"Mısr-ı Hünerde Kendüyi Satmak Gerek Kişi": Tezkire Önsözleri, Divan Dibaceleri ve Sebeb-i Teliflerde Sanatçı Kendisini Nasıl "Satar"?

Her toplumda sanatçının değeri, eserinin gördüğü ilgiyle ölçülür. Oysa sanatçı, egosu yüksek bir kişiliktir ve eserinin, dolayısıyla kendisinin görmezlikten gelinmesine rıza göstermez. Her şeyin belirli kurallar çerçevesinde sunulduğu ve kişiselliğin arka plana itildiği Osmanlı divan edebiyatında da geleneğin belirlediği ölçütler içerisinde üreten sanatçı, egosunu baskılamak durumundadır. Böyle bir konumda sanatçı, geleneğin baskısını nasıl aşar ya da kendisini/sanatını öne çıkaracak farklı yöntemler mi dener? Bu yazıda, sanatçının böyle bir ortamda kendisini rakipleri arasında fark ettirmek adına nasıl bir tutum içerisinde olduğu; tezkire önsözleri, divan dibaceleri ve mesnevilerin sebeb-i telif bölümlerinde yer alan eserin yazılış sebebi meselesinden yola çıkarak, incelenmeye çalışılacaktır.

"Mısr-ı Hünerde Kendüyi Satmak Gerek Kişi": Self-Praise in Tezkire, Divan and Mesnevi Prefaces in Ottoman Divan Poetry

In every society, judgments concerning an artist are made in line with the amount of attention his work receives. An artist, by nature, has a big ego and would be very dissatisfied in case his work - and through this, his individual self - is ignored. In Ottoman Divan Literature, where everything is presented within the rules set by tradition and where the artist's indivi-duality is kept in the background, how does an artist go beyond this pressure exerted by tradition, and what kinds of methods does he use to highlight his artistic position? This ar-ticle focuses on the way an artist foregrounds and praises him-self in his works through an analysis of tezkire, divan and mesnevi prefaces.

___

Altun, Kudret (1997). Tezkire-i Mucib. Ankara: AKM Yay.

Büyükkavas Kuran, Şeyma (2006). "Mesneviden Romana Uzanan Sebeb-i Telif Yolu Üst

Kurmacaya mı Çıkar?". Turkish Studies / Türkoloji Dergisi 1 (2): 157-182. Çapan, Pervin (1990). "Safâyî Tezkiresi Önsözü". Yönelişler 48: 49, 57-59.

Doğan, Muhammet Nur (Haz.) (1996). Fuzûlî- Leylâ ve Mecnûn. İstanbul: Çağatay Kitabevi.

_____ (2006). Şeyh Galib- Hüsn ü Aşk. İstanbul: Yelkenli Kitabevi.

Genç, İlhan (Haz.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.

İsen, Mustafa (Haz.) (1998). Sehî Bey Tezkiresi, Heşt-Behişt. Ankara: Akçağ Yay.

_____ (1999). Latîfi Tezkiresi. Ankara: Akçağ Yay.

Kerman, Zeynep (Haz.) (1992). Tanpınar'ın Mektupları. İstanbul: Dergah Yay.

Nasr, Seyyid Hüseyin (1992). İslam Sanatı ve Maneviyatı. Çev. A. Demirhan. İstanbul: İnsan Hakları Yay.

Taylor, Shelley E., Letitia Anne Peplau ve David O. Sears (2007). Sosyal Psikoloji. Çev. Ali Dönmez. Ankara: İmge Yay.

Timurtaş, Faruk K (1980). Şeyhî ve Hüsrev ü Şirin'i (İnceleme-Metin). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.

Üzgör, Tahir (1990). Türkçe Divan Dibaceleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.