İşrâkî Mektebin Bir Üyesi Olarak Hayy b. Yakzan'ın Felsefî ve Doğal Dînî Tecrübe Serüveni

Adventure of Philosophical and Natural Religious Experience of Hayy b. Yaqdhan as a Member of the Ishraqi School

In this article, we dealt with the religious experience and nature expressed in the work of Ibn Tufayl, who is an important thinker of the Ishraqi philosophy, titled Hayy b. Yaqdhan. In order to provide foundations for the subject matter, first of all we attempted to determine what we understand from religious experience and what its types are. Afterwards, we determined what the philosophical and theological background of Ibn Tufayl is. Here Avicenna plays the key role. However, the ideas of Suhrawardi have a significant role, as well. One of the most significant sources of Ibn Tufayl is undoubtedly al-Ghazali, but since the subject of religious experience in the tradition of Islamic Sufism has been handled in different studies, we did not include al-Ghazali's thoughts. In conclusion, Ibn Tufayl adopts as his subject matter a philosophical religious experience over natural theology

PDF

___

Alston, W. P. (1991). Perceiving God: The Epistemology of Religious Experience. Ithaca & London: Cornell University Press.
Aristoteles (1990). Oluş ve Bozuluş Üzerine (çev. C. Gürbüz). İstanbul: Ara Yayıncı- lık.
Aristoteles (1996). Metafizik (çev. A. Arslan). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
Aristoteles (2001). Fizik (çev. S. Babür). İstanbul: Yapı KrediYayınları.
Aydın, M. S. (2002). Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
Aykıt, D. A. (2011). İskenderiyeli Philo. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Bakış, R. (2011). Dini Tecrübe Bağlamında Hallac'ın Ene'l-Hakk İfadesinin Tahli- li. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV (2), 65-77.
Bakış, R. (2013). Aşığın Tevhidi. İstanbul: İnsan Yayınları.
Bayrakdar, M. (1999). İslam Felsefesine Giriş. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın- ları.
Cebecioğlu, E. (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayınları.
Corbin, H. (1960). Avicenna and the Visionary Recital (trans. W. R. Trask). Newyork: Pantheon Books.
Cabirî, M. A. (2000). Felsefi Mirasımız ve Biz (çev. S. Aykut) İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Ertürk, R. (2004). Sûfî Tecrübenin Epistemolojisi: Çağdaş Bir Yaklaşım. Ankara: Fecr Yayınevi.
Hawi, S. S. (1974). Islamic Naturalism and Mysticism: A Philosophic Study of Ibn Tufayl's Hayy Yaqzan, Leiden: Brill.
Hawi, S. S. (2003a). İslami Naturalist Bir Düşünce Olarak Abiogenesis: İbn Tu- feyl'in Görüşleri (çev. O. Düz). İbn Tufeyl. Hayy b. Yakzan (çev. Y. Z. Özbu- run & vd.). İstanbul: İnsan Yayınları.
Hawi, S. S. (2003b). İbn Tufeyl: Tanrı'nın Varlığı ve Sıfatları Üzerine. İbn Tufeyl. Hayy b. Yakzan (çev. Y. Z. Özburun & vd.). İstanbul: İnsan Yayınları.
İbn Sînâ (1982). Kitâbu'n Necât (tahk. M. Fahri). Beyrut:Dâru'l-Âfâki'l-Cedîde.
İbn Sînâ (2003). Ruh Kasidesi. İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri (haz. M. Ka- ya). İstanbul: Klasik Yayınları.
İbn Sînâ (2005). İşaretler ve Tenbihler (çev. A. Durusoy & M. Macit & E. Demirli). İstanbul: Litera Yayıncılık.
İbn Sînâ (2013). Danişnâme-i Alâî (çev. M. Demirkol). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
İbn Tufeyl (2003). Hayy b. Yakzan (çev. Y. Z. Özburun & vd.). İstanbul: İnsan Yayınları.
James, W. (1922). The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature. London: Longmans, Green & Co.
James, W. (2007). Relious Experience as the Root of Religion. Philosophy od Reli- gion: Selected Reading (eds. M. Peterson & W. Hasker & B. Reichenbach & D. Bassinger). Oxford: Oxford University Press.
Kutluer, İ. (1998). Akıl ve İtikad: Kelam-Felsefe İlişkisi Üzerine Araştırmalar. İstan- bul: İz Yayıncılık.
Nasr, S. H. (1985). İslam Kozmoloji Öğretilerine Giriş (çev. N. Şişman). İstanbul: İnsan Yayınları.
Nasr, S. H. (2003). Üç Müslüman Bilge (çev. A. Ünal). İstanbul: İnsan Yayınları.
Nasr, S. H. (2011). İbn Sînâ'nın Meşrık Felsefesi. S. H. Nasr & O. Leaman (ed.). İslam Felsefesi Tarihi (çev. Ş. Öçal & H. T. Başoğlu). İstanbul: Açılım Kitap.
Özalp, H. (2014). İslam Felsefesi Tarihi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
Reçber, M. S. (2004). Tanrı'yı Bilmenin İmkânı ve Mahiyeti. Ankara: Kitabevi yayın- ları.
Sühreverdî (2009). İşrak Felsefesi: el-Hikmetü'l İşrak (çev. T. Uluç) İstanbul: İz Ya- yıncılık.
Swinburne, R (2004). The Existence of God. Oxford: Oxford University Press.
Taves, A. (2005). Religious Experience. Encyclopedia of Religion (ed. L. Jones), vol. 11. New York: Thomson Gale.
Tüzer, A. (2006). Dînî Tecrübe ve Mistisizm: Felsefî Bir Yaklaşım. İstanbul: Dergah Yayınları.
Wainwright, W. J. (2006). Religious Experience. Encyclopedia of Philosophy (ed. D. M. Borchert), vol. 8. New York: Thomson Gale.
Yaran, C. S. (2000). Tanrı İnancının Akliliği. Samsun: Etüt Yayınları.
Yaran, C. S. (2009). Dînî Tecrübe ve Meûnet: Sıradan İnsanların Sıradışı Dînî Dene- yimleri. İstanbul: Rağbet Yayınları.
Öz: Bu makalede İşrakî felsefe geleneğinin önemli bir düşünürü
olan İbn Tufeyl'in, Hayy b. Yakzan isimli eserinde ortaya koymuş
olduğu dini tecrübeyi ve mahiyetini ele aldık. Konuyu temellen
dirmek için öncelikle dini tecrübeden ne anladığımızı ve çeşitleri
nin ne olduğunu tespit etmeye çalıştık. Daha sonra İbn Tufeyl'in
felsefi ve teolojik arka planının ne olduğunu tespit ettik. Burada ki
lit rolü, İbn Sina oynamaktadır. Ancak Sühreverdî'nin görüşleri de
önemli bir yer tutmaktadır. İbn Tufeyl'in en önemli kaynakların
dan biri şüphesiz Gazzâlî'dir. Ancak İslam tasavvuf geleneğinde
dînî tecrübe konusu farklı çalışmalarda ele alındığı için Gazzâlî dü
şüncesine yer vermedik. Sonuç olarak İbn Tufeyl, doğal teoloji üze
rinden felsefi bir dînî tecrübeyi konu edinmektedir.
Anahtar Kelimeler: Dînî tecrübe, İbn Tufeyl, İşrâkî felsefe, Hayy
b. Yakzan, İbn Sina, Sühreverdi.