Türkiye’de Özel Otomobillerde Sigara Yasağının Felsefi ve Paternalist Temelleri

Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre önlenebilir bir sağlık sorunu olarak sigara kullanımı 21. yüzyılda 1 milyar kişinin hayatına mal olabilir. Devletler ve sosyal kurumlar sigara kullanımını azaltmak için çaba gösterirken bir taraftan da kısıtlama ve yasaklar aracılığıyla hem içenleri hem de içmeyenleri korumaya çalışmaktadır. Türkiye özelinde bakıldığında yıllık yüz bin kişi sigaradan kaynaklı bir hastalıkla hayatını kaybetmektedir. Halk sağlığının korunması için devlet kamusal alanlarda sigara içilmesini yasaklamaktan, sigara paketleri üzerindeki uyarıcı görsellere ve medyada zorunlu olarak yayınlatılan kamu spotlarına kadar birçok önlem almaktadır. Bu önlemlerden en çok tartışılanı özel otomobillerde sürücü ve yolcuya getirilen sigara içme yasağıdır. Tartışmanın hareket noktası da genellikle bireysel özgürlük alanının bireyin otonomluğu ve iradesi yok sayılarak daraltılmasıdır. Bu bağlamda, bu çalışma, “zarar ilkesi”, “hassas paternalizm” ve “katı paternalizm” pencerelerinden konuyu ele alarak mevzubahis yasağın etik ve felsefi gerekçelendirmesinin mümkün olup olmayacağını, mümkünse hangi rasyonel ve felsefi temele dayanacağını tartışmaktadır. Kısıtlamaların meta-amaç olarak en azı hedeflemesi gerektiği, özgürlüklerin de makul ve rasyonel bir temel edinebilmesi için “risk faktörü” değerlendirmesinden hareket etmesine yönelik mecburiyet ortaya konacaktır.

Philosophical and Paternalistic Foundations of Smoking Ban in Private Cars in Turkey

According to the data of the World Health Organization, smoking as a preventable health problem can cost the lives of 1 billion people in the 21st century. Not only do governments and social institutions strive to reduce smoking, but also they try to protect both smokers and non-smokers through restrictions and prohibitions. In Turkey, annually, one hundred thousand people die from a smoking-induced disease. To protect public health, the state takes many measures varying from prohibiting smoking in public places, to stimulating images on cigarette packs, and public spots that are published in the media. The most discussed among these measures is the smoking ban imposed on drivers and passengers in private cars. The starting point of the discussion is generally the narrowing of the individual freedom field by ignoring the autonomy and will of the individual. In this context, this study discusses whether it is possible to rationalize this restriction ethically and philosophically, by paying attention to the “harm principle”, “soft paternalism” and “hard paternalism”. It will be revealed that the bans must always intend to “have the least restriction” as a meta-aim, and freedoms must depend on the “risk factor” assessment to gain a reasonable and rational basis.

PDF

___

Çetinöz, E. (2019). Türkiye'de & Dünyada Uyuşturucu ile Mücadele. Polis Akademisi Yayınları.
Argüder, E., Hasanoğlu, H. C., Karalezli, A., & Kılıç, H. (2012). Sigara Bırakmaya Eğilimi Artıran Faktörler. Tuberk Toraks, 60(2), 129-135.
Brandt, A. (2007). The Cigarette Century: The Rise, Fall, and Deadly Persistence of the Product That Defined America. New York: Basic Books.
Chaloupka, F., Jha, P., Corrao, M., Da Costa E Silva, V., Ross, H., Ciecierski, C., & Yach, D. (2003). Global Efforts for Reducing the Burden og Smoking. Disease Management & Health Outcomes, 11, 647-661.
Chapman, S. (2000). Banning Smoking Outdoors is Seldom Ethically Justifiable. Tobacco Control, 9, 95-97.
Dripps, D. A. (2010). The Lliberal Critique of the Harm Principle. Criminal Justice Ethics, 17(2).
Dworkin, G. (2017). The Stanford Encyclopedia of Philosophy: https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/paternalism/ adresinden alındı
Feinberg, J. (1984). Harm to Others. Oxford: Oxford University Press.
Feinberg, J. (1986). Harm to Self 3. Oxford: Oxford University Press.
Gökalp, N. (2017). Bağımlılığa Felsefi Bir Bakış. Bağımlılık Dergisi, 18(2), 59-64.
Goodin, R. E. (1989). The Ethics of Smoking. Ethics, 99(3), 574-624.
Halliday, D. (2016). The Ethics of a Smoking License. J Med Ethics, 42, 278-284.
Hart, H. (1963). Law, Liberty and Morality. Stanford: Stanford University Press.
Kayacık, İ., Berktaş, Ö. A., Duysak, L., & Bayır, Y. (2017). Sigarayı Bırakan Kişilerde Bırakma Sebepleri. Bağımlılık Dergisi, 18(4), 112-121.
Kleinig, j. (1984). Paternalism. Totowa: Rowman & Allanheld.
Lawlor, D. A., Frankel, S., Shaw, M., Ebrahim, S., & Davey Smith, G. (2003). Smoking and III Health: Does Lay Epidemology Explain the Failure of Smoking Cessation Programs Among Deprived Populations? American Journal of Public Health, 93, 266-270.
Lemieux, P. (1997). Smoking and Liberty: Government as a Public Health Problem. Varia Press.
McGowan, R., & Brown, T. (1994). The Ethichs of Tolerance and the Evolution of Smoking and Gambling as Public Policy Issues. Internaitonal Journal of Value-Based Management, 7, 255-269.
Mill, J. S. (2004). Hürriyet Üstüne. (M. O. Dostel, Çev.) Ankara: Liberte Yayınları.
Nys, T. (2008). Paternalism in Public Health Care. Public Health Ethics, 1, 64-72.
Oriola, T. A. (2009). Ethical and Legal Analyses of Public Prohibiting Tobacco Smoking in Enclosed Public Spaces. Journal of Law, Medicine & Ethics, 828- 840.
Pope, T. M. (2000). Balancing Public Health against Individual Liberty: The Ethics of Smoking Regulations. University of Pittsburgh Law Review, 61(2), 419-498.
Raz, J. (1986). The Morality of Freedom. Oxford: Clarendon Press. Ripstein, A. (2006). Beyond the Harm Principle. Phlisophy & Public Affairs, 34(3), 215-245.
Rowa-Dewar, N., & Ritchie, D. (2014). Protecting Children from Smoking in the home: An Ethics of Care Perspective. British Journal of Community Nursing, 19(5), 214-218.
Shiffrin, S. V. (2000). Paternalism, Unconsionability Doctrine, and Accommodation. Philosophy and Public Affairs, 29(3), 205-250.
Şimşek, H., Akvardar, Y., Doğanay, S., Pekel, Ö., & Günay, T. (2014). Sigara ve Sigara Bırakmaya İlişkin Görüşler: Kalitatif Bir Araştırma. Turk Toraks, 15, 18-22.
Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians. (2005). The Medical Case for Clean Air in the Home, at Work, and in Public Places. London: Royal College of Physicians.
Voigt, K. (2010). Smoking and Social Justice. Public Health Ethics, 3(2), 91-106.