Altay Türkçesinde Ölüm Kavramını Anlatan Sözler ve Söz Kalıpları

Altay Türkleri yaşadıkları bölge ve inanış biçimleriyle Türk kül­türü içinde özel bir yere sahiptir. Bugün, Altay Türklerinde, Moğol ve Rus kültüründen, dininden, dilinden ve hayat tarzından izler görmek mümkündür. Her ne kadar uzun yıllar boyunca Altay Türklerinin resmî dinleri Hıristiyanlık olarak görünse de inanç dünyalarında Şamanizm daha ağırlıklı bir yere sahiptir. Bu durum Altay Türkçesinin söz varlı­ğında da kendini gösterir. Şüphesiz "ölüm" inanış sistemleriyle doğru­dan ilişkili bir kavramdır. Bundan dolayı bu incelemede de Altay Türk­lerinin ölüm ve ölümle ilişkili kavramları nasıl yorumladıkları ve bunu söze nasıl aktardıkları gösterilmeye çalışılmıştır.

Words and Phrases Expressing the Concept of Death in Altai Turkish

Altai Turks have a special place in Turkish culture due to their beliefs as well as the geography they occupy. Today, it iş possible to observe that Altai Turks carry traces of Mongol and Russian culture, religion and life style. Although Christianity has been Altai's official religion for many years, Shamanism has even a more significant place in their beliefs. This influence can also be observed in the vocabulary of Altai language. Undoubtedly, 'death' is a concept directly related to religious beliefs. This article, therefore, discusses how Altai Turks perceive death and related concepts and how they reflect this in their language.

___

AKARSU Bedia, (1984), Wilhelm Von Humboldt'da Dil-Kültür Bağlantısı, İstanbul: Remzi Kitabevi.

AKSAN Doğan, (1987), Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara:AÜDTCFYay.

ALTAYCA/TÜRKÇE SÖZLÜK, (1999), (Haz. Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali-Muvaffak Duranlı), Ankara: TDK Yay.

BASKAKOV, N. A. (1970), "The Soul İn The Ancient Beliefs Of The Altaic Turks" (Meanings and Etymology of the Terms), Moscow.

CONDON, John C. (1998), Kelimelerin Büyülü Dünyası, Anlambilim ve İletişim, (Çev: Murat Çiftkaya) İstanbul: İnsan Yay.

DEVELLİOĞLU Ferit, (1988), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Feryal Yay.

D'YAKONOVA V. P. (2001), Altaytsı, Gorno-Altaysk.

ERCİLASUN Ahmet B. (2002), "Türkçede Öl- Fiili Üzerine", Kafalı Armağanı, Anka­ra, s. 47-50.

GÜNER DİLEK, Figen (2005), Altay Türkçesi Ağızları, Gazi Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.

KOCASAVAŞ Yıldız (1998), "Türkçenin Tarihî Dönemlerinde Ölüm Kavramının İfadesi", Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 29, İstanbul.

MUYTUYEVA Valentina A. ÇOÇKİNA Maya P. (1996), Altay Can (Bilenin Biçigi), Gorno-Altaysk.

ROUX Jean-Paul, (1999), Eskiçağ ve Oüaçağda Altay Türklerinde Ölüm, Çev. Aykut Kazancıgil, İstanbul: Kabalcı Yay.

TIDIKOVA Nadya, (2004), "Tuz ve Türevlerinin Altaycadaki Anlamları", Tuz Kitabı (Edit: Emine Gürsoy NASKALİ-Mesut ŞEN), İstanbul: Kitabevi Yay. Türkçe Sözlük (1988), Türk Dil Kurumu, 2.C, Ankara.

TYUHTENEVA Svetlana, (2004) "Altay Halkının Dünya Görüşünde Tuz" Tuz Kitabı (Edit: Emine Gürsoy NASKALİ-Mesut ŞEN), İstanbul: Kitabevi Yay.

XERTEK, Ya. Ş. (1975), Tuvinsko-Russkiy Frazeologiçeskiy Slovar, Kızıl.

YAMAYEVA, E.E.- TABAYEV, D. İ vd. (1996), Cayzannın Cargı Canı, Gorno-Altaysk: Ak-Çeçek Yay.