MURÂD-I İLÂHÎNİN ANLAŞILMASI VE YORUMLANMASI İLE İLGİLİ ONTOLOJİK ZORLUKLAR

Kur'an'ın anlaşılması ve yorumlanması, başka bir ifadeyle murad-ı ilahîyi anlama çabaları, İslam geleneğinde tefsir ilminin ana mevzuunu teşkil etmektedir. Allah ile insan arasındaki ontolojik fark, murâd-ı ilâhînin insan tarafından anlaşılabilmesini zorlaştırmaktadır. Bu yüzden, tefsir ilminin tanımı yapılırken sonunda "beşerin gücü ölçüsünde" kaydı ilave edilmiştir. Bir sözü anlamanın ve yorumlamanın dilsel bir yönü bulunmakla birlikte onun bu yönünü de kuşatan varoluşsal bir yönünün bulunduğu gerçeğinden hareketle, te'vil faaliyetinin metafizik boyutlarının olduğu söylenebilir. Bu metafizik boyutu anlayabilmek, varoluşsal bir birliğe ulaşmaktan geçmektedir. Murâd-ı ilâhînin varoluşun bütün boyutlarını kuşatan bir biçimde tezahür etmesi, vahye mazhar olan Peygamberlerde ortaya çıkan bir durumdur. Vahye mazhar olmayan diğer insanların İlahi Kelam'ın muradına varoluşsal düzeyde nüfuz edebilmeleri, tekamüle doğru bir varoluş sürecini gerekli kılmaktadır. Bu nedenle, bu seviyedeki bir anlama, kâmil insanî bir düzeyde gerçekleşir. İnsanın Allah Kelamına bu derecede nüfuz etmeye çalışması, murâd-ı ilâhînin anlaşılmasında ontolojik birliğin gerçekleştirildiği bir seviyeyi gerektirir. Orada konuşan ile dinleyenin arasındaki ikiliğin ortadan kalkması, başka bir ifadeyle, izafi varlığın mutlak varlıkta yok olması söz konusudur. Bu, vahdetin tam anlamıyla gerçekleştiği hakka'l-yakîn mertebesini ifade etmektedir. Bu makalede, önce Kur'an-ı anlama yolunda ön plana çıkan bazı kavramlara açıklık getirdikten sonra, yorum ve anlama konularına yer verilecektir. Daha sonra, Kur'an'ı anlama konusunda geçmişten günümüze süregelen iki aşırı yorum tarzına işaret edilecektir

ONTOLOGICAL DIFFICULTIES OF UNDERSTANDING THE DIVINE PURPOSE

Understanding and interpretation of the Qur'an, in other words, the efforts to understand the divine purpose, constitute the main subject of Tafseer in the Islamic tradition. The ontological difference between God and man, makes the divine purpose difficult to understand for man. Therefore, while Tafseer is being defined, the phrase "human capacity" is added. Although there is a linguistic aspect of understanding and interpretation, starting from the fact that it has also a existential aspect embracing this aspect, it can be said that there is metaphysical dimensions of al-tavil. To understand metaphysical dimensions is accomplished by way of an existential unity. The manifestation of the divine intention in a way encompassing all aspects of existence is a situation arising in lifes of prophets to whom directly addressed. The penetration of the others people to whom revelation is indirectly addressed requires an existential process. Therefore, an understanding at this level actualizes in perfect humanitarian level. Our efforts to penitrate the divine word requires the level in which ontological unity is realized. In this level, the disappearance of duality between the speaker and listener, in other words, being got lost the relative existence in the absolute existence is in question. This expresses the level in which the full unity (haqq al yakeen) is actualized. Firstly in this article after some of the concepts needed to understand the Qur'an is explained, it will be made room for the interpretation an understanding topics. Afterwards it will be refered to two overinterpretations lasting from past to present

PDF

___

AKDEMİR, Salih, “Nas ve Yorum İlişkisi”, Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu, Samsun 1989.
AKTAY, Yasin, “Anlama Vahiy ve Tarih: Vahyi Yorumsama Deneyimlerinin Eleştirel Bir incelemesi”, Tezkire, Güz, 1993.
AKTAY, Yasin, “Modernist Yorumun Teknolojik Çıkarları”, İslam ve Modernizm Fazlurrahman Tecrübesi, İstanbul 1997.
ALTINTAŞ, Ramazan, “Nass Karşısında Aklın Değersel Durumu”, Kelam Araştırmaları, 1:1 (2003).
ÂLÛSÎ, Ebu’l-Fadl Şihabuddin, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim ve’s-Seb’i’l-Mesani, Beyrut ty.
AMÛLÎ, Ayetullah Cevadi, “Molla Sadrâ’nın Tefsir Metodu ve Kur’an Hermenötiği”, Bilge Adamlar, Çev. Atik Aydın, Yıl: 2008 - Sayı : 19- 20, http://bilgeadamlar.net /main.php?p= yazi&id=149.
ATALAY, Orhan, “Vahiy ve Molla Sadrâ’nın Yorumu”, Ekev Akademi Dergisi, Güz, 2001, c. III, Sayı: 2.
AYBAKAN, Bilal, “İslam’da Dini Bilginin Doğası ve Usul-i Fıkhın Geliştirdiği Yorum Tarzına Genel Bir Yaklaşım”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2000, 18.
BAKAR, Osman, İslam Bilim Tarihi ve Felsefesi, İstanbul 2012.
BEYZÂVÎ, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed Kâdı, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil, Beyrut 1998.
CAN, İslam, “Dini Metinlerin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Anlayıcı Yöntemin İmkanı ve Sınırlılıkları: Diltey ve Weber Örneği”, Dini ve Felsefi Metinler: Yirmibirinci Yüzyılda Yeniden Okuma Anlama ve Algılama, 2012, Cilt: I.
CORBİN, Henry, Avicenna and The Visionary Recital, Trans. by Williard R. Trask. Irving, Texas 1980.
DOĞAN, Hüseyin, “Kur’an’ın Kendine Özgü Yorumbilim Metodolojisi: Te’vil”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011/1, Cilt:XIII, Sayı: 23.
EBU ZEYD, Nasr Hamid, Mefhumu’n-Nass, Kahire 1990.
EBU ZEYD, Nasr Hamid, Nakdü’l-Hitabi’d-Dini, Kahire 1994
ELIADE, Mircae, Dinin Anlamı ve Sosyal Fonksiyonu, Çev. Mehmet Aydın, Ankara 1990.
ERTEN, Mevlüt, “Kur’an ve Yorum”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, Yıl, 2, Sayı, 3, Temmuz.
GÖRGÜN, Tahsin, “Klasik Anlama Yöntemlerinin İmkan ve Sınırlılıkları”, Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı, Ankara 2004.
GÜLER, İlhami, “Kur’an Metnini Yormadan (Tefsir) Olayların Yorumuna (Te’vil)” Kelam Araştırmaları, 2009, 7: 2.
HANEFÎ, Hasan, Dirasâtün Felsefiyye, Kahire 1987.
HIRSCH, Eric Donald, “Gadamer’in Yorum Teorisi”, Çev:, Ramazan Ertürk, İslâmî Araştırmalar, Ankara, 2003, Cilt, 16, sayı, 3.
ISFAHÂNÎ, Rağıb el-Isfahanî, el-Müfredat fi Ğaribi’l-Kur’an, Beyrut 2005.
İBN HAZM, el-Muhallâ bi’l-Âsâr, Mısır 1347 (h.).
İBN HAZM, el-İhkâm fi Usûli’l-Ahkâm, Beyrut ty.
İBNÜ’L-ARABÎ, Ebu Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali, el-Fütuhatü’l- Mekkiyye, Beyrut 1999.
İNALCIK, Halil, “Hermenötik, Oryantalizm, Türkoloji”, Doğu-Batı, 2002, Sayı: 20, Ağustos-Ekim.
JA’AFAR, Muhammad Salleh, “Doğu’ya Yolculuk: İslam Hermeneutiğinin Bir Tarzi Olarak Te’vil”, 2004, Çev. Sabri Yılmaz, Kelam Araştırmaları, 2:2.
KALIN, İbrahim, Akıl ve Erdem, İstanbul 2013.
KEPNES, Steven D., “Din Araştırmalarında Anlama ve Açıklama Yöntemleri Arasındaki Uçurumu Telif Etmek”, Çev. Bekir Zakir Çoban, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2002, II, Sayı: 1.
KILIÇ, Muharrem, “Metnin Yorumlanmasında Nesnel Anlam Arayışları”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3/2001.
KILIÇ, Sadık, “Metnin Yorumu Beşeri Alana İnmiş İlahi Cevapların Okunmasıdır”, II. Kur’an Haftası Sempozyumu, Ankara, 1996.
KILIÇ, Sadık, “Varoluşsal Değişim’in Yadsınamazlığı Karşısında ‘Varolan’ı da Gözeten ‘Diri Yorum’,”, Ekev Akademi Dergisi, 2005, Yıl: 9, Sayı: 23, Bahar.
KILIÇ, Sadık, “Yorum, Sadece Kendisidir, Daha Fazlası: ‘Nass’ Değil ..”, Ekev Akademi Dergisi, 2002, Yıl: 6, Sayı: 10, Kış.
KOÇ, Turan, Din Dili, İstanbul 1998.
MAŞALI, Mehmet Emin, “Nasr Hamid Ebû Zeyd'in Yorum Telakkisi ve Bu Telakkinin Niyetselci ve Felsefi Hermenötiğe Atıfları”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004, Cilt 13, Sayı: 1.
NASR, Seyyid Hüseyin, “İslam Sanatı ve İslam Düşüncesi Arasındaki İlişki”, Çev. Talip Küçükcan, Diyanet Dergisi, Ankara 1990, Cilt: 26, Sayı: 4.
ÖZGEL, İshak “Yorum ve Anlam Farklılığı Ayrımında Tarihsel Anlamın Kur’an Çevirilerindeki Yeri”, Kur’an Mealleri Sempozyumu I, Ankara, 2007.
ÖZTÜRK, Mustafa, “Geleneksel Te’vil Çeşitlemelerinin Epistemik Değeri”, Bilimname, II, 2003/2.
ÖZTÜRK, Mustafa, “Yeni Anlama Yöntemlerinin İmkan ve Sınırları”, Güncel Dînî Meseleler Birinci İhtisas Toplantısı (Tebliğ ve Müzakereler), Ankara 2004.
TABERÎ, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyân an Te’vili’l-Kur’an, Kahire 2000.
TATAR, Burhanettin, “Ayrımların Eşiğinde Anlama”, Güncel Dînî Meseleler Birinci İhtisas Toplantısı, Ankara 2004.
TURAN, Maşallah, “Din Dilini Yorumlama Çabaları ve Bu Bağlamda Akil- Nakil Dengesinin Önemi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum 2008, Sayı: 30.
TÜRKER, Ömer, Seyyid Şerif Cürcânî’nin Te’vil Anlayışı: Yorumun Metafizik, Mantıkî ve Dilbilimsel Temelleri, İstanbul 2006, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ULUKÜTÜK, Mehmet, “Geleneğin Dili mi? Varlığın Evi mi? Heidegger ve Gadamer’de Dil, Gelenek ve Varlığın İnsanlık Halleri Üzerine”, Özne Felsefe Dergisi, 2012, 16. Kitap-Bahar.
ÜNVER, Mustafa, “Murâdı İlâhîye Ulaşma Çabası Ekseninde Kıyâme Sûresi 16-19’un Komşu Ayetlerle İlgisizliği Vehmi Üzerine Bir Mülâhaza”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Samsun 2003, Sayı:14-15.
YAVUZ, Yunus Vehbi, “Maksadi Yorum”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2006, Sayı: 8.
YAZIR, Elmalılı Muhammed Hamdi, “Dibace”, Metalib ve Mezahib: Metafizik ve İlahiyat, İstanbul 1978.
YAZIR, Elmalılı Muhammed Hamdi, “İlhad Ne Büyük Cehalettir (1)”, Makaleler, İstanbul 1997.
YAZIR, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul 1935.
ZERKEŞÎ, Bedreddin, el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an, Beyrut, 1957.