Türkiye türkçesinde ol- yardımcı fiilli yapıların görünüş-zaman bildirimindeki işlevleri

Bu çalışmada, eylemi farklı yönelim noktalarından göre-bilmek için değişik bakış açıları sunan ve konuşma zamanı, referans zamanı, eylem zamanı ayrımına yönelik gerçek-leşmeler göstererek türlü zaman ayrımlarına somut örnekler oluşturan ol- yardımcı fiilli görünüş zaman işaretleyicileri incelenecektir. Ol- yardımcı fiilli yapılar, eylemin başlangıç sınırı, sürek ve bitiş sınırından oluşan iç yapısına farklı yönelim noktalarından bakılabilmesine ve farklı görünüş zaman ilişkilerinin ifade edilebilmesine imkan sunarlar. Daha az gramatikal olmaları nedeniyle ikincil (peripheral) ya da dolaylı (periphrastic) işaretleyiciler olarak değerlendirilseler de ol- yardımcı fiilli yapıların, i fiili ile elde edilemeyen görünüş zaman ilişkilerini ifade etme ve konuşma anına paralel, gerçek dışı zamanları anlatabilme yetileri bulunur. Çalışmada, bu tür yapılar görünüş zaman kategorisi açısından tartışılmaya çalışılacaktır.

PDF

___

Aslan, Sema (2007). “İstek Kipliği, Gerçeklik, Gerçekleştirilebilirlik”. VII. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildiri Kitabı. Cilt I. Konya: Selçuk Üniversitesi Yay. 581-590.

Aslan Demir, Sema (2008). Türkçede İsteme Kipliği: Semantik-Pragmatik Bir İnceleme.Ankara: Grafiker Yay.

Akşehirli, Soner (2010). “Türkçede Konuşma Zamanı, Olay Zamanı ve Referans Zamanı İlişkileri”. Turkish Studies 5/4: 15-73.

Ay, Özgür (2011). “Ol- Fiili ile Yapılan Birleşik Çekimler ve Türkiye Türkçesi Ağızlarındaki Kullanımı Üzerine”. Turkish Studies 6/1: 659-671.

Bacanlı, Eyüp (2006). “Türkçedeki Dolaylılık İşaretleyicilerinin Pragmatik Anlamları”.MTAD 3: 1, 35-47.

Bacanlı, Eyüp, (2008). “Türkiye Türkçesindeki -miş Ekinin Dolaylılık ve Dolaylılık-dışı Kullanımlarında Zamansal Atıf”. Bilig 44: 1-24.

Bybee Joan, Revere Perkins and William Pagliuca (1994). The Evolution of Grammar: Tense, aspect, and modality in the languages of the world. Chicago: University of Chicago Press.

Cockburn, David (1997). Other times: Philosophical perspectives on past, present,and future. Cambridge: Cambridge University Press.

Comrie, Bernard (1976). Aspect. Cambridge: Cambridge University Press.

Comrie, Bernard, (1985). Tense. Cambridge: Cambridge University Press.

Csató, Éva Ágnes (2000). “Turkish –miş and imiş items”. Evidentials: Turkic, Iranian and neighboring languages. Eds. Bo Utas & Lars Johanson. Mounton de Gruyter. 29-43.

Dahl, Östen (1985). Tense and Aspect Systems. Oxford: Basil Blackwell.

Demir, Nurettin (2007). “Anadolu Ağızlarında Kullanılan Geçmiş Zaman Eki – (y)Xk”. Edebiyat ve Dil Yazıları. Ankara: Grafiker Yay. 133-147.

Erdem, Melek (2009). “Türkmen Türkçesinde Sıfat-fiillerin Perifrastik Kullanımları”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 6/3: 7-17.

Ergönenç, Dilek (2006). “Nogay Türkçesinde Sıfat-fiillerle Kullanılan Bol- Fiilinin İşlevleri”. Karadeniz Araştırmaları 3/10: 148-156.

Fleischman, Suzanne (1982). The Future in Thought and Language, Diachronic Evidence from Romance. Cambridge: Cambridge University Press.

Fleischman, Suzanne, (1990). Tense and Narrativity. Austin: University of Texas Press.

Gülsevin, Gürer (1997). “Türkiye Türkçesinde Zaman ve Kip Çekiminde Birleşik Yapılar Üzerine". Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [2000]. 215-224.

Güven, Mine (2007). “Türkçede Çevrik Yapıların Görünüş Özellikleri”. XXI. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri. Haz. Yeşim Aksan ve Mustafa Aksan. Mersin: Mersin Üniversitesi Yay. 79-88.

Johanson, Lars (1971). Aspekt im Türkischen. Vorstudien zu einer Beschreibung des Türkeitürkischen Aspektsystems, Uppsala: Acta Universitatis Uppsaliensa, 1.

Johanson, Lars, (1994). “Türkeitürkische Aspektotempora”. Tense Systems in European languages. Eds. Rolf Thieroff/Joachim Ballweg. Tübingen: Linguistische Arbeiten. 247-266.

Johanson, Lars, (1999a). “Typological notes on aspect and actionality in Kipchak Turkic”. Tense-Aspect, Transitivity and Causativity. Eds. Werner Abraham et al. 171-184.

Johanson, Lars, (1999b). “Bulgarca ve Türkçede Dolaylamalar Üzerine”. Çev. M. Tulum. İlmi Araştırmalar 7: 245-254.

Johanson, Lars, (2000). “Viewpoint operators in European Languages”. Tense and aspect in the languages of Europe. Ed. Östen Dahl. Berlin & New York: Mouton de Gruyter. 27-187.

Johanson, Lars, (2003). “Evidentiality in Turkic”. Studies in Evidentiality. Eds. Alexandra Y. Aikhenvald & Robert Malcolm Ward Dixon. Amsterdam: John Benjamis. 273-290.

Johanson, Lars, (2007). “Aspectotemporal connectivity in Turkic: Text construction, text subdivision, discourse types and taxis”. Connectivity in Grammar and Discourse. Eds. Jochen Rehbein et al. 187–198.

Mithun, Marianne (1995). “On the Relativity of Irreality”. Modality in Grammar and Discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. 367-388.

Özmen, Mehmet (2000). “Olmak Fiili ile Kurulan Birleşik Fiil Çekimleri Üzerine”. IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. C. 2. 1417-1426.

Reichanbach, Hans (2005). “The tenses of verb”. The Language of Time: A Reader. Eds. Inderjeet Mani et al. Oxford University Press. 71-78.

Schaaik, Gerjan Van (2002). “Periphrastic tense/aspect/mood”. Verb in Turkish. Ed. Eser Erguvanlı Taylan. J. Benjamins. 61-95.

Turan Zikri (1996). “Eski Anadolu Türkçesi’nde Ol- Cevherî Fiili”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [1999]. 265-289.

Uğurlu, Mustafa (2003). “Türkiye Türkçesinde Bakış (aspectotempora)”. Türkbilig 2003/5: 124-133.

Uzun, Nadir Engin (2004). Dilbilgisinin Temel Kavramları. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 39. İstanbul.

Verkuyl, Henk J. (2003). “On the Compositionality of Tense: Merging Reichenbach and Prior”. http://www.let.uu.nl/~Henk.Verkuyl/personal/tense/ prtw.pdf.

Ziegeler, Debra (2000). Hypothetical Modality, Grammaticalisation in an L2 dialect.Studies in Language Companion Series 51, National Tsing Hua University, Taiwan.

Örneklerin alındığı elektronik kaynaklar

DZ, Düğün Zamanı, İpek Ongun, http://rapidshare.com/files/14846010/ipek_ ongin___simdi_dugun_zamani.rar.html, 12.11.2009

GKS, Git Kendini Sevdirmeden, Tuna Kiremitçi, http://rapidshare.com/files /238503618/tuna_kiremitci_git_kendini_cok_sevdirmeden.pdf, 12.11.2009

H, Huzur, Ahmet Hamdi Tanpınar, http://rapidshare.com/files/10490380... Huzur.rar.html, 08.11.2009

İM, İnce Mehmed, Yaşar Kemal, http://rapidshare.com/files/35003149/ekitap- Yasar_Kemal-Ince_Memed_1.rar, 06.11.2009

K, Kabus, Alev Alatlı, http://rapidshare.com/files/116302393/Alev_Alatl __305_- Kabus.pdf, 02.11.2009

KP, Köprü, Ayşe Kulin, http://rapidshare.com/files/190026894/ayse_kulin.rar, 02.11.2009

MK, Meşrutiyet Kıraathanesi, Rıfat Ilgaz, http://rapidshare.com/files/ 193268753/Rifat_Ilgaz.Mesrutiyet_Kiraathanesi.pdf, 29.10.2009

P, Patasana, Ahmet Ümit, http://rapidshare.com/files/41243980/ahmet_uemit_ kitaplari.rar, 29.10.2009

YD, Yaprak Dökümü, Reşad Nuri Güntekin, http://rapidshare.com/files/ 65413138/RESAT_NURI_GueNTEKIN_-_Yaprak_Doekuemue.pdf, 29.10.2009