Maaday- Kara Destanında Kahramanın Mitik Yolculuğu

Türk toplumlarında gelenekleşen destan ve destan anlatıcılığı, sözlü kültürün önemli ögelerindendir. Dinleyiciye olağanüstü dünyaların kapılarını açarak çağın sorunlarının kökenine dair açıklamalar yapan destan, aynı zamanda geleceğe dair öğütlerde de bulunur. Toplumda büyük etkiler uyandırmış olayları ve kişileri mitolojiden beslenerek anlatan destanlar, anlatıldığı zamanı aşarak dilden dile yayılır. Destan geleneği ile iç içe geçmiş mitoloji ise evreni ve insanı konu alan ve gerçek olduğuna inanılan öykülerdir. Toplumun kolektif belleğini oluşturan bu anlatılar, bir kavmin başına neler gelebileceğini gösterir. Tecrübeye dayalı kadim bir miras olan mitoloji, insanın anlam arayışında karşılaştığı köken ve yaratılış sorularının cevabını vererek sırların nedenini açıklar. Mitik kahramanın yolculuğu belirli bir coğrafyada geçse de bütün kâinatı tasvir eder. Onun sorunları sadece bir milleti değil bütün insanlığı ilgilendirecek şekilde sunulur. Önder bir figür olarak kahraman, yerelden evrensele uzanan yolcuğunda tecrübesi ve doğru adımlarıyla ayakta kalır. Bu çalışmada, mitolojik ögelerle örülmüş Altay kahramanlık destanı Maaday-Kara’daki kahramanın üç dünya arasında geçen mitolojik yolculuğu; kahramanın anne ve babasını esaretten kurtarması, evlilik yolculuğuna çıkması ve yeraltı dünyasına gidişi konuları ele alınmıştır. Altay Türklerinin kâinat görüşüne ve yaşama şekillerine dair kültürel motifleri içeren destanda, kahraman Kögüdey-Mergen’in doğumundan yetişkinliğine uzanan süreci kronolojik bir şekilde gösterilecek ve karşısına çıkan engelleri aşarak kahramana dönüşmesi ruh ve tanrılarla olan ilişkileri bağlamında incelenecektir. Çalışmanın sonucunda Türklerin sosyo kültürel yaşamı, inançları, gelenekleri ve sözlü anlatılarından yola çıkılarak psikomitolojik bağlamda destan kahramanın mitik yolculuğu incelenecektir.

Mythical Journey Of The Hero In Maaday- Kara Epic

Epic and epic narration which are traditionalised in Turkish communities are a important part of verbal culture. By opening doors of supernatural worlds to listener epics while bringing an explanation to the problems of the era, at the same time gives advice about the future. Epics by feeding of from mythology tells stories that effected the society greatly and transcending the time its first told through travelling from tongue to tongue. Mythology, which is intertwined with epic tradition, are real stories that are about the universe and humans. These stories that create the collective memory of the society, shows what can happen to a tribe. Ancient legacy that is based on experience, mythology, brings answers to the origin and existential questions that humans encounter while searching for meaning. Even thought mythical heros journey takes place in a certain geography it depicts the whole cosmos. Their problems are presented not as if they concern a certain nation but as if they concern humanity. As a leading figure, hero survives in their journey that is from local to universal with their experience and their right decisions. In this study, knitted with mythological elements, the Altaic heroic epic Maaday-Kara's heroes mythological journey between three worlds ; saving his mother and father from captivity, taking up a journey to marriage and him going to the underworld is examined. In the epic that includes the culturel motifs on views of Altai Turks on cosmos and their lifestyles, the hero Kögüdey-Mergen's birth to his journey to adulthood is shown chronologically and him turning into a hero by overcoming all his obstacles is examined in the context of his relationship with souls and gods. In the result of the study, socio-culturel lifes of Turks, their belief systems and based on their oral narratives, mythic journey of the hero is examined in a psychomytological context.

___

  • Akgöl, A. (2021). Maaday-Kara Destanında Yapı ve Anlam. (Doktora Tezi). Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
  • ALKIR, Y. (2021). Kahramanın Cehenneme Yolculuğu: Altay Destanı Maaday Kara’da ve İlahi Komedya’da Cehennem Tasviri. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 5, 51-61.
  • Bars, M. E. (2018). Maaday- Kara Destanı’nda Şamanist Dünya Tasarımı. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 317-336.
  • Bayraktar, Z. (2014). Altay Türklerinin Destanı Maaday Kara'da Kadın Kara Şaman Tipi Bağlamında Abram Moos Kara Taacı Karakteri Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler. Sibirya Araştırmaları Dergisi, 5, 1-24.
  • Bekki, S. (2001). Altay- Türk Destanı Maaday- Kara (İnceleme- Metin). (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Bekki, S. (2020). Maaday- Kara Altay Kahramanlık Destanı, Ötüken.
  • Bölükbaşı, B. (2022). Türk Mitolojisi Atlası, Prestij.
  • Campbell, J. (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, Kabalcı.
  • Jung, C. G. (1996). Analitik Psikolojinin Temel İlkeleri (Kamuran Şipal, Çev.). Cem.
  • Jung, C. G. (2006). Analitik Psikoloji (Ender Gürol, Çev.). Payel.
  • Jung, C. G. (2009). İnsan ve Sembolleri (Ali Nahit Babaoğlu, Çev.). Okuyan Us.
  • Nerkiz, M. (2018). Maaday-Kara Destanı’nda Bilgi, Akıl ve Mutluluk İlişkisi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 43, 301-307.
  • Ögel, B. (2020). Türk Mitolojisi, Ötüken.
  • Roux, J. P. (1999). Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm (Aykut Kazancıgil, Çev.). Kabalcı