Türk Halk Türkülerinde Değirmen Motifi ve Değirmenci Türküleri

Halk türkülerinde bir toplumun günlük yaşamına ilişkin görünümler mevcut olduğu gibi, kültür tarihine ilişkin toplumsal olguve gerçeklikler de bulunur. Halk hayatının her türlü tezahürünübulabildiğimiz Türk halk türküleri dağarcığını incelediğimizdedikkat çekici unsurlardan biri, bir grup türkü metninin tematikyapısında "değirmen" ve "değirmenci" motifinin bulunması gerçeğidir. Bu olgu, toplumun kültür tarihiyle ilgili olduğu kadar,belirli ölçülerde bir sosyal gerçekliği de yansıtır.Değirmen ve değirmenci unsuru türkülerde iki biçimde karşımıza çıkar. Birincisi ve daha yaygın olanı, değirmen motifinin her hangi bir türküde genellikle başlangıç dizelerini dolduran söz kalıplarını oluşturmasıdır. Bu tipte çok sayıda örnekbulunabilir. Bu söz kalıplarının, türkünün konusuyla ilgiliolması gerekmez. İkincisi ise, değirmenci motifini içeren türkülerdir ve bu araştırmada tematik yapısı asıl irdelenen bu tiptürkülerdir. Aşağıda bu gruba giren türkülerin birbirleriyle sıkıve anlamlı bir tematik ilişkisi olduğu varsayılacak ve irdelenecektir. Diğer taraftan, gerek değirmen motifinin söz kalıbı olarak, gerekse benzer tematik yapıya sahip değirmenci türkülerinin anlamlı bir şekilde Türk dünyasına yayılmasından hareketle, Anadolu kültüründe değirmenin yerine değinilecek vebu sosyo-kültürel olgunun türkülere yansıması üzerinde dedurulacaktır

The Grind Mill Motif in Turkish Folk Songs and Grind Millers' Songs

In the folk songs of a certain society it is possible to find certain social phenomena and facts related to cultural history as reflections of daily life. Turkish folk songs also represent almost all aspects of Turkish folk life. While examining the repertoire of Turkish folk songs, one of the noteworthy characteristics to be noticed is that a group of songs have thematic structures related to mill or miller motifs. This phenomenon, which is present in Anatolia and the Balkans and probably in Central Asia and the whole Turkic world too, reflects cultural history and social reality. In folk songs, we can see elements related to the mill and the miller in two different ways: firstly, the mill motif in some songs is generally is used at the beginning of each stanza and this usage constitutes certain fixed patterns and expressions. There are many examples of this first kind, and it is not always necessary that these patterns are directly related to the theme of the song. The second group contains songs with miller motifs, and the main focus of this essay is on this group. Assuming a close and meaningful thematic relation between the songs in the second group, the study will examine these relations and the reasons behind the songs with a mill motif. The study will also emphasize the short history of the mill and the place of the mill in Turkish cultural history

PDF

___

Aksoy, Ö. Asım (2004). Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler. I-II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
And, Metin (1985). Geleneksel Türk Tiyatrosu. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
_____, (2007). Türk Kültüründe Oyun ve Bügü/Türk Kültüründe Oyun Kavramı. Ed. Sabri Koz. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Arsunar, Ferruh (1937). Tunceli-Dersim Halk Türküleri ve Pentatonik. Elaziz Halkevi Neşriyatı.
Artun, Erman (1998). Tekirdağ Halk Kültürü Araştırmaları I. Tekirdağ: Genç İşadamları Derneği Kültür Yay.
Ataman, S. Yaver (1994). Eski Safranbolu Hayatı. Yay. Haz. Süleyman Şenel. İstanbul: Canyiğit Grafik.
Boratav, P. Naili (2003). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Yay. Haz. Bü- lent O. Doğan. İstanbul: Koç Kültür Sanat.
Çakır, Ahmet vd. (Haz.) (1996). Türk Halk Ezgileri II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Ekici, Savaş (2009). Elazığ Harput Müziği, Ankara: Akçağ Yay.
Elçin, Şükrü (1962). "Hayvanları Taklit Edici Oyunlar". Türk Folklor Araştırmaları (TFA) 7: 2747-2748.
Gazimihal, M. Ragıp (1961). "Hayvanı Taklit Edici Oyunlar". Türk Folk- lor Araştırmaları (TFA) 7: 2523-2525.
_____, (1991). Türk Halk Oyunları Kataloğu I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Hafız, Nimetullah (1997) "Kosova'da Türk Düğün Oyunları". V. Milletle- rarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğ- lence Seksiyon Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 184-191.
Herzog, George (1950). "Song: Folk Song and the Music of Folk Song". Ed. Maria Leach. Standard Dictionary of Folklore, Mythology and Le- gend. New York: Harper and Row. Publishers. 1032- 1050.
Jones, G. Fenwide (2003). "Chaucer and the Medieval Miller". http://www.sinisterf.com/nonpublished/papers/Chaucer%20and%20t he%20medieval%20miller.pdf, EBSCO Publishing (7.12.2010).
Kaderli, Sebile (2004). Doğum yeri ve yılı Bulgaristan 1953, mesleği ana- okulu muhasebecisi olan kaynak kişi ile Kasım ve Aralık 2004 tarih- leri arasında Bursa'da yapılan derleme notları, Zehra Kaderli arşi- vindedir.
Kakuk, Szuzsa (1993). Kırım Tatar Şarkıları (I. Kunos'un derlemesinden). Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Karahasan, Hakkı vd. (2004). Duygu Dolu Gönül Sesimiz Türkülerimiz. İstanbul: Alkım Yay.
Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1960). "Kars İli Halk Oyunlarının Adları". Türk Folklor Araştırmaları (TFA) 6: 2067-2069.
Koç, Ümit (2004). XVI. Yüzyıl Anadolu'sunda Değirmenler". Türk Dün- yası Araştırmaları 149: 181-189.
Krappe, Alexander H. (1964). "The Folk-Song," The Science of Folklore. New York: Norton. 153-171.
Kríza, Ildikó (1980). Hungarian Folk Ballads. Pittsburgh, Pennsylvania: Duquesne University Tamburitzans Institute of Folk Arts Publication.
Lomax, Alan (1968). Folk Song Style and Culture. Washington D.C.: Ame- rican Association fort he Advancement of Science.
Mahmut, Enver vd. (1997). Dobruca Türk Halk Edebiyatı Metinleri. An- kara: Kültür Bakanlığı Yay.
Malinovski, Branislav (1990). İnsan ve Kültür. Çev. M. Fatih Gümüş. Ankara: Simurg Yay.
Mirzaoğlu, F. Gülay (2001). "Türkülerin İşlevleri ve Zeybek Türküleri". Türkbilig/Türkoloji Araştırmaları 2: 76-91.
_____, (2005) "Türkülerde Mitolojik Unsurlar". Türkbilig/Türkoloji Araş- tırmaları 10: 34-53.
Ögel, Bahaeddin (1984). İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
_____, (1998). Türk Mitolojisi I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
Özbek, Mehmet (1981) Folklor ve Türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Özhan Mevlüt (1992). "Kadınlar Arasında Oynanan Dramatik Seyirlik Oyunlarında İşlenen Konular". IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 166, 187-197.
Öztelli, Cahit (1972). Evlerinin Önü Halk Türküleri. İstanbul: Hürriyet Yay.
Son Değirmenler (2008). Belgesel. TRT Türkiye Radyo-Televizyon Kuru- mu Anadolu Kültürü Arşiv Serisi:50.
Şenol, Ahmet (1989). Türk Halk Oyunları Bibliyografya Denemesi. Ankara.
_____, (1992). " Türk Halk Oyunları Adları İçindeki Renk ve Rakam Motifi" IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. C. 3. Ankara: Kültür Bakanlığı HAGEM Yay. 166, 313-342.
_____, (1993a). Halk Oyunları: TFA Dergisinde Yayınlanan Makaleler. Ankara: Folklor Araştırmaları Kurumu Yay.
_____, (1993b). "...Halk Oyunları...": 1948- 1992 Yılları Arasındaki Halk Oyunlarıyla İlgili Makaleler-Bildiriler ve Kitaplardan Derleme- ler. Ankara: Tek Ofset.
Tuğrul, Mehmet (1945). Örencik ve Ahi Köylerinin Türküleri. Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara Halkevi Neşriyatı.
Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 1. ve 2. Cilt (2006). 2. Bsm. Ankara: TRT Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Müzik Dairesi Yay.
Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi, 3. Cilt (Uzun Havalar) (2002) Ankara: TRT Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Müzik Dairesi Yay.
Uğur, Ahmet (1991). "Akkışla ve Civarındaki Değirmenler". Erciyes Yöresi I. Folklor, Halk Edebiyatı, Etnografya Sempozyumu Bildirileri. Kayse- ri: Erciyes Üniversitesi Yay. 317-322.
Uyguç, Arif (1996). Dünden Bugüne Çine. Denizli: Basım Ajans Matbaacı- lık ve Reklamcılık.
Vargyas, Lajos (1983). Hungarian Ballads and the European Ballad Tradi- tion. II Cilt. Budapest: Akadémiai Kiadó.
Yoldaş, Kemal (1945). "Duraliler Köyünde Düğün". Folklor Postası 1 (4): 13-14.