İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Sovyetler Birliği’nin yeni Ermenistan kurma girişimleri

19. yüzyılda gelişen sömürgecilik hareketi ile başta Rusya ve İngiltere olmak üzere Balkanlar, Ortadoğu ve Akdeniz’e hâkim olmak isteyen Batılı büyük devletler Osmanlı’ya karşı yıkıcı faaliyetlerde bulundular. Yayılma siyasetlerinde Osmanlı topraklarında yaşayan Ermenileri kullanarak onları yeni devlet kurmak için isyana teşvik ettiler. Osmanlı’nın 19.yüzyılda ve 20.yüzyılın başında Ruslarla yaptığı savaşlar sonunda Ermeniler, Rusya topraklarına ve diğer ülkelere göç etmeye başladılar. Sovyetler, Türkiye’den toprak koparmak maksadıyla, İkinci Dünya Savaşı sonrası Dünyadaki Ermenilerin Sovyet Ermenistanı’na göçü için çalışmalar başlattı. Sovyetlerin ve bazı Ermeni teşkilatlarının girişimleri ile yürütülen bu çabalarla bir ‘sunî Ermenistan’ düşüncesi oluşturulmaya çalışılsa da, gerek pek çok Ermeninin bu çağrıya gereken ilgiyi göstermemesi gerekse anavatana göçen Ermenilerin umduklarını bulamamaları sonucunda bu fikrin bir hayalden öteye gidemediği görülmüştür.

PDF

___

Armaoğlu, Fahir (1983). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, 1914-1980. Ankara: Türkiye İş Bankası Yay.

Akter, Ahmet (2010). "Ermenilerin Amerika'ya Göç Nedenleri", www.eraren.org/ index.php?Lisan=tr&Page=DergiIcerik&IcerikNo=469 (27.11.2010)

Bali, Rıfat N. (2001). "Ermenistan'ın 'Anavatana Geri Dönün Çağrısı'nın Diaspora Ermenilerine ve Türkiye'ye Etkisi". Tarih ve Toplum 35 (210): 356-362.

Beydilli, Kemal (1988). "1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşında Doğu Anadolu'dan Rusya'ya Göçürülen Ermeniler". Belgeler XIII (17). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay. 365-424.

Bilgin, Mustafa Sıtkı (2006). "Soviet-Armenian Collaboration Againist Turkey in the post-Second World War Period (1945-1947)". www.iksaren.org/ index.php?Page=Print&DergiIçerikNo=125 17.10.2006).

Çarkcıyan, Rahip G. (2006). Türk Devleti Hizmetinde Ermeniler. İstanbul: Kesit Yay.

Dabağyan, Levon Panos (2003). Türkiye Ermenileri Tarihi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yay.

İpek, Nedim (1995). "Anadolu'dan Amerika'ya Ermeni Göçü". OTAM6: 257-270.

Kenanoğlu, M. Macit (2004). Osmanlı Millet Sistemi. İstanbul: Klasik Yay.

Küçük, Cevdet (1984). Osmanlı Diplomasisinde Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı 1878-1897. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay.

Küçük, Cevdet (1986). "Osmanlılarda Millet Sistemi ve Tanzimat". Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi. C. 4. İstanbul: İletişim Yay. 1007-1024.

Laçiner, Sedat (2005). Türkler ve Ermeniler Bir Uluslar arası ilişkiler Çalışması. Genişletilmiş 2.Baskı. Ankara: Uluslar arası Stratejik Araştırmalar Kurumu Yay.

McCarthy, Justin (2002). "Osmanlı Ermeni Nüfusu". Osmanlı'nın Son Döneminde Ermeniler. Ed. Türkkaya Ataöv. Ankara: TBMM Yay. 63-83.

Mirak, Robert (1983). Torn Between Two lands: Armenians in America 1890 to World War I. Harvard University Press Cambridge Massachusetts.

Ortaylı, liber (1986). "Osmanlı İmparatorluğu'nda Millet". Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi. C. 4. İstanbul: İletişim Yay. 999-1000.

Özdemir, Hikmet vd. (2004). Ermeniler: Sürgün ve Göç. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Satılmış, Muammer (2002). "1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Doğu Anadolu'dan Rusya'ya Göçürülen Ermenilerin Geri Dönüşü". XIV. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler. II. Cilt. I. Kısım. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay. 263-277.

Şeydi, Süleyman (2006). "Sovyetler Birliği'nin Ermeniler İçin Başlattıkları 'Anavatana Dönüş Projesi", http://www.iksaren.org/index.php? Page=Print&DergiIçerik No=l40 (17.10.2006).

Şimşir, Bilal N.(1985). "Ermeni Propagandasının Amerika Boyutu Üzerine". Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu tie İlişkileri Sempozyumu. Ankara: Kurtuluş Yay. 79-124.