Tüketicilerin Fonksiyonel Besinleri Bilme ve Kullanma Durumları Üzerine Bir Araştırma

Amaç: Fonksiyonel besinler, vücudun temel besin ögeleri gereksinimlerinin karşılanmasında önemli katkıları olmasının ötesinde insan fizyolojisi ve metabolik fonksiyonları üzerine ilave yararlar sağlayan, böylece hastalıklardan koruyan, daha sağlıklı bir yaşama ulaşmaya veya var olan sağlık durumunun devamına katkıda bulunan besinler ya da besin bileşenleridir. Bu çalışma, bireylerin fonksiyonel besinleri kullanma durumlarını ve bazı besinlerin fonksiyonel besin olup olmadığı konusundaki düşüncelerini saptamak amacıyla yapılmıştır. Bireyler ve Yöntem: Bu çalışma Ankara, İzmir ve Konya illerinde yaşayan en az lise mezunu olan 20-64 yaşları arasında 900 sağlıklı gönüllü bireyle (582 kadın, 318 erkek) yapılmıştır. Veriler yüz yüze görüşme yöntemiyle soru formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri SPSS paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Fonksiyonel besinleri sağlığa yararlı besin olarak tanımlayanlar en yüksek oranda (%55.7) olurken, katılımcıların %29.2'si bu ifadeyi duyduğunu ancak ne anlama geldiği konusunda herhangi bir fikre sahip olmadığını beyan etmiştir. Fonksiyonel besinleri kullandığını ifade edenler %39.7'dir. Fonksiyonel besinleri kullandıklarını belirten katılımcıların (n=357) yarıdan fazlasının (%55.2) haftada 1-3 kez fonksiyonel besinleri kullandıkları saptanmıştır. Bireylere fonksiyonel besinlerin neler olduğu sorulduğunda, yarıdan fazlasının fonksiyonel besin olarak kabul ettiği besinler sırası ile yeşil çay (%66.7), tam tahıllı/karışık tahıllı ekmekler (%65.3), kefir (%63.0), çörek otu (%61.9), keçiboynuzu (%61.8) ve zencefildir (%61.2). Sonuç: Fonksiyonel besinlerle ilgili davranışlar cinsiyet, yaş, eğitim durumu gibi değişkenlerden etkilenmektedir. Fonksiyonel besinler ile ilgili farkındalığın arttırılması bireylerin besin tüketim tercihlerini de etkilemektedir. Fonksiyonel besinlere yönelik sağlık beyanlarının doğru olması ve tüketiciler tarafından yanlış anlaşılmaması önemlidir. Fonksiyonel besinler ile ilgili daha fazla araştırmanın yapılması, objektif bilimsel ölçütler üzerinde uluslararası görüş birliğine varılması, medyanın ve toplumun konu ile ilgili doğru bilgilendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması önerilebilir. Bu durumun sağlıklı beslenme bilincinin gelişmesinde ve sağlık harcamalarının azalmasında etkili olabileceği düşünülmektedir

A Research on Determination of Consumers’ Awareness and Usage of Functional Foods

Aim: Functional foods not only play a big role to meet the main nutritional requirement but also have important role on human physiology, and metabolic functions so that they protect the human body from the diseases and provide a healthy life. This study was planned and carried out to determine the consumer usage of functional foods and their thoughts on whether some foods are functional foods or not. Subjects and Methods: Nine hundred healthy volunteers (582 female, 318 male) living in Ankara, İzmir and Konya participated in this study, whose ages were between 20-64 years and were graduated at least from a high school. The data were collected by face to face interviewers using a questionnaire. Data were evaluated by SPSS program. Results: Most of the participants had defined that the functional foods as healthy (55.7%) but 29.2% of the participants had no idea of functional foods. The usage of the functional foods was 39.7%, and among this group (n= 357) more than half of the participants (55.2%) were using 1-3 times per week. Participants had reported functional foods as; green tea (66.7%), whole/mixed cereal breads (65.3%), kefir (63.0%), nigella seeds (61.9%), carob tree fruit (61.8%) and ginger (61.2%). Conclusion: Behaviors related to functional foods are influenced by variables such as gender, age, education level. Increasing awareness of functional foods also influences individual food consumption preferences. It is important that the health claims for functional foods must be correct and should not be misunderstood by the consumers. It may be advisable to carry out further research on functional foods, to reach international consensus on objective scientific criteria, and to work towards informing the media and the society about the subject properly. All those are considered to be effective for the promotion of healthy nutrition knowledge and in the reduction of health expenditure

PDF

___

1. Malla S, Hobbs JE, K Sogah EK. Functional Foods, Health Benefits and Health Claims. Athens J Health 2014;1:37-46.
2. Coşkun T. Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2005;48:69-84.
3. Bech-Larsen T, Grunert KG. The perceived healthiness of functional foods. A Conjoint Study of Danish, Finnish and American Consumers’ Perception of Functional Foods. Appetite 2003;40:9-14.
4. Hasler CM. Functional foods: benefits, concerns and challenges – a position paper from the American Council on Science and Health. J Nutr 2002;132:3772- 3781.
5. Katan MB, de Roos NM. Towards evidence-based health claims for food. Science 2003;299:206-207.
6. van Kleef E, van Trijp HC, Luning P. Functional foods: health claim-food product compatibility and the impact of health claim framing on consumer evaluation. Appetite 2005;44:299-308.
7. Kwak No-S, Jukes DJ. Fuctional foods. Part 1: The development of a regulatory concept. Food Control 2001;12:99-107.
8. Türkiye İşçi Sendikaları Federasyonu. Türkiye’de Açlık ve Yoksulluk Sınırı. Mart 2015. Erişim: http://www. turkis.org.tr/dosya/ pdf. Erişim 24 Mart 2015.
9. Wansink B, Westregen RE, Cheney MM. Hierarchy of nutritional knowledge that relates to the consumption of a functional food. Nutrition 2005;21:264-268.
10. Markovina J, Cacic J, Kljusuric JG, Kovacic D. Young consumers’ perception of functional foods in Croatia. Brit Food J 2011;113:7-16.
11. Vella MN, Stratton LM, Sheeshka J, Duncan AM. Functional food awareness and perceptions in relation to information sources in older adults. Nutr J 2014;13:1- 12.
12. Ares G, Gimenez A, Gambaro A. Uruguyan consumers perception of functional foods. J Sens Stud 2008;23:614- 630.
13. Boodhu A, Badrie N, Sookdhan J. Consumer’s perceptions and awareness of safe food preparation practices at homes in Trinidad, West Indies. Int J Consum Stud 2008;32:41-48.
14. Doğan IS, Yıldız O, Eyduran E, Köse S. A study on determination of functional food consumption habits and awareness of consumers in Turkey. Bulg J Agric Sci 2011;17:246-257.
15. Kandıralı Ş. Özel Bir Sağlıklı Beslenme ve Diyet Danışmanlığı’na Başvuran Danışanların Fonksiyonel Besinlere Yönelik Farkındalığı, Bilgi Düzeyleri ve Tüketim Sıklıklarının Araştırılması. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.2014, 102, Ankara.
16. Verbeke, W. Consumer acceptance of functional foods: sociodemographic, cognitive and attitudinal determinants. Food Qual Pref 2005;16:45–47.
17. Bogue J, Ryan M. Market-oriented new product development: Functional foods and the Irish consumer Agribusiness Discussion Paper 27. National University of Ireland Department of food economics, 2000. Available at: https://www.ucc.ie/en/media/academic/ foodbusinessanddevelopment/paper30.pdf June 2000.
18. Bholah KD, Vidushi S. Bhujun N. An insight of the Mauritian consumer awareness, perceptions and expectations of functional foods. Int J Nutr Food Sci 2013;2:52-59.
19. Annuuziata A, Vecchio R. Functional foods development in the European market: A consumer perspective. J Funct Foods 2011;3:223-228.
20. Garetson JA, Burton S. Effects of nutrition facts panel values, nutrition claims, and health claims on consumer attiudes, perceptions of disease related risks, and trust. J Public Policy Mark 2000;19:213-227.
21. Seechurn D, Neeliah H, Neeliah SA. Functional foods in Mauritius: A consumer survey. J Dev Agric Econ 2009;1:204-211.
22. Urala N, Lahteenmaki L. Attitudes behind consumers willingness to use functional foods. Food Qual Pref, 2004;15:793–803.
23. Hacıoğlu G, Kurt B. Tüketicilerin fonksiyonel gıdalara yönelik farkındalığı, kabulü ve tutumları: İzmir ili örneği. Bus Econ Res J 2012;3:161-171.
24. Nocella G, Kennedy O. Food health claims-What consumers understand. Food Policy 2012;37:571-580.
25. Uusitalo U. Globalization, Diets and Noncommunicable Diseases. November, 2002. Available at: http://apps. who.int/iris/bitstream/10665/42609/1/9241590416.pdf. Accessed November 2002,
26. Edge MS, Rahavi E. 2011 Functional Foods/Foods For Consumer Traending Survey. Aug 4, 2011. Available at: http://www.foodinsight.org/2011_Functional_Foods_ Foods_For_Health_Consumer_Trending_Survey. Accessed Aug
27. Korhonen H. Technology options for new nutritional concept. Int J Dairy Technol, 2002;55:79-87.
28. Kılıçalp D,Yur F, Değer Y. Elektromanyetik radyasyona maruz bırakılan kobayların serum bakır ve çinko seviyelerine yeşil çayın etkisi. Y.Y.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, 2008;(2):53-56.
29. De Oliveira Leite AM, Miguel MA, Peixoto RS, Rosado AS, Silva JT, Paschoalin VM. Microbiological, technological and therapeutic properties of kefir: a natural probiotic beverage. Braz J Microbiol, 2013;44:341-349.
30. Ahmed Z, Wang Y, Ahmad A, Khan ST, Nisa M, Ahmad H, Afreen A. Kefir and health: A contemporary perspective. Crit Rev Food Sci Nutr 2013;53: 422-434.
31. Dehghan A, Huseini HF, Mozaffari H, Naderi Z, Nadjarzadeh A. Effect of ginger powder supplementation on nitric oxide and C-reactive protein in elderly knee osteoarthritis patients: A 12-week double-blind randomized placebo-controlled clinical trial. J Tradit Complement Med 2015;28:6(3):199-203.
32. Chang KS, HO SC, Lin CC. Anti-neuroinflammatory capacity of fresh ginger is attributed mainly to 10-gingerol. Food C hem 2013;141:3183–3191.
33. Larsen TB, Grunert KG. The perceived healthiness of functional foods a conjoint study of Danish, Finnish and American Consumers‘ perception of functional foods. Appetite 2003;40:9-14.
34. Bangash MY, Hosseini P, Motaghinejad M, Noori N, Noudoost B. Kefir protective effects against nicotine cessation-induced anxiety and cognition impairments in rats. Adv Biomed Res 2014;3:251.
35. Adiloğlu AK, Gönülateş N, İşler M, Şenol A. Kefir tüketiminin insan bağışıklık sistemi üzerine etkileri: Bir sitokin çalışması. Mikrobiyol Bul 2013;47:273-281.
36. Carlsen MH, Halvorsen BL, Holte K, Bohn SK, Dragland S, Sampson L. The total antioxidant content of more than 3100 foods, beverages, spices, herbs and supplements usedworldwide. Nutr J 2010;22:9:3.
37. Heim KE, Taglıaferro AR, Bobilya DJ. Flavonoid antioxidants: chemistry, metabolism and structureactivity relationships. J Nutr Biochem 2002;13:572- 584.
38. Mathur S, Devaraj S, GRrundy SM, Jilalal I. Cocoa productsdecrease low density lipoprotein oxidative susceptibility but do not affect biomarkers of inflammation in humans. J Nutr 2002;132:3663–3667.
39. Mursu J, Voutilainen J. Nurmi T, Rissanen HT, Virtanen J K, Kaikkonen J, Nen KJ, Salonen TJ. Dark chocolate consumption increases HDL cholesterol concentration and chocolate fatty acids may inhibit lipid peroxidation in healthy humans. Free Radic Biol Med 2004;37:1351– 1359.
40. Giuseppe R, Di Castelnuovo A, Centritto F, Zito F, De Curtisa, Costanzo S.Regular consumption of dark chocolate is associated with low serum concentrations of C-reactive protein in a healthy Italian population. J Nutr 2008;138:1939-1145.
41. Grassi D, Lippi C, Necozione S, Desideri G, Ferri C. Short-term administration of dark chocolate is followed by a significant increase in insulin sensitivity and a decrease in blood pressure in healthy persons. Am J Clin Nutr 2005;81:611-614.
42. Al-Gamdi MS. Protective effect of Nigella sativa seeds against carbon tetrachloride–induced liver damage. Am J Chin Med 2003;31:721–728.
43. Boskabady MH, Rezaiyan MK, Navabi I, Shafiei S, Arab SS. Work-related respiratory symptoms and pulmonary function tests in Northeast Iranian (the city of Mashhad) carpenters. Clinics (Sao Poulo) 2010;65:1003-1007.
44. Sone T, Kuriyama S, Nakaya N, Hozawa A, Shimazu T, Nomura K, et al. Randomized controlled trial for an effect of catechin-enriched green tea consumption on adiponectin and cardiovascular disease risk factors. Food Nutr Res 2011;55:1-11.
45. Sasazuki S, Kodama H, Yoshimasu K, Liu Y, Washio M, Tanaka K, et al. Relation between green tea consumption and the severity of coronary atherosclerosis among Japanese men and women. Ann Epidemiol 2000;10:401- 408.