İLK RESMİ SPOR DERGİSİ: TÜRK SPOR KURUMU DERGİSİ’NE BİR BAKIŞ (1936-1938)

Osmanlı Devleti’ne modern sporların girişi, eğitimin Batı’ya açılan iki kapısı olan Galatasaray Sultanisi ve Robert Kolej ile gerçekleşmiştir. Ders programlarına Terbiyeyi Bedeniye derslerinin Batı tarzı okullara girişi ile birlikte spora olan ilgi artmıştır. Okullarda her ne kadar spor daha çok jimnastik üzerinden gelişmişse de yabancıların birtakım imtiyazlarını kullanarak kitle sporlarına yöneldikleri ve Müslüman Türkler arasında da bu sporların yaygınlaşmasına katkı sağladıkları bilinmektedir. İstibdat Dönemi’nde kitle sporları için insanların kalabalık gruplar halinde bir araya gelmesi sakıncalı sonuçlar doğurabileceği endişesi sonucunda bu tarz sporların yapılıp yapılmadığı hafiyeler marifetiyle sıkı bir şekilde denetlenmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa’da sporun savaşa hazırlık mahiyetinde görülmesi ve gerçekleştirilen savaşlarda Avrupalı devletlerin başarıya ulaşmaları II. Meşrutiyet Dönemi spor politikalarını da etkilemiştir. Modern bir ulus inşasında spor, geleceğe güvenle bakan, erdemli, sağlam vücutlu bireylerin yetiştirilmesi için önemli bir araç olarak görülmeye başlanmış ve bu gelenek II. Meşrutiyetten Cumhuriyet’e miras olarak aktarılmıştır. II. Meşrutiyet Dönemi boyunca ardı ardına mağlup olunan savaşların olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılabilmesine yönelik oluşturulan Osmanlı Genç ve Osmanlı Güç dernekleri ile toplumun militarizasyonuna yönelik adımlar atılmıştır. Yeni kurulan genç Cumhuriyet ise spor teşkilatını öncelikle devlet kontrolüne almamış özerk bir yapısı olan Türkiye İdman Cemiyeti İttifakı’nın uhdesine bırakmıştır. 1930’larda çağdaşı pek çok devlette olduğu gibi Türkiye Cumhuriyeti de sporu devlet eliyle yönetebilmek için birtakım adımlar atmıştır. Spor, bu dönemde olimpiyatlar üzerinden uluslarararası rekabette bir üstünlük unsuru olarak görülmeye başlanmış ise de savaşın ayak seslerinin duyulmaya başlandığı 1930’ların ikinci yarısında her an savaşa hazır bir askeri grup bulundurmanın da bir ön koşulu olarak görülmeye başlanmıştır. Özerk bir yapısı olan Türkiye İdman Cemiyeti İttifakı ile istenilen amaçlara ulaşılamayacağının düşünülmesi devleti Avrupa’dakine benzer bir spor yapılanmasının oluşturulması için çalışmalara yöneltmiş ve bunun sonucunda da spor teşkilatının parti teşkilatına bağlanması ile sorunların çözülebileceği düşünülmüştür. 1936- 1938 dönemi Türk sporu için bir arayış dönemi olarak geçmişse de 1938’de çağdaşlarının spor anlayışlarına benzeyen ama dünyada eşi benzeri olmayan yeni bir teşkilatlanmaya gidilmiştir. Ülkü Dergisi’nin Şubat 1933’de yayımlanan ilk sayısında halkevlerinde bir spor şubesinin kurulacağını ve dergide spor bölümüne yer verileceğinin belirtilmesi sporun parti ya da devlet eline geçmesinden çok öncesinde de devletin sporla yakın bir temas kurduğunu göstermesi açısından da son derece önemlidir. 1930’lu yıllar Türkiye’sinde spor dergiciliğinin önceki dönemlere göre artış gösterdiği bilinmektedir. 1930’ların başında basın hayatında meydana gelen özgürlükçü hava spor basınına da yansımıştır. 1920’li yıllarda Gol, Gol Spor Mecmuası, Spor Âlemi, Şampiyon, Şa Şa Şa, Yarın Spor, Türkspor’un ardından 1930’lu yıllarda Türkspor, Olimpiyat, Top, Spor Postası, Kırmızı Beyaz, Türk Spor Kurumu, Sarı Lacivert, Havacılık ve Spor, Beden Terbiyesi ve Spor ile Okul Spor basın hayatında yerlerini almışlardır. Dergi sayısındaki artışa paralel olacak şekilde dergilerin içeriklerinin de zenginleştiği göze çarpmaktadır. Dergiler incelendiğinde kimi zaman devletin yalnız sporu ve spor basınını dönüştürmediği spor basınının da devletin spor yönetimine etkisini belirlemede belirleyici bir güce sahip olduğu görülmektedir. Türk Spor Kurumu Dergisi öncesindeki spor basını, daha çok İstanbul merkezli haberleri sütunlarına taşırken kurumun resmi yayın organı olması hasebiyle İstanbul dışında da pek çok haberi sütunlarına taşımış ayrıca pek çok spor dalına dair haberler vermesiyle de kendisinden sonra gelecek dergilere de öncülük etmiştir. Bu dergiler içerisinde Türk Spor Kurumu Dergisi spor teşkilatında meydana gelen bir değişiklikten sonra oluşturulan Türk Spor Kurumu’nun resmi yayın organı olarak faaliyetini sürdürmüştür. Yayın politikası ve haberlerin işlenişi noktasında geçiş döneminin bir ürünü olan dergi, resmi bir yayın organı olarak çalışmıştır. Haberlerin aktarımından sporla ilgili haberlere kadar yapmış olduğu yayın ile Türk spor teşkilatlanmasına katkı sağlamıştır.

FIRST OFFICIAL SPORTS MAGAZINE: AN EVALUATION ON TURKISH SPORTS ASSOCIATION MAGAZINE (1936-1938)

The entry of modern sports into the Ottoman State took place with Galatasaray Sultani and Robert College, two gates of education opening to the West. The interest in sports has increased with the introduction of "Terbiyeyi Bedeniye" lessons in Western-style schools. Although sports developed mostly through gymnastics in schools, it is known that foreigners turn to mass sports by using some privileges and they contribute to the spread of these sports among Muslim Turks. As a result of the concern that people of this type of sports could be carried out during massive sports in the period of the Istibdat, it was strictly controlled by spies. Since the second half of the 19th century, the sport in Europe was seen as a preparation for war and the European states succeeded in the wars. The 2nd Constitutional Period also affected sports policies. In the construction of a modern nation, sports began to be seen as an important tool for raising individuals who look to the future with confidence, with virtuous, solid bodies, and this tradition has been passed on from the 2nd Constitutional Period to the Republic. During the 2nd Constitutional Period, steps were taken towards militarization of society with the Ottoman Youth and Ottoman Power associations, which were created to eliminate the negative effects of the wars that were defeated one after another. The newly established Republic of Turkey did not take control of sports organization into state control. The state gave control of the sports organization to Turkey Training Community Alliance. As a contemporary of the Republic of Turkey in the 1930s, many state has taken some steps to manage the sport. Although sports started to be seen as an element of superiority in the international competition over the Olympics in this period, it was also seen as a prerequisite for having a military group ready for war in the second half of the 1930s, when the footsteps of the war began to be heard. With the autonomous structure of Turkey Training Alliance, considering that the desired goals cannot be achieved, the state directed the state to work for the establishment of a sports structure similar to Europe, and as a result, it was thought that the problems could be solved by connecting the sports organization to the party organization. Although the period of 1936-1938 was a search period for Turkish sports, in 1938, a new organization, similar to the understanding of sports of its contemporaries, but unique in the world, was introduced. It is known that in 1930 increased compared to the previous period of sports journalism in Turkey. The libertarian air that occurred in the press life in the early 1930s was also reflected in the sports press. 1920s Goal, Goal Sports Magazine, Sports World, Champion, Şa Şa Şa, Tomorrow Sports, after Türkspor, in the 1930s, Türkspor, Olympic, Ball, Sports Post, Red White, Turkish Sports Association, Yellow Navy, Aviation and Sports, Physical Education and Sports and School Sports took their place in the press life. It is striking that the contents of the journals are enriched in parallel with the increase in the number of journals. When the magazines are analyzed, it is seen that sometimes the state does not transform only sports and sports press, and sports press has a decisive power in determining the effect of the state on sports management. While the sports press before the "Turkish Sports Association Magazine" carried the news based on Istanbul to its columns, it carried many news outside of Istanbul to the columns as it was the official publication of the institution, and also pioneered the next magazines after it gave news about many sports branches. Among these magazines, the "Turkish Sports Association Magazine" has continued its activities as the official publication of the Turkish Sports Association, which was created after a change in the sports organization. The magazine, which is a product of the transition period at the point of publication policy and news processing, has worked as an official publication. He contributed to the Turkish sports organization with his publication from the transfer of news to sports news.

PDF

___

Asaf, Burhan, “Spor Telakkimiz”, Ülkü, Cilt:1,Sayı:1 (Şubat 1933)
Aşir, Vildan, “Eski Yunanlılarda Spor I-VI”, Türk Spor Kurumu,Sayı: 82 (31 Ocak 1938), Sayı:84 (15 Şubat 1938), Sayı:85 (21 Şubat 1938), Sayı:86 (28 Şubat 1938), Sayı:87 (7 Mart 1938), Sayı: 88 (14 Mart 1938), Sayı:89(21 Mart 1938)
Aşir, Vildan,“Mektep ve Spor: Atletizme Başlarken Sürat Koşuları I-IV” Türk Spor Kurumu, Sayı:42(19 Nisan 1937), Sayı:43(26 Nisan 1937), Sayı:44(3 Mayıs 1937), Sayı:45(10 Mayıs 1937)
Aşir, Vildan, “Mektep ve Spor: Mektep Oyunları I-IV” Türk Spor Kurumu, Sayı:34 (22 Şubat 1937), Sayı:35 (1 Mart 1937), Sayı:37 (15 Mart 1937), Sayı:38(22 Mart 1937)
Aşir, Vildan, “Mektep ve Spor: Mektep Sporu Spor Taklidi Değildir”, Türk Spor Kurumu, Sayı:29 (18 Ocak 1937)
Aşir, Vildan, “Mektep ve Spor: Mektepte Kır Koşuları I-VIII” Türk Spor Kurumu, Sayı: 30 (25 Ocak 1937), Sayı:31 (01 Şubat 1937), Sayı:32(8 Şubat 1937), Sayı:33 (15 Şubat 1937), Sayı:34 (22 Şubat 1937), Sayı:35 (1 Mart 1937), Sayı:36 (8 Mart 1937), Sayı:37 (15 Mart 1937)
Aşir, Vildan, “Mektep ve Spor”, Türk Spor Kurumu, Sayı:1 (26 Haziran 1936)
Atay, Falih Rıfkı, “Başbakanımızın Tebliği ve Gazetelerimizin Yaptığı Neşriyat”, Türk Spor Kurumu, Sayı:57 (2 Ağustos 1937)
Baydar, Nasuhi, “Ankara Spor Faaliyetinin Merkezi”, Türk Spor Kurumu, Sayı:78 (3 Ocak 1938)
Baydar, Nasuhi, “Başbakanımızın Sporculara Tebliği” Türk Spor Kurumu, Sayı:57 (2 Ağustos 1937)
Baydar, Nasuhi, “Başbakanın Beyanatı”, Türk Spor Kurumu Dergisi, Sayı:72 (15 Kasım 1937)
Baydar, Nasuhi, “Kış Geliyor”, Türk Spor Kurumu,Sayı:18 (26 Ekim 1936
Baydar, Nasuhi, “Sporda Harem ve Selamlık”, Türk Spor Kurumu, Sayı:87 (7 Mart 1938)
Beşikçi, Mehmet, “Militarizm, topyekun savaş ve gençliğin seferber edilmesi: Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nda paramiliter dernekler”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, S. 8, Bahar 2009, sf. 49-92.
Chatin, Rita, Çvr. Kırşan, Nizamettin, “Bayanlara Mahsus Jimnastik: Ayak Bileklerini ve Bacakların Yağlarını Eritmek İçin”, Türk Spor Kurumu, Sayı:91 (4 Nisan 1938)
Chatin, Rita,Çvr. Kırşan, Nizamettin, “Beden Terbiyesi: Jimnastikle Zayıflama”,Türk Spor Kurumu, Sayı: 99 (30 Mayıs 1938)
Chatin, Rita, Çvr. Kırşan, Nizamettin, “Beden Terbiyesi: Yuvarlak Sırt: Cyphose”, Türk Spor Kurumu,Sayı:93 (18 Nisan 1938)
Chatin, Rita, Çvr. Kırşan, Nizamettin, “Jimnastiğin Bağırsaklara Te’siri”,Türk Spor Kurumu, Sayı: 81 (24 Ocak 1938)
Çağlar, Behçet Kemal, “Halkevleri ve Spor” Türk Spor Kurumu , Sayı:40 (5 Nisan 1937)
Çağlar, Behçet Kemal, “Kış Sporları”, Türk Spor Kurumu, Sayı:21 (23 Kasım 1936)
Derlange, H, “İngilizlerin Spor Telakkisi”, Türk Spor Kurumu,Sayı:62 (6 Eylül 1937)
Erzin, Niyazi, “İfrat Derecede Antrenman”, Türk Spor Kurumu, Sayı:60 (23 Ağustos 1937)
Erzin, Niyazi, “Sporda Senelik Tatilin Ehemmiyeti”, Türk Spor Kurumu, Sayı:51 (21Haziran 1937)
Erzin, Niyazi, “Atletizmde Sağlık Bilgisi”, Türk Spor Kurumu,Sayı:114 (12 Eylül 1938)
Erzin, Niyazi, “Futbol Oyununda Görülen Spor Arızaları ve Bunların Hakiki Sebepleri”,Türk Spor Kurumu, Sayı:55 (19 Temmuz 1937)
Erzin, Niyazi, “Müsabakalar ve Antrenmanlar Esmasında Sporcunun Gıdalanması”, Türk Spor Kurumu, Sayı:77 (27 Aralık 1937)
Erzin, Niyazi, “Sağlık Bakımından Kadın Jimnastiği”, Türk Spor Kurumu, Sayı:71 (15 Kasım 1937)
Erzin, Niyazi, “Spor Yaralanmalarında Sahanın Rolü”, Türk Spor Kurumu, Sayı:110 (15 Ağustos 1938)
Erzin, Niyazi, “Sporcuların Muayenelerinde Nabız Sayma Usulü”, Türk Spor Kurumu, Sayı:94 (25 Nisan 1938)
Erzin, Niyazi,“Sportif Faaliyetler Esnasında Rastlanan Kazalarda Sporcuya Yapılacak İlk Yardımlar I,II,III,IV,V,VI,VII”, Türk Spor Kurumu, Sayı:116 (26 Eylül 1938),Sayı:117 (3 Ekim 1938), Sayı:118(10 Ekim 1938), Sayı:119 (17 Ekim 1938), Sayı:120-121(31 Ekim 1938), Sayı:122(7 Kasım 1938)
Geudon, Robert, “Mektepte Fizik Terbiye”, Türk Spor Kurumu, Sayı:12 (14 Eylül 1936);
Kırşan, Nizamettin , “Oda Jimnastikleri: Genç Kızlar İçin”, Türk Spor Kurumu, Sayı:34 (22 Şubat 1937);
Kırşan, Nizamettin , “Oda Jimnastikleri: Kadınlar İçin”, Türk Spor Kurumu,Sayı:27 (4 Ocak 1937)
Kırşan, Nizamettin , “Oda Jimnastikleri: Kayak Sporuna Gidenlere”,Türk Spor Kurumu,Sayı:31 (1 Şubat 1937)
Kırşan, Nizamettin ,“Oda Jimnastikleri: Erkekler İçin”, Türk Spor Kurumu, Sayı:28 (11 Ocak 1937)
Kırşan, Nizamettin , “Almanya’da Gençlik Teşkilatı I-II”, Türk Spor Kurumu, Sayı: 82. (31 Ocak 1938), Sayı: 83 (7 Şubat 1938)
Kırşan, Nizamettin , “Beden Terbiyesi: Bayanlara Kolay Oda Jimnastikleri”, Türk Spor Kurumu, Sayı: 94 (25 Nisan 1938)
Kırşan, Nizamettin , “Çekoslovakya’da Sokol Teşkilatı”, Türk Spor Kurumu, Sayı:37 (15 Mart 1937)
Kırşan, Nizamettin , “Eskrim”, Türk Spor Kurumu, Sayı:75(13 Aralık1937)
Kırşan, Nizamettin , “Macaristan’da Gençlik ve Spor”, Türk Spor Kurumu,Sayı:117 (3 Ekim 1938)
Kırşan, Nizamettin , “Milli Sporlarımızdan: Cirit Oyunları”, Türk Spor Kurumu, Sayı:44 ( 3 Mayıs 1937)
Kırşan, Nizamettin , “Sağlık İçin İyi Nefes Almalı”, Türk Spor Kurumu, Sayı:65 (27 Eylül 1937)
Kırşan, Nizamettin , “Türklerde Binicilik”, Türk Spor Kurumu, Sayı:45 (10 Mayıs 1937)
Kırşan, Nizamettin , “Düz ve Biçimli Bir Karın Nasıl Elde Edilir”, Türk Spor Kurumu, Sayı: 67 (11 Ekim 1937)
Orkun, H.N. “Türk Spor Tarihine Dair Notlar: Eski Türklerde Kılıç”, Türk Spor Kurumu, Sayı: 46 (17 Mayıs 1937), Sayı:47 (24 Mayıs 1937, Sayı:51(21 Haziran 1937), Sayı:54 (11 Temmuz 1937)
Kotoğlu, Namık, “Oda Jimnastikleri: 4-6 Yaşındaki Çocuklar İçin”, Türk Spor Kurumu, Sayı:38 (22 Mart 1937)
Kur.Bnb.Sunay, Cevdet, “Dağcılık: Ağrı(Ararat) Dağına 937 Çıkışı”, Türk Spor Kurumu, Sayı:99 (30 Mayıs 1938), Sayı:101 13 Haziran 1938), Sayı:102 (20 Haziran 1938)
Pura, Fuat, “Kayak Sporu ve Tarihi I-VIII” Türk Spor Kurumu, Sayı:21(23 Kasım 1936),Sayı:22(30 Kasım 1936), Sayı:23 (7 Aralık 1936), Sayı:24 (14 Aralık 1936), Sayı:25(21 Aralık 1936), Sayı:26 (28 Aralık 1936), Sayı:27 (4 Ocak 1937),-Sayı:28 (11 Ocak 1937)
Spor Postası, Sayı:25 (6 Ekim 1934), Sayı:29 (27 Ekim 1934), Sayı:32 (17 Kasım 1934), Sayı:36 (15 Aralık 1934), Sayı:53 (13 Nisan 1935)
Top Dergisi, Sayı:103 (19 Ekim 1936), Sayı:108 (23 Kasım 1936), Sayı:113 (28 Aralık 1936)
Toprak, Zafer, Cumhuriyet Kurulurken Tasarruf ve Yerli Malı, Toplumsal Tarih, İstanbul, Sayı:309, Eylül 2019
Vuillenin, Lauis, “Fransa’da Fizik Kültürü ve Askerliğe Hazırlık”, Türk Spor Kurumu, Sayı:62 (6 Eylül 1937)
Yayın Kurulu, “Ankara ve İstanbul Radyolarında 18 ve 19 Mayıs Sabahları Saat 7’de Yaptırılacak Olan Jimnastik Hareketlerinin Tarif ve Resimleri”, Türk Spor Kurumu, Sayı:46 (17 Mayıs 1937)
Yayın Kurulu, “Erzurum’dan Mektup: Erzurum’da Kayak ve Spor Faaliyeti”, Türk Spor Kurumu, Sayı:83, (7 Şubat 1938)
Yayın Kurulu, “Halkevleri Takımının Sovyet Rusya Temasları”, Türk Spor Kurumu, Sayı: 12 (14 Eylül 1936), Sayı: 14 (28 Eylül 1936), Sayı: 16 (12 Ekim 1936)
Yayın Kurulu, “İngiltere’de Beden Terbiyesi ve Irkın Korunması Hakkında Yeni Bir Proje”, Türk Spor Kurumu, Sayı: 43 (26 Nisan 1937)
Yayın Kurulu, “İsveç’te Spor Teşkilatı Nasıldır?” Türk Spor Kurumu, Sayı:28 (11 Ocak 1937)
Yayın Kurulu, “Maksadımız”, Türk Spor Kurumu Dergisi, Sayı:1 (29 Haziran 1936)
Yayın Kurulu, “Polonya Beden Terbiyesi ve Spor Enstitüsü I-II”, Türk Spor Kurumu, Sayı:64- 65(27 Eylül 1937), Sayı:66 (4 Ekim 1937)
Yayın Kurulu, “Polonya’da Sporcu Gençlik”, Türk Spor Kurumu, Sayı:15 (5 Ekim 1936)
Yayın Kurulu, “Sovyet Rusya’da Spor Hareketleri”, Türk Spor Kurumu, Sayı:66 (4 Ekim 1937)
Yayın Kurulu, “Sporcular ve CHP: Sporcularımız Partiye Girişlerini Törenle Kutladılar”, Türk Spor Kurumu,Sayı:19 (9 Kasım 1936)
Yayın Kurulu, “Teleferik: Kayak Sporlarına Karşı Bu Sene Gösterilen Eşsiz Alaka Yüzünden Fransa Şimendifercilik Tekniğinde Görülmemiş Bir Muvaffakiyet” Sayı:33 (15 Şubat 1937)
Yayın Kurulu, “Gazi Beden Terbiyesi Talebesi Uludağ’a Gitti”, Türk Spor Kurumu, Sayı:85 (21 Şubat 1938)
Yayın Kurulu, ”Spor ve Güzellik: Güneş Tedavisi ve Güneşlenme Salgını I-II”, Türk Spor Kurumu, Sayı: 50 (14 Haziran 1937), Sayı:52 (28 Haziran 1937)
Son Posta (6 Temmuz 1937)
Tan,(5 Temmuz 1937)
Akcan, Erol,( 2015), İttihat ve Terakki Fırkası’nın Paramiliter Gençlik Kuruluşları, TTK, Ankara.
Akın, Yiğit, (2004), “Gürbüz ve Yavuz Evlatlar” Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor, İletişim Yayınları, İstanbul.
Ateş, Sanem Yamak, (2012), Asker Evlatlar Yetiştirmek: II. Meşrutiyet Dönemi’nde Beden Terbiyesi, Askeri Talim ve Paramiliter Gençlik Örgütleri, İletişim Yayınları, İstanbul.
Fişek, Kurthan, (1980), Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla İlişkileri Açısından Spor Yönetimi: Dünya’da ve Türkiye’de, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Karaküçük, Suat, (1992), Türk Spor Kurumu Dergisi 1936-1938 Seçilmiş Spor Makaleleri, Ankara.
Koloğlu, Orhan, Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, İstanbul,2006.
Sünbüloğlu, Nurseli Yeşim, (drl.), (2013), Erkek Millet Asker Millet: Türkiye’de Militarizm, Milliyetçilik, Erkek(lik)ler, İletişim Yayınları, İstanbul.
Topuz, Hıfzı, (2003), II.Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul.
Aydın, Hakan, İdman (1913-1914): İlk Kapsamlı Spor Dergisi Üzerine Bir İnceleme” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 27 (2009/2)
Toprak, Zafer, “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Paramiliter Gençlik Örgütleri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, der. Murat Belge, İstanbul, 1985, cilt 2, s. 531- 536.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi