Düşmânlarımıza Bâ’is-i Helecân Vermek: Edirne Yeni Saray’ı Tamir Etmek

Bu çalışma, İstanbul’daki Topkapı Sarayı’nın inşası öncesinde ve sonrasında uzun yıllar Osmanlı hanedan üyeleri tarafından kullanılan Edirne Saray’ında, Abdülhamid-i Evvel döneminde yapılması planlanmış tamiratları ihtiva eder. Bu çalışmada yapılmaya çalışılan, kırk dört yıla yakın bir süre kafes hayatı yaşayan Abdülhamid-i Evvel’in on beş yıllık saltanatı döneminde Edirne Sarayı’nda gerçekleştirmeye çalıştığı tamiratların bir kısmına dikkat çekerek, bunlar üzerinden Sultan’ın sarayın tamirine bakışını ortaya koymak olmuştur. Çalışmanın odaklandığı dönemin devletin ekonomik yönden sıkıntılı olduğu bir süreci ihtiva etmesi, bu dönemde Sultan’ın neden Edirne Sarayı’nda böyle bir onarıma gerek duyduğu sorusunu sormayı da mümkün kılar. Bu bağlamda dönemin koşulları içinde, dönem kaynaklarının ve arşiv belgelerinin ışığında bu soru anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak çalışma, Osmanlı sarayında yapılan onarımların sadece ihtiyacı karşılamaya yönelik olmadığını, siyası bir amaca da hizmet ettiğini ortaya koyma çabasındadır.

To Get Our Enemies Excited: To Repair Edi̇rne Palace

This study covers the repairs and restorations in Edirne Palace which had been used by members of the Ottoman Dynasty before and after construction of Topkapı Palace in İstanbul for many years, which were planned to have been carried out at the era of Abdülhamid-i Evvel. What has been tried to be done in this study is to draw attention to repairs and restorations tried to have been accomplished at Edirne Palace at the fifteen year reign of Abdülhamid-i Evvel who lived a life of cage about fortyfour years and to reveal the view and thought of Sultan thereof on reparation of the Palace. The fact that the era on which this study focused had contained a process in which the state was economically distressed gives rise to ask a question that the reason why at that period the Sultan found it necessary to make such a repair and restoration work at Edirne Palace. In this context, within conjuncture of that period, in the light of sources and archive documents of the period, this question has been tried to be made meaningful. Consequently, this study is in an effort and attempt to reveal that repair and restorations at the Ottoman Palace was not only to meet the demand but also to serve a political purpose.

Keywords:

Abdülhamid-i Evvel, Edirne Palace, repairs, 18th Century Palace,

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.), Başmuhâsebe Kalemi Defterleri (D.BŞM.d.) 5225, 5458, 5477
Mühimme Defterleri, nr. CLXC. Kâmil Kepeci (KK.) Teşrîfâtcılık Defterleri, nr. 676 Sadâret Teşrîfât Kalemi (A.TŞF), def. Nr. 350. Cevdet Saray (CS.), 6497, 7202, 7956, 8275, 8480.
Hatt-ı Humâyûn Tasnifî, (HAT.) 58529.
İrade Meclis-i Vala (İ.MVL.) 00138
Rûzmerre, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, yazma nr. 1001
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), Evrak (E.) 7029
Abdurrahman Hibrî, Enîsü’l-Müsâmirîn (Edirne Tarihi 1360-1650), Çev. Ratip Kazancıgil, Edirne
Valiliği Yayınları, İstanbul 1999.
Ahmed Bâdi, Riyâz-ı Belde-i Edirne –Edirne Şehri Bahçeleri– (Edirne Şehri Tarihi), c. I, Çev. Ratip Kazancıgil, Edirne Valiliği Yayınları, Edirne 2000.
Ahmet Refik, Hicrî On İkinci Asırda İstanbul Hayatı: (1100-1200), Devlet Matbaası, İstanbul 1930.
Aktepe, Münir, “Abdülhamid I.”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. I, (1988), ss. 213-216.
–––––––, “Ahmet III.”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. II, (1989), ss. 34-38.
Ayverdi, Ekrem Hakkı, İstanbul Mimari Çağının Menşei Osmanlı Mimarisi İlk Devri, c. I, İstanbul Baykal, İsmail Hakkı, Enderun Mektebi Tarihi, İstanbul 1953.
Baysun, M. Cavit, “Abdülhamid I.”, İslam Ansiklopedisi, c. 1, (1978), ss. 73-76.
Cezar, Yavuz, Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi: XVIII. Yüzyıldan Tanzimat’a Mali Ta- rih, Alan Yayıncılık, İstanbul 1986.
Çelik, Gülfettin, 1750-1792 Yılları Arasında Osmanlı Devletinin Merkezi Hazine Gelir ve Giderleri, Yük- sek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1989.
Demir, Önder, Belgelerle Saray-ı Cedîd-i Âmire-i Edirne, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1999.
Evliya Çelebi, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, c. III, Haz. Seyit Ali Kahraman - Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1999.
Eyice, Semavi, “Edirne Mimari” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. X, (1994). ss. 431-442.
Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam: Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, Çev. E. Kılıç, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul 1998.
Kâmil Paşa, Tarih-i Siyasi-yi Devlet-i Âliye-yi Osmaniye: Teessüs-i Devlet-i Âliyeden Cennet-mekân Sultan Abdülmecit Hanın Evahir-i Saltanatına Kadar Güzeran Eden Zamana Aittir, c. 2, Matbaa-yı Ahmet İhsan, İstanbul 1909.
Kawamoto, Satoshi, “Edirne Eski Sarayı”, Uluslararası Edirne’nin Fethinin 650. Yılı Sempozyumu, 6 Mayıs 2011, (2012), ss. 43-48
Kazancıgil, Ratip, Edirne Şehir Tarihi Kronolojisi (1300-1994), Edirne Valiliği Yayınları, İstanbul
Kütükoğlu, s. M., “İstanbul’da Ekmeğin Temininde Devletin Rolü (XVIII-XIX. Yüzyıllar Arşiv Kaynakları)”, Selçuk Üniversitesi Ata Dergisi, Prof. Dr. Nejat Göyünç Özel Sayısı, 7, (1997), s. 55
Mehmed Râif, Mir’ât-ı İstanbul, Haz. G. Kunt ve H. Aynur, Çelik Gülersoy Vakfı, İstanbul 1996.
Osman, Rıfat, Edirne Sarayı, Yay. Ahmet Süheyl Ünver, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara Pamukçiyan, Kevork, “Hassa Mimarı Edirneli Agop Kalfa (1738-1803), Tarih ve Toplum, c. 12, sy. 72, (1989), ss. 24-25.
Peremeci, Osman Nuri, Edirne Tarihi, İstanbul 1939.
Sarıcaoğlu, Fikret, Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi Sultan I. Abdülhamid (1774-1789), Tarih ve Tabiat Vakfı, Ankara 2001.
Sertoğlu, Mithat, “Bursa, Edirne Sarayları ve Eski Saray”, Resimli Tarih Mecmuası, c. V, (1954), ss. 3462-3463.
Şehsuvaroğlu Bedi, “Osmanlı Padişahlarının Akıbetleri”, V. Türk Tarih Kongresi, Ankara 12-17
Eylül 1956 Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 1960, ss. 392-410.
Şem’dânî-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi, Şem’dânî-zâde Fındıklık Süleyman Efendi Târihi Mür’i’t- tevârih, c. II/B, Ed. M. Aktepe, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul Uluçay, M. Çağatay, “Saraylı Kadınlara Ait Mekutblar Üzerine Bir Araştırma”, V. Türk Tarih Kongresi, Ankara 12-17 Eylül 1956, Kongreye Sunulan Tebliğler, (1960), ss. 411-430.
–––––––, Osmanlı Sultanlarına Aşk Mektupları, Şaka Matbaası, İstanbul 1950.
–––––––, Padişahların Kadınları ve Kızları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1980.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilâtı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
Ünver, Süheyl, İlim ve Sanat Bakımından Fatih Devri Notları, İstanbul 1947.