GAZİANTEP’TE VARLIK VERGİSİ UYGULAMASI THE WEALTH TAX PRACTICE IN THE GAZİANTEP

Varlık Vergisi Kanunu İkinci Dünya Savaşı’nın tüm ağırlığı ile hissedildiği ve savaş ekonomisi koşullarında alınan önlemlerin yetersiz kaldığı 1942 yılında parlamento tarafından kabul edildi. 1942-1944 yılları arasında on altı ay boyunca uygulanan bu vergi kanunu olağanüstü koşullar sonucunda hükümetin başvurmak zorunda kaldığı bir çözüm arayışı idi. Benzerlerinin savaş yıllarında ABD, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere diğer ülkelerde de uygulandığı bu vergiden hükümetin sağladığı gelir 314,9 milyon lira oldu. Gaziantep’te kurulan Varlık Vergisi Komisyonu vilayet genelinde mükelleflere 792.540 lira vergi tahakkuk ettirdi. Kent merkezinde ise 261 mükellef toplam 469.738 lira vergi ödedi. Gaziantep’te vergisini ödemediği için çalışma kamplarına sevk edilen mükellef olmadı. Bu çalışmada dönemin Gaziantep yerel basınından yararlanılarak Varlık Vergisi Kanunu’nun Gaziantep’te uygulanması ve sonuçları incelenecektir.

The Wealth Tax Law was adopted by the parliament in 1942, when the Second World War was felt at full weight and the measures taken under war economic conditions were inadequate. This tax law, which was applied for sixteen months between 1942 and 1944, was a search for a solution the government had to resort to as an extraordinary circumstance. This tax was applied in other countries including USA, Germany, UK in the war years. Income provided by the Turkish government in this tax during the war was 314.9 million TL. The Wealth Tax Commission established in Gaziantep accrued 792.540 TL tax on the taxpayers in the province. In the city center, 261 taxpayers paid a total of 469,738 TL. Taxpayers were not sent to study camps because they did not pay tax in Gaziantep. In this study, the application of the Law of Wealth Taxation in Gaziantep and the results will be examined by utilizing the Gaziantep local press.

PDF

___

TBMM Arşivi
Ayın Tarihi
TBMM Zabıt Ceridesi
T.C. Resmî Gazete
Yeni Gaziantep
Akar, Rıdvan, Aşkale Yolcuları Varlık Vergisi ve Çalışma Kampları, Belge Yayınları, İstanbul, 1999.
Aktar, Ayhan, Varlık Vergisi ve ‘Türkleştirme’ Politikaları, 8. b., İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
Aktar, Ayhan, “Varlık Vergisi’nin Hikâyesi”, Toplumsal Tarih, S. 121 (Ocak 2004), s. 82-87.
Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, C. 2 (1938-1950), 5. b., Remzi Kitabevi, İstanbul, 1985.
Barutçu, Faik Ahmet, Siyasî Anılar 1939-1954, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1977.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Fiat İstatistikleri 1936-1947, Ankara, 1948.
Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2005, 10. b., İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, İmge Kitabevi, Ankara, 2003.
Derin, Haldun, Çankaya Özel Kalemini Anımsarken (1933-1951), Haz: Cemil Koçak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995.
Haytoğlu, Ercan, “Varlık Vergisi Denizli Uygulaması”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 11 (2005), s. 159-185.
Kafaoğlu, A. Başer, Varlık Vergisi Gerçeği, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002.
Kayra, Cahit, Savaş Türkiye Varlık Vergisi, 5. b., Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2015.
Koçak, Cemil, Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945), C. 2, 5. b., İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
Metinsoy, Murat, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2016.
Nadi, Nadir, Perde Aralığından, 2. b., Cumhuriyet Yayınları, İstanbul, 1965.
Ökte, Faik, Varlık Vergisi Faciası, Nebioğlu Yayınevi, İstanbul, 1951.
Sertel, Sabiha, Roman Gibi, Belge Yayınları, İstanbul, 1987.
Sertel, Zekeriya, Hatırladıklarım, Can Yayınları, İstanbul, 2015.
Tabak, Serap, “Varlık Vergisi ve Afyon’daki Uygulaması”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XVII, S. 2 (2002), s. 59-77.
Tabak, Serap, “Varlık Vergisi ve Aydın İlinde Uygulaması”, Gazi Akademik Bakış, C. 9, S. 17 (2015), s. 279-294.
Tekeli, İlhan / İlkin, Selim, Dış Siyaseti ve Askerî Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, C. 1, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
Tekeli, İlhan / İlkin, Selim, İktisadî Politikaları ve Uygulamalarıyla İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
Tezel, Yahya Sezai, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), 5. b., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2002.
Toprak, Zafer, “Türkiye’de Muhalefetin Doğuşu II. Dünya Savaşı ve Tek Partinin Sonu”, Toplumsal Tarih, S. 121 (Ocak 2004), s. 70-75.
Türkiye Cumhuriyeti 1942 Senesi Hazine Hesabı Umumisi, Damga Matbaası, 1944.
Türsan, Nurettin, Anılar, Arma Yayınları, İstanbul, (basım tarihi yok).

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi