Yöntem ve Uygulama Açısından "Türkiye Türkçesi Söz Varlığının Derlem Tabanlı Sözlüğü"

Sözlükbilim yöntem ve uygulamaları geçmişten bugüne bilişim teknolojilerine paralel olarak bir takım yenilikleri beraberinde getirmiştir. Geçmişte fişleme, sınıflandırma, yenidenyazma vb. yöntemlerle dil nesnesini kendine konu edinen sözlükbilim, günümüzde derlem (corpus) adı verilen dilsel bütünceler üzerinden araştırma nesnesine yönelmiştir. Alanyazına baktığımızda Oxford, Collins, Longman, Cambridge benzerisözlüklerin derlem tabanlı (corpus-based) uygulamalar sonucuoluşturuldukları görülür. Öte yandan genel hatlarıyla TürkiyeTürkçesinin Söz Varlığını (TTSV) barındıran sözlüklerin derlem dilbilimin ve çağdaş sözlükbilim çalışmalarının paralelinde olmadığı gözlemlenir. Bu çalışmada, 'Türkiye Türkçesi SözVarlığının Derlem Tabanlı Sözlüğü'nü oluşturmanın bir yöntem olarak tanıtımı amaçlanmıştır. Bu çerçevede derlem dilbilimin ilke ve yöntemlerinden yararlanılarak 50 milyon (+/-)sözcük içeren bir model derlem oluşturulmuştur. Bu derlemaracılığıyla 'Türkiye Türkçesi Söz Varlığının Derlem TabanlıSözlüğü'nün nasıl oluşturabileceğini ortaya koymak açısından,uygulanan yöntemin bir yönergesini verilmiştir. Çalışmadaöncelikle sözlükbilim, sözlükbilimin dünü ve bugünü üzerinde kısaca durulmuş, ardından yöntem ve model derlem tanıtılmış ve son olarak da örnek bir uygulamayla deneyimlenenyöntemin sonuçları aktarılmıştır. Çalışma, Türkçenin sözlükbirimsel topografyasının oluşturulması, Türkçenin ana dili veyabancı dil olarak öğretilmesinde söz varlığının güncel ve geçerli veriler doğrultusunda sözlükbirimselleştirilmesi anlamında alana önemli katkılar sağlayacaktır

PDF

___

Aksan, Doğan (2000). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. III. Cilt. Ankara: TDK Yay.

Atkins B. T. S. and Beth Levin (1995). "Building on a Corpus: A Linguis- tic and Lexicographical Look at some Near-Synonyms". Internatio- nal Journal of Lexicography 8 (2): 85-114.

Atkins, Sue and Jeremy Clear (1992). "Corpus Design Criteria". Literray and Linguistics Computing 7 (1): 1-16.

Atkins, Sue (2003). "Lexicographic Relevance: Selecting Information from Corpus Evidence". International Journal of Lexicography 16 (3): 251-280.

Biber, D. vd. (2002). Corpus Linguistics, Investigating Language Structure and Use. UK: Cambridge University Press.

Bingöl, Zekeriya (2005). "Sözlük ve Sözlükçülük Üzerine Bir Araştırma". Akademik Bakış Dergisi 9 (Temmuz): 197-206.

Günay, Doğan (2007). Sözcükbilime Giriş. İstanbul: Multilingual.

Hanks, Patrick (2003). Lexicography. Computational Linguistics. Ed. Rus- lan Mitrov. Oxford University Press.

http://en.wikipedia.org/wiki/International_Phonetic_Alphabet (Internati- onal Phonetic Alphabet), Erişim tarihi: 23.10.2010.

http://turkcederlem.mersin.edu.tr/derlem516/, Erişim tarihi: 10.11.2011.

http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/957.html, Erişim tarihi: 16.6.2010

http://www.hlst.sabanciuniv.edu/TL/, Erişim tarihi: 19.10.2010.

http://info.ox.ac.uk/bnc, Erişim tarihi: 23.10.2010.

http://www.tnc.org.tr/, Erişim tarihi: 16.4.2011

http://www.concordancesoftware.co.uk/, Erişim tarihi: 4.10.2011. http://www.tdk.gov.tr, Erişim tarihi: 10.11.2011. http://www.tenmax.com/teleport/pro/home.htm, Erişim tarihi: 10.11.2011.

Jackson, Howard (2002). Lexicography: An Introduction. USA: Routledge.

Kennedy, Graeme (1998). An Introduction to Corpus Linguistics. New York: Addison Wesley Longman Limited.

Kocaman, Ahmet (1998). "Dilbilim, Sözlük, Sözlükçülük". Kebikeç 3 (6): 111-113.

McEnery, Tony and Adrrew Wilson (2004). Corpus Linguistics -An Intro- duction-. Edinburg Universitiy Press.

McEnery, Tony vd. (2006). Corpus-Based Language Studies An Advanced Resource Book. New York: Routledge.

Oxford Collocation Dictionary for Students of English (2003). Oxford Uni- versity Press.

Öz, İlyas (2003). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü. Ankara: TDK Yay.

Özkan, B. ve A. E. Gündoğdu (2011). "Ana Dili ve Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Belirteçler -Derlem Tabanlı Bir Uygulama-". Theoretical and Applied Researches on Turkish Language Teaching. Ed. L. Uzun, Ü. Bozkurt). Almanya: Die Blaue Eule. Essen. 317-336.

Özkan, Bülent (2011). Türkiye Türkçesinde Belirteçlerle Fiillerin Birlikte Kullanılması ve Eş Dizimlilikleri-Derlem Tabanlı Bir Uygulama-. Ankara: TDK Yay.

_____, (2010). "Türkçenin Öğretiminde Sözlüğü: Yöntem ve Uygulama". E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 1 (2): 51-65.

_____, (2008). "Güncel 'Zarf' Olarak Tanımlı Sözlük Birimlerin Derlem- Denetimi Üzerine Bir Değerlendirme". VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. Ankara. 20-26 Kasım.

Sampson, Geoffrey and Diana McCarthy (2005). Corpus Linguistics: Rea- ding in a Widening Discipline. New York: Continuum.

Say, Bilge (2003). Türkçe için Biçimbirimsel ve Sözdizimsel Olarak İşaret- lenmiş Ağaç Yapılı Bir Derlem Oluşturma. Proje Raporu. EK-B: Türkçe Ağaç Yapılı Derlem Kılavuzu (Proje No: 199E026). Ankara.

Say, Bilge vd. (2002). "Bilgisayar Ortamında Derlem Geliştirme Çalışma- sı". Akademik Bilişim Konferansı. Konya.

Summers, D. (1993). "Longman/Lancaster English Language Corpus - Criteria and Design". International Journal of Lexicography 6 (3): 181-208.

Tahiroğlu, B. Tahir (2006). Bilgisayar Destekli Dil Bilimi Çalıştayı Bildiri- leri. Ankara: TDK Yay. 89-98.

Türkçe Sözlük (2005). Ankara: TDK Yay.

Uzun, N. Engin (2006). Biçimbilim -Temel Kavramlar-. İstanbul: Papatya Yay.