İlk fransızca kur’an tercümesi: André du Yyer ve L’Alcoran de Mahomet adlı eseri

Avrupa’da Kur’an ilk kez 12. yüzyılda Latinceye tercüme edilmiştir. Bu çevirinin temel amacı, İslam’ı öz kaynağından öğrenerek onu “kendi silahıyla vurmak” ya da misyonerlik faaliyetlerinde bir araç olarak kullanmaktı. Dört asır sonra bu çeviri matbu hâle getirilmiştir. Birçok tereddüt ve itirazdan sonra Theodor Bibliander’in revize ederek ve ilaveler ekleyerek matbu hâle getirdiği Latince tercüme, İtalyanca, Almanca ve Hollandaca Kur’an çevirilerine kaynaklık teşkil etmiştir. 1647’de ilk kez yerel bir Avrupa diline Kur’an tercüme edilmiştir. André Du Ryer’ün orijinalinden Fransızcaya yaptığı bu Kur’an çevirisine L’Alcoran de Mahomet adı konmuştur. Daha sonra bu eser, İngilizce, Almanca, Hollandaca, İspanyolca, İtalyanca ve Rusçaya tercüme edilerek birçok Avrupa dilinde Kur’an’ın yerel dillerde yayılmasını sağlamış ve böylece Latince bilmeyen geniş halk kitlelerinin Kur’an’ı okuyabilmelerini mümkün kılmıştır. Du Ryer’ün biyografisi ve bibliyografisi üzerinde durularak bu çalışmada onu Kur’an’ı tercüme etmeye motive eden şeylerin neler olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra, çeviri meydana getirilirken hangi kaynaklardan faydalanıldığı üzerinde durulmuştur. Son olarak eserin içeriği incelenerek L’Alcoran de Mahomet’in çeviri değeri üzerinde bir değerlendirme yapılmıştır. Birçok eksiklik ve hataya rağmen bir bütün olarak değerlendirildiğinde Du Ryer’ün Kur’an tercümesi, İslam’ı kendi kaynağından doğru bir şekilde anlama yönünde önemli bir adım teşkil ettiği sonucuna varılmıştır. Du Ryer’ün bu çalışması, asırlar boyunca önyargılar ve yanlış bilgilerle dolu polemik amacıyla yazılmış kaynaklardan okuyan Avrupalılara İslam’ın kutsal kitabını kendi dillerinde okuyarak anlama imkanı sunmuştur. Bu çalışma aynı zamanda Avrupa’daki zihniyet dönüşümünün de bir yansıması olarak kabul edilebilir. Teolojik ve apolojetik yaklaşımdan bilimsel yaklaşıma geçiş sürecinde kuşkusuz L’Alcoran de Mahomet’in katkısı büyük olmuştur.

The first french qur'an translation: andré du ryer and his work entitled l'alcoran de mahomet

The most basic way to understand a religion is through examining the texts which are considered sacred. This approach adopted by the history of Religions as an epistemological necessity is also one of the demands of modern science. It was possible to reach this seemingly basic understanding only at the end of a long process. One of the most important factors behind this change is the mentality transformation that emerged as a result of bloody struggles in Europe. Until the Renaissance and Enlightenment, Europeans did not see other religions and Islam as a religion because they saw Christianity as the only and true religion. Since Islam was seen as a heretical Christian sect or its holy book the Qur’an as "delusions" invented by a "false Prophet", this faith deserved not to be understood, but to be eradicated and destroyed. For this struggle, it was not necessary to understand, but only to know this religion in detail in order to direct sound arguments against the enemy. Peter the Venerable who commissioned Robert of Ketton to translate the Qur’an into Latin or Theodor Bibliander who printed this version were all churchmen believing in the truth of Christianity alone. The Qur’an represented for them the senseless words of false and heretic prophet.

Keywords:

History of Religions, André Du Ryer French translation of the Qur'an,

PDF

___

Arnold, J. M. (1874). Islam: Its History, Character, and Relation to Christianity. London.
Baudier, M. (1625). Histoire générale de la religion des Turcs. Paris.
Bauman, Z. (1989). Legislators and Interpreters: On Modernity, Post-modernity, and Intellectuals. Oxford: Polity Press.
Beauvois, E. (1856). Du Ryer (André). Nouvelle biographie générale depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours (Cilt 15, s. 481). içinde Paris.
Bibliander, T. (1550). Machumetis Saracenorum principis . Basel.
Blachère, R. (1966). Le Coran (al-Qor'ân). Paris: Maisonneuve et Larose.
Bobzin, H. (1993). Latin Koran Translations: A Short Overview. Der Islam, 70(2), 193-206.
Bobzin, H. (2006). Translations of the Qur'an. Encyclopaedia of the Qur'an (Cilt 5, s. 340-354). içinde Leiden: Brill.
Burman, T. E. (1998). Tafsir and Translation: Traditional Arabic Qur'an Exegesis and the Latin Qur'ans of Robert of Ketton and Mark of Toledo. Speculum(73), 703-732.
Burman, T. E. (2007). Reading the Qur'an in Latin Christendom, 1140-1560. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Campi, E. (2010). Early Reformed Attitudes towards Islam. Theological Review of the Near East School of Theology, 31, 131-151.
Carnoy, D. (1998). Représentation de l'Islam dans la France du XVIIe siècle. La ville des tentations. Paris: Harmattan.
Collingwood, R. G. (1947). The New Leviathan or Man, Society, Civilization and Barbarism (3 b.). Oxford: Oxford University Press.
Costigliolo, M. (2017). The Western Perception of Islam between the Middle Ages and the Renaissance: The Work of Nicholas of Cusa. Eugene: Pickwick.
d'Alverny, M.-T. (1948). Deux traductions latines du Coran au Moyen-Âge. Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age, 16, 69-131.
Derost, J.-B. (1935). Notice sur André Du Ryer. Bulletin de la Société d'études du Brionnais(Septembre-Octobre / Novembre-Décembre), 237-240; 241-252.
Du Ryer, A. (1630). Rudimenta grammatices linguae turcicae. Paris: Antonius Vitray.
Du Ryer, A. (1634). Gulistan ou L'empire des roses. Paris: Antoine de Sommaville.
Du Ryer, A. (1647). L'Alcoran de Mahomet translaté d'arabe en françois par le sieur Du Ryer. Paris: Antoine de Sommaville.
Du Ryer, A. (1649). L’Alcoran de Mahomet. Paris: Antoine de Sommaville.
Du Ryer, A. (1775). L'Alcoran de Mahomet traduit de l'arabe (Cilt 1). Amsterdam & Leipzig.
Elmarsafy, Z. (2009). Translations of the Qur'an into Western Languages. Religion Compass, 3(3), 430-439.
Elmarsafy, Z. (2014). The Enlightenment Qur'an: The Politics of Translation and the Construction of Islam. London: Oneworld Publications.
Francisco, A. S. (2007). Martin Luther and Islam: A Study in Sixteenth-Century Polemics and Apologetics. Leiden: Brill.
Gerstenberg, A. (2012). Stages of French Orientalism in the Mirror of Koran Translations. R. F. Glei (Dü.) içinde, Frühe Koranübersetzungen (s. 159-190). Trier: Wissenschaftlicher Verlag Trier.
Hamidullah, M. (2016). Le Saint Coran et sa traduction en français. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
Hamilton, A. (2017). André Du Ryer. D. Thomas, & J. Chesworth (Dü) içinde, Christian-Muslim Relations: A Bigraphical History Volume 9. Western and Southern Europe (1600-1700) (s. 453-465). Leiden: Brill.
Hamilton, A. (2017). François Savary de Brèves. (1600-1700), Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History Volume 9. Western and Southern Europe (s. 415-422). içinde Leiden: Brill.
Hamilton, A., & Richard, F. (2004). André Du Ryer and Oriental studies in seventeenth-century France. Oxford: Oxford University Press.
Holt, A. (2019). The World of the Crusades: A Daily Life Encyclopedia. Santa Barbara: Greenwood.
Jourdain. (1855). Duryer (André). Biographie universelle ancienne et moderne (Cilt 12, s. 123-124). içinde Paris.
Kâdı Beydâvî. (2011). Muhtasar Beydâvî Tefsîri (Envâru't-Tenzîl ve Esrârü't-Te'vîl). İstanbul: Selsebil Yayınları.
Kaynar, M. (2004). Sunuş. S. Şirâzî içinde, Gülistan (4 b., s. 11-14). İstanbul: Şûle.
Kritzeck, J. (1964). Peter the Venerable and Islam. Princeton: Princeton University Press.
Lamarque, H. (2007). Introduction. T. Bibliander içinde, Le Coran à la Renaissance. Plaidoyer pour une traduction (s. 17-38). Toulouse: Presses universitaires du Mirail.
Larzul, S. (2008). Du Ryer André. F. Pouillon (Dü.) içinde, Dictionnaire des orientalistes de langue française (s. 359-360). Paris: Karthala.
Larzul, S. (2009). Les premières traductions françaises du Coran, (XVIIe-XIXe siècles). Archives de sciences sociales des religions(147), 147-165.
Larzul, S. (2012). Du Ryer André. Dictionnaire des orientalistes de langue française (s. 359-360). içinde Paris: Karthala.
Larzul, S. (2012). Gaulmin Gilbert. F. Pouillon (Dü.) içinde, Dictionnaire des orientalistes de langue française (s. 454). Paris: Karthala.
McAuliffe, J. (2020). The Qur'an: What Everyone Needs to Know. New York: Oxford University Press .
Megiser, H. (1612). Institutionum linguae turcicae libri quatuor. Leipzig.
Miller, G. J. (2013). Theodor Bibliander's Machumetis saracenorum principis eiusque successorum vitae, doctrina ac ipse alcoran (1543) as the Sixteenth-century “Encyclopedia” of Islam. Islam and Christian-Muslim Relations, 24(2), 241-254.
Moukarzel, J. (2017). Abraham Ecchellensis. Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History Volume 9. Western and Southern Europe (1600-1700) (s. 774-782). içinde Leiden: Brill.
Moukarzel, J. (2017). Gabriel Sionita. Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History Volume 9. Western and Southern Europe (1600-1700) (s. 722-742). içinde Leiden: Brill.
O'Brien, P. (2009). European Perceptions of Islam and America from Saladin to George W. Bush: Europe's Fragile Ego Uncovered. New York: Palgrave Macmillan.
Oddy, N. (2018). Crusade or cooperation? Savary de Brèves’s treatises on the Ottoman Empire. The Seventeenth Century, 1-15.
Pintard, R. (2000). Le Libertinage érudit dans la première moitié du XVIIe siècle. Genève: Slatkine.
Porter, J. (1768). Observations on the Religion, Law, Government and Manners of the Turks (Cilt 1). London.
Relandi, A. (1705). De religione Mohammedica libri duo. Ultrajecti: Ex officina Gulielmi Broedelet.
Riley-Smith, J. (2003). The First Crusade and the Idea of Crusading. London: Continuum.
Sale, G. (1734). The Koran: Commonly Called the Alcoran of Mohammed. London.
Segesvary, V. (1998). L'Islam et la Réforme. Étude sur l'attitude des réformateurs zurichois envers l'Islam (1510–1550). San Francisco: International Scholars.
Students' Britannica India (Cilt 4). (2000). New Delhi.
Tefsîru’l-Celâleyn. (t.y.). Beyrut: Dar el-Marefah.
Veinstein, G. (2013). The Great Turk and Europe. J. Tolan, G. Veinstein, & H. Laurens içinde, Europe and the Islamic World: A History (s. 109-253). Princeton: Princeton University Press.