985.
İBN SA‘D, Muhammed. et-Tabakâtu’l-Kubrâ. Beyrut: ts.
KURAŞÎ, Ebû Zeyd Muhammed b. Ebi’l-Hattâb. Cemheratu eş‘âri’l-‘Arab. Beyrut: 1424/2003.
LEBÎD, Ebû Akîl Lebîd b. Rabîa b. Mâlik b. Ca‘fer el-Âmirî el-Ca‘ferî. Dîvanu Lebîd b. Rabî'a. Nşr. Hamdû Tammâs. Beyrut: Dâru'l-Ma‘rife, 2004.
ÖĞMÜŞ, Harun. Kur’an Yorumunda Şiirin Yeri: II/VIII. Asır Çerçevesinde. İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
ÖZCAN, Halil. “Lebîd b. Rabî'a (m.s. 560–661) ve Muallakası”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (2010): 81-94.
ÖZDEMİR, Abdurrahman. “Mulallaka Şairi Bir Sahâbî: Lebîd b. Rabîa el-Amiri ve Divanına Şiir Konuları Bağlamında Genel Bir Bakış”. İslâmî İlimler Dergisi 1/1 (Bahar 2006):117-143.
SEZER, İsmail Hakkı. “Lebîd b. Rabî'a'nın Mu'allakasında Doğal Ortam Tasvirleri ve İmru' el-Kays ve Tarafa ile Mukayesesi”. Nüsha 12/34 (2012) : 79-102.
TAMMÂS, Ahmed Hamdû. Divanu Lebîd b. Rabî‘a Mukaddimesi. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2004.
TARAFE, İbn el-‘Abd el-Bekrî. Dîvanu Tarafe b. el-‘Abd el-Bekrî. Fransa: 1900.
TİRMİZÎ, Ebû Îsa Muhammed b. Îsa. eş-Şemâilu’l-Muhammediyye, 1. bs., b.y.: y.y., 2001.
TÜLÜCÜ, Süleyman. “Lebîd b. Rebîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27: 121-122. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
YALAR, Mehmet. “İslami Arap Şiiri ve Hz. Peygamber”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (2009): 61-88.
YILMAZ, Mehmet. “Hz. Peygamber’in Şiire Yaklaşımı”. İÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (2013): 177-206.