Başlangıcından Günümüze Arap Milliyetçiliği. Ankara: Grafiker Yayınları

Değerlendirmeye konu kitap, başlangıç dönemine ve gelişim sürecine kısaca işaret ettiğimiz Arap Milliyetçiliği konusunda ülkemizde yazılan ilk özgün akademik eserdir. Daha önce Arap milliyetçiliğiyle ilgili çeviri birkaç eser yayınlandı. Bir de, Birinci Dünya savaşı esnasında Türkleri arkadan vurdukları ( ) gerekçesiyle Arap ve İslam düşmanlığı kokan bir iki kitap dışında kayda değer özgün bir çalışma bulunmuyor. Burada üzerinde durduğumuz çalışma yazarın ifadesiyle "son on yılda Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye'deki üniversitelerde Arap Milliyetçiliği üzerine verdiği derslerden yola çıkarak, konuya ilgi duyanların yanı sıra sahaya yeni adım atan yüksek lisans ve doktora öğrencileri kadar dış politika yapıcılarına ve siyasîlere, Arap milliyetçiliğinin temel paradigmalarını ele almak suretiyle bilgi ve yorum sunma çabası" olarak özgünlüğüyle öne çıkıyor. Giriş'te Arap milliyetçiliğinin ortaya çıkışı, gelişmesi, milliyetçilik hareketi üzerinde Nasır'ın etkisi, İsrail Devletinin kuruluşunun etkileri ve bu arada Yaser Arafat yönetimindeki Filistin Kurtuluş Ordusu'nun durumunun kısaca ele alınıyor ve 22 Arap ülkesi ile ilgili temel bilgilere yer veriliyor. Ardından Arap milliyetçiliğinin ortaya çıktığı tarihsel arka plan anlatılıyor. Burada, Birinci Dünya Savaşını kaybeden Osmanlı Devletinin ordularının Doğu vilayetlerinden çekilmek zorunda kalması sonucu bırakılan topraklarda İngiltere ve Fransa'nın farklı gruplara verdiği birbiriyle çelişkili taksim sözleri ve bunu izleyen işgal hareketi ile sınırların belirlenmesi anlatılıyor. Ayrıca petrol yatakları esas alınarak yapılan sınır belirlemesi esnasında, günümüz olaylarında etkisi görülen etnik unsurların birlikteliğinin göz ardı edildiği belirtiliyor ve sonuç olarak sınırların tamamen İngilizlerin öngördüğü gibi şekillendiği ifade ediliyor. Süreci kısaca özetleyecek olursak kronolojik olarak şu hadiseleri saymak mümkündür: İsrail Devletinin kurulmasına mukavemet edemeyen Arap ülkelerine, sınırların meşruiyetini sorgulama imkanı verilmediği gibi Birleşmiş Milletlerin himayesinde bir de İsrail devleti kurulması sağlandı. Araplar, kendi varlıklarına bir tehdit olarak algıladıkları bu olaya karşı bir araya geldi. Arapların birleşik ordusu ile İsrail arasındaki ilk savaşı kaybeden Araplar, İsrail'in topraklarını genişletmesine mani olamadı. Arap milliyetçiliği Mısır'da Cemal Abdunnasır'ın liderliğinde yeni bir döneme girmeye çalışıyordu. 1956'da İsrail, İngiltere ve Fransa Mısır'a ortak olarak saldırdı ve Mısır, Sovyetler Birliğine yaklaşmak zorunda kaldı. Nihayet İsrail'in Mısır'ı ikinci defa mağlup ettiği 1967 Arap-İsrail Savaşından sonra dengeler oldukça değişti. Sovyetler Birliğinin saflarına geçen Mısır'ı, Irak, Yemen, Libya ve Suriye izledi . Milliyetçilik Teorileri Üzerine başlığı altında 19. yüzyılın en önemli sosyo-politik hareketi olarak milliyetçilikle beraber kendini gösteren millet-milliyetçilik-devlet kavramlarına dair tartışmalara yer veriliyor. Arap milliyetçiliği analiz edilirken ihtiyaç duyulacak teorik çerçeve, Ernest Renan, Ernest Gellner, Eric Hobsbawm ve Benedict Anderson'un görüşleri ve çalışmaları ışığında ortaya konuluyor . Milliyetçilik Nerede ve Ne Zaman Doğdu? başlığında dünyada milliyetçiliğin doğuşu ve bu kavrama ilişkin teoriler ele alınıyor. Osmanlı İmparatorluğunda, tarihsel olarak daha önce ortaya çıkan Balkan Milliyetçiliği üzerinde duruluyor . Balkanlarda Milliyetçilik altında, Balkanlarda milliyetçiliğe zemin hazırlayan en önemli etkenin "on dokuzuncu yüzyılda artık uzak coğrafyalardaki sömürgeci Avrupa İmparatorluklarının Osmanlı