Vergi Bilincini Şekillendiren En Etkili İç ve Dış Faktörler

Vergi, devletin kamu hizmetlerini karşılamak amacıyla vatandaşlarından aldığı ekonomik bir değerdir. Vatandaşların bu değere karşı oluşmuş bilinçlerine ise vergi bilinci denilmektedir. Her ülkede vergi bilinci kişilerin vergiyi algılama düzeylerine göre farklılık göstermektedir. Bu farklılık vergi bilincinin birçok sosyal, ekonomik ve kültürel faktörler tarafından etkilenmesinden kaynaklanmaktadır. Bu çalışma en etkili faktörleri tespit ederek bu faktörlerin kişilerin vergi bilinçlerini şekillendirme noktasındaki önemini gözler önüne sermeyi amaçlamaktadır. Vergi bilincini etkileyen faktörlerin daha kolay incelenebilmesi açısından faktörler, iç ve dış faktörler olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Çalışmada iç faktörlerden devlete bağlılık ve vatandaşlık bilinci, vergi ahlakı, kişinin eğitim ve gelir düzeyi, dini inanış ve gelenekler, siyasi iktidarın kabul düzeyi konuları incelenmiştir. Dış faktörlerden ise vergi afları, vergi adaleti, siyasi ve ekonomik koşullar, kayıt dışı ekonomi, vergi yasalarının ve tekniğinin karmaşıklığı başlıklı konular incelenmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda çalışmada adı geçen faktörlerin kişilerin vergi bilinçlerinin oluşması noktasında büyük önem taşıdıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Vergi, Vergi Bilinci, Vergi Uyumu, Vergiden kaçınma, vergi kaçırma

The Most Effective Internal and External Factors Shaping Tax Awareness

Tax is an economic value that the state receives from its citizens to provide public services. Citizens' awareness of this value is called tax awareness. In each country, tax awareness varies according to the level of tax perception of individuals. This difference arises from the fact that tax awareness is affected by many social, economic and cultural factors. This study aims to identify the most effective factors and to highlight the importance of these factors in shaping tax awareness of individuals. In order to examine the factors affecting tax awareness more easily, the factors are divided into two as internal and external factors. In this study, the internal factors such as loyalty to the state and citizenship awareness, tax morality, education and income level, religious beliefs and traditions, and acceptance level of political power were examined. Among the external factors tax amnesties, tax justice, political and economic conditions, the informal economy, the complexity of the tax laws and technical topic was examined. As a result of the researches, it has been determined that the mentioned factors are of great importance for the formation of tax awareness of the people.

Keywords:

Tax, Tax Awareness, Tac Compliance, Tax Avoidance, Tax Evasion,

PDF

___

Akdoğan, Abdurrahman (2011) Kamu Maliyesi, Gazi Kitapevi, Ankara.
Aktan, Coşkun Can ve Hilmi Çoban (2006a) Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler, Seçkin Yayınevi, Ankara.
Aktan, Coşkun Can ve Hilmi Çoban (2006b) Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı, Seçkin Yayınevi, Ankara.
Bayraklı, Hasan Hüseyin, Naci Tolga Saruç ve İsa Sağbaş ‘’Vergi Kaçırmayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Vergi Kaçaklarının Önlenmesi: Anket Çalışmasının Bulguları’’, [Bildiri], Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Bölümü https://www.researchgate.net/profile/Naci_Saruc/publication/291523306_Bayrakli_HH_Saruc_NT_ve_Sagbas_I_2004_Vergi_Kacakciligini_Etkileyen_Faktorlerin_Belirlenmesi_ve_Vergi_Kacakciligini_Onleme_Yontemleri_19_Ulusal_Maliye_sempozyumunda_sunulan_bildiri_Antalya/links/56a40edc08ae232fb205aa41/Bayrakli-HH-Saruc-NT-ve-Sagbas-I-2004-Vergi-Kacakciligini-Etkileyen-Faktoerlerin-Belirlenmesi-ve-Vergi-Kacakciligini-Oenleme-Yoentemleri-19-Ulusal-Maliye-sempozyumunda-sunulan-bildiri-Antalya?origin=publication_detail [Erişim Tarihi: 19.07.2019]
Biberoğlu, Elif (2006) Türkiye’de Gönüllü Vergi Uyumu. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Cemil, İhsan (2008) Vergi Ahlakı ve Belirleyenleri: Ege Bölgesi Örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Çataloluk, Cuma (2008) ‘’Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları’’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, ss. 196. http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/viewFile/364/346 [Erişim Tarihi: 22.07.2019].
Çelebi, Elif Ceren (2016) Vergi Bilinci ve Vergiye Bakış Açıları: Zonguldak İlinde Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Üzerine Uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Çoban, Hilmi (2004) Vergi Mükelleflerinin Vergi Karşısındaki Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Demir, Müslim (2009) ‘’Toplumun Vergiye Karşı Tutum ve Davranışlarını Etkileyen Faktörler’’, Akademik Bakış Dergisi, ss. 1-10.DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Vergi Özel İhtisas Raporu-2001 http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/08_Vergi.pdf [Erişim Tarihi: 20.07.2019]
Dornstein, Miriam (1987) ‘’Taxes: Attitudes and Perceptions and Their Social Bases’’, Journal of Economic Psychology, pp. 8.Gökbunar, Ali Rıza, Sibel Selim ve Halit Yanıkkaya (2007) ‘’Türkiye’de Vergi Ahlakını Belirleyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma’’, Ekonomik Yaklaşım, 28(63), ss. 69-94.
Kumluca, İbrahim (2003) ‘’Vergiye Gönüllü Uyumu Etkileyen Faktörler’’, Vergi Sorunları Dergisi, ss. 91-97.Lampen, Georg and Rades, Vorsitzenden des Bdst (1999) ‘’New Statement Steuermentalität, Steuermoral und Einstellungen zur Steuerreform’’ Pressekonferenzam http://www.SteuerzahlerNrw.De/D ownload/Lp_Steuermoral1999.Pdf
Nadaroğlu, Halil (1997) Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Yayınları, İstanbul.
Orhaner, Emine (2006) Maliye Ders Kitabı, Tutibay Yayınları, İstanbul.
Öğülmüs, Selahiddin Cem Babadoğan, Ömer Kutlu, Hüseyin Çakır, Sezgin İnal, Nazmi Karyağdı, Meltem Babadoğan, Dilek Tokgönül (2009) Vergi Bilir: Çocuklarda Vergi Bilinci Geliştirme Eğitimi Programı/3-5.Sınıf Öğrenci ve Öğretmen Kitabı, Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara.
Şenyüz, Doğan (1995) Vergilendirmede Yükümlü Psikolojisi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
T.C Anayasası, Verginin Tanımı m.73 https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf [Erişim Tarihi: 21.07.2019]
Torgler, Benno (2003a) ‘’Tax Morale and Institutions’’, Center for Research in Economics Management and The Arts (CREMA), pp. 1-36.
Torgler, Benno (2003b) Tax Morale: Theory and Empirical Analysis of Tax Compliance (Unpublished doctoral thesis). Universitat Basel, Basel.
Torgler, Benno (2004) ‘’Tax Morale, Trust and Corruption: Empirical Evidence from Transition Countries’’, Center for Research in Economics, Management and The Arts (CREMA), pp. 8.
Torgler, Benno and Schneider Friedrich (2009) ‘’The Impact of Tax Morale and Institutional Quality on The Shadow Economy’’, Journal of Economic Psychology, 30(3), pp. 228-245.
Tosuner, Mehmet ve İhsan Cemil Demir (2009) ‘’Vergi Ahlakının Sosyal ve Kültürel Belirleyenleri’’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), ss. 2.