Sanayileşme ve kırsal yapıda sosyo-kültürel değişim örüntüleri: Gaziantep’te bir köy araştırması

1980’lerden beri Anadolu’da sanayi kentlerinin gelişmesiyle birlikte yalnızca kentsel alanlarda değil, kent çeperindeki kırsal yerleşim yerlerinde de hızlı ve kapsamlı sosyo-kültürel değişimler yaşanmaktadır. Bu çalışma Gaziantep kent çeperinde yer alan ve sanayileşmenin doğrudan etkisi altına girmiş bir köydeki sosyo-kültürel değişim örüntülerini ele almaktadır. Bu amaçla araştırmada köyün değişen istihdam örüntüleri, hane yapısı, konut özellikleri, tüketim kalıpları, kişilerin cinsiyet eşitliği ile dinin toplumsal yaşamdaki yerine dair algı ve tutumları incelenmektedir. Araştırmanın yapıldığı köyü özgün kılan olgu, kısa bir sürede ve hızlı bir şekilde sanayileşmenin etkilerine maruz kalmasına rağmen köyün bu süreç içinde kayda değer nüfus hareketleri yaşamamış olmasıdır. Diğer bir deyişle, köy sanayileşmenin etkilerini bir yer değiştirme (dışarı göç) ve topluluğa dışarıdan yeni üyelerin katılımı (içeri göç) olmadan deneyimlemektedir. Sanayileşmenin ve kentleşmenin doğrudan ve dolaylı etkileriyle köyün toplumsal ve kültürel yapılarında önemli değişimler yaşanmakta, ancak köyün topluluk yapısında kayda değer bir değişim gözlenmemektedir.

PDF

___

Afshar, Farokh (1994). "Globalization: The Persisting Rural-Urban Question and the Response of Planning Education". Journal of Planning Education and Research 13 (4): 271-283.

Anderson, Margareth ve Howard Francis Taylor (2008). Sociology: Understanding a Diverse Society. Toronto: Wadsworth Publishing.

Ayata, Sencer (2004). "Bir Yerel Sanayi Odağı Olarak Gaziantep'te Girişimcilik, Sanayi Kültürü ve Ekonomik Dünya ile İlişkiler". İlhan Tekeli îçin Armağan Yazılar. Der. Selim İlkin, Orhan Silier ve Murat Güvenç. İstanbul: Tarih Vakfı Yay. 559-90.

Aydın, Zülküf (2001). "Yapısal Uyum Politikaları ve Kırsal Alanda Beka Stratejilerinin Özelleştirilmesi: Söke'nin Tuzburgazı ve Sivrihisar'ın Kınık Köyleri Örneği". Toplum ve Bilim 88: 11-31.

Becker, Howard (1950). "Sacred and Secular Societies". Social Forces 28 (4): 361-376.

Broadway, Michael (1990). "Meatpacking and its Social and Economic Consequences for Garden City". Urban Anthropology 19 (4): 321-344.

Broadway, Michael(2001). "Bad to the Bone: Beef Processing and Social Change in Rural Alberta". Writing off Rural Communities: Globalization, Governments, and the Transformation of Rural Life. Ed. Roger Epp and David Whitson. Edmonton: University of Alberta Press/Parkland Institute. 39-52.

Durkheim, Emile (1997). Division of Labor in Society. New York: Free Pres.

Freudenburg, William R. (1982). "The Impacts of Rapid Growth on Social and Personal Well-being of Local Community Residents". Coping with Rapid Growth in Rural Communities. Ed. Bruce Weber, Howell. Boulder, Co: Westview Press. 137-170.

Gençay, Mahir (1962). Gecekondu Problemi. Ankara: İmar ve İskân Bakanlığı Yay.

Hall, John ve Marry Jo Neitz (1993). Culture: Sociological Perspectives. New Jersey: Prentice Hall.

Işık, Oğuz ve Melih Pınarcıoğlu (1996). "Development and conflict: The two faces of local transformation-the case of Denizli, Turkey". City-Analysis of Urban Trends, Culture, Theory, Policy and Action 5: 93-70.

Karpat, Kemal (1976). The Gecekondu. Rural Migration and Urbanization. Cambridge: Cambridge University Press.

Keleş, Ruşen (1972). 100 Soruda Türkiye'de Şehirleşme, Konut ve Gecekondu. İstanbul: Gerçek Yay.

Kıray, Mübeccel (1964/2000). Ereğli: Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası. Istanbul: Bağlam Yay.

Kurt, Hacı (2003). Türkiye'de Kent-Köy Çelişkisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.

Köse, Ahmet Haşim ve Ahmet Öncü (1998). "Dünya ve Türkiye Ekonomisinde Anadolu İmalat Sanayi: Zenginleşmenin mi Yoksa Yoksullaşmanın mı Eşi-ğindeyiz?". Toplum ve Bilim 77: 135-59.

Krannich, Richard S. ve Thomas Greider (1990). "Rapid Growth Effects on Rural Community Relations". American Rural Communities: Trends and Prospects. Eds. Albert Luloff ve Louis Swanson. Boulder, Co: Westview Press. 61-73.

Lerner, David (1964). T he Passing of Traditional Society: Modernizing the Middle East. Toronto: Free Press Collier - MacMillan.

Ogburn, William (1957). "Cultural Lag as Theory". Sociology and Social Research 41: 167-74.

Pahl, Raymond Edward (1967). "The Rural-Urban Continuum: A Reply to Eugen Lupri". Sociologica Ruralis 6 (3): 299-329.

Redfield, Robert (1947). "The Folk Society" The American Journal of Sociology 52 (4): 293-308.

Stewart, Jr. Charles (1958). "The Urban Rural Dichotomy: Concepts and Uses". The American Journal of Sociology 64 (29): 152-158.

Şenyapılı, Tansı (2004). Barakadan Gecekonduya. Ankara: İletişim Yay.

Tönnies, Ferdinand (1988). Community and Society (Gemeinschaft und Gesellschaft). Çev. Charles Loomis. New Brunswick: Transaction Publishers. ICLE IN PRESS

Türkdoğan, Orhan (2006). Türkiye'de Köy Sosyolojisi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yay.

Vividich, Arthur ve Joseph Bensman (1958). Small Town in Mass Society. Princeton: Princeton University Press.

Wirth, Luis (1938). "Urbanism as a Way of Life". American Journal of Sociology 44: 3-24.

Wild, Ronald Arthur (1976). "Localities, Social Relationships, and the Rural-Urban Continuum". The Australian and New Zealand Journal of Sociology 10 (3): 170-176.

Yasa, İbrahim (1966). Ankara'da Gecekondu Aileleri. Ankara: Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yay.

Yavuz, Fehmi, Ruşen Keleş ve Cevat Geray (1978). Şehircilik: Sorunlar, Uygulama, Politika. Ankara: A. Ü. SBF Yay.

Yıldırım, Neşide (2007). "Toplum Yapısı İtibariyla Çameli İlçesinin Özellikleri". Bilig 40: 164-194.