Doğu Türklerinin Nasreddin Hocası mitolojik bir Kahraman mıdır?

Nasreddin Hoca, batı ve doğu Türklerinin dışında ünü bütün dünyada bilinen bir fıkra tipidir. O, batı Türkleri arasında Eskişehir (Sivrihisar, Hortu / Nasreddin Hoca) ve Konyalı, doğu Türkleri arasında Buharalı olarak bilinmektedir. Batı Türklerindeki kaynaklarda onun annesi, babası, hocaları ve eğitim durumu hakkında az da olsa bilgi verilirken, doğu Türkleri arasında fazla bir malumata sahip değiliz. Bize göre Doğu Türkleri arasında saksıcı Şarmamat’ın oğlu olarak bilinen Nasreddin Hoca mitolojik bir tiptir. Makalemizde, Nasreddin Hoca fıkralarının batıdan doğuya geçişinde izlediği yol çeşitli yönleriyle değerlendirilecektir. Ayrıca Şirini köylü Nasreddin Hoca, Türk kültüründe tespit ettiğimiz benzer tipleriyle mukayeseli bir şekilde anlatılacaktır.

PDF

___

Alembekov, Adhambek (1996). "Halkın Beğendiği Kahramanı (Merkezi Asya'da Nasreddin Efendi Üzerinde)". Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni Sempozyumu Bildirileri. Ankara: AKM Yay. 92-97.

Alptekin, Ali Berat (1997). "Kazakistan'da Anlatılmakta Olan Dede Korkut ile İlgili Efsaneler". V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi/Halk Edebiyatı Seksiyon Bildirileri I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 23-33.

Cabbarov, Toromirzo (1996). "Dünyanın Oğlu Özbek-Türk Nasreddin Hoca". Nasreddin Hoca'nın Dünyası/Unesco 1996Nasreddin Hoca Yılı. Haz. İrfan Ünver Nasrattınoğlu. Ankara: îş Bankası Kültür Yay. 45-49.

Ceferli, Meherrem (2009). "Hoca Nesreddin Fıkralarının Mitoloji Struktur Poetikası". 21. Yüzyılı Nasreddin Hoca ile Anlamak / Uluslararası Sempozyum Bildirileri. Ankara: AKM Yay. 147-154.

Çolak, Faruk (2007). "Nasreddin Hocaya İlgili Bazı Anlatmalarda Mitolojik Unsurlar". Türklük Bilimi Araştırmaları 22 (Güz): 65-74.

Fedakar, Selami (2009). "Özbek Mizahında Nasrettin Hoca Tipi ve Fıkraları". 21. Yüzyılı Nasreddin Hoca ile Anlamak / Uluslararası Sempozyum Bildirileri. Ankara: AKM Yay. 315-327.

Ergin, Muharrem (1988). Oğuz Kağan Destanı (Tercüme-Metin-Sözlük). İstanbul: Hülbe Basım ve Yayım Tic. A. Ş.

Gökşen, Cengiz (2002). Temel Fıkraları Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

İsmailova, Gülnara (1997). "Kırgız Mizah Tipleri ve Nasreddin Hoca". Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri. Ankara: AKM Yay. 215-225.

Karadavut, Zekeriya (1997). "Türk Destan Geleneği İçinde Köroğlu'nun Doğuşu ve Çocukluğu". V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi/Halk Edebiyatı Seksiyon Bildirileri. C. I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 327-332.

Ögel, Bahaeddin (1995). Türk Mitolojisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Özkan, İsa (1999). Türkiye ve Tatar Türkçesiyle Nasreddin Hoca Mezekleri-Nasreddin Hoca Fıkraları. Ankara: TİKA Yay.

Sakaoğlu, Saim ve Ali Berat Alptekin (2009). Nasreddin Hoca. Ankara: AKM Yay.

Şenocak, Ebru (2007). îronik Yaşamda Sonsuza Yürüyen Kahraman: Nasreddin Hoca. Konya: Mozaik Kültür Vakfı Yay.

Yıldız, Naciye (1995). Manas Destanı /W. Radloffve Kırgız Kültürü ile İlgili Tesbit ve Tahliller. Ankara: TDK Yay.