GAZİANTEP’TE VARLIK VERGİSİ UYGULAMASI

Varlık Vergisi Kanunu İkinci Dünya Savaşı’nın tüm ağırlığı ile hissedildiği ve savaş ekonomisi koşullarında alınan önlemlerin yetersiz kaldığı 1942 yılında parlamento tarafından kabul edildi. 1942-1944 yılları arasında on altı ay boyunca uygulanan bu vergi kanunu olağanüstü koşullar sonucunda hükümetin başvurmak zorunda kaldığı bir çözüm arayışı idi. Benzerlerinin savaş yıllarında ABD, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere diğer ülkelerde de uygulandığı bu vergiden hükümetin sağladığı gelir 314,9 milyon lira oldu. Gaziantep’te kurulan Varlık Vergisi Komisyonu vilayet genelinde mükelleflere 792.540 lira vergi tahakkuk ettirdi. Kent merkezinde ise 261 mükellef toplam 469.738 lira vergi ödedi. Gaziantep’te vergisini ödemediği için çalışma kamplarına sevk edilen mükellef olmadı. Bu çalışmada dönemin Gaziantep yerel basınından yararlanılarak Varlık Vergisi Kanunu’nun Gaziantep’te uygulanması ve sonuçları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

İkinci Dünya Savaşı, Varlık Vergisi, Gaziantep, Müslümanlar, Azınlıklar

BALKAN PROBLEM IN HIS MEMORIES DURING THE UNDERSECRETARY AND CHARGE D'AFFAIRES IN ATHENS OF GALİP KEMALÎ (SÖYLEMEZOĞLU)

Galip Kemalî Bey (1873-1960) spent more than 30 years of his 87-year life in various positions in his foreign affairs. He served as Deputy Prime Minister of Bucharest in 1902 with his duties as Deputy Undersecretary of Athens (1911-1912), Undersecretariat of Berlin Embassy (1912-1913), Deputy of Athens Embassy (1913-1916), Deputy of Tehran Embassy (1917-1918), Representative of Petrograd / Brestlitovsk (1918), Embassy of Moscow (1918), Head of Mutual Armistice Commission (1918-1919), Roman Embassy (1919-1920), Copenhagen and Stockholm Mid-Embassies (1921-1922). During his duty, he passed on his memories such as “Thirty Years in the Service of the Foreign Affairs, Those Who Passed, Live Histories: Galip Kemalî Söylemezoğlu’s Remembrances, Political Wallet”. He was removed from his post because of his reaction to the decisions taken at the San Remo and Paris conferences and his attitude to support the National Forces during the Roman Embassy. Undoubtedly, from this point one of the most outstanding work he wrote up was a book named “L'Assassinat d'un Peuple”, which was sent to Europe's leading politicians, states and thinkers to announce the unjustness that the Turkish nation had been subjected to the signing of Sevrés. However, this work, which was produced by Kemali Bey's personal efforts, was considered a crime and caused to be confiscated by Damat Ferit Pasha. The essence of our work includes the reign of the Undersecretary and charge d'affaires of Athens, who is one-half of Galip Kemalî Bey. During this period, Kemalî Bey's opinion and diplomatic efforts among the prominent issues in Greece and Turkey have been evaluated. The main determinants among the parties in this period can be listed as “Crete Problem, Committee Activities, Balkan Alliance, Macedonian Problem, Tripoli War”.

Keywords:

Galip Kemali Bey, Crete Problem, Balkan Alliance, Committee of Union and Progress, Athens,

PDF

___

1. Arşivler TBMM Arşivi
2. Resmi Yayınlar Ayın Tarihi
TBMM Zabıt Ceridesi
T.C. Resmî Gazete
3. Süreli Yayınlar Yeni Gaziantep
4. Kitap ve Makaleler Akar, Rıdvan, Aşkale Yolcuları Varlık Vergisi ve Çalışma Kampları, Belge Yayınları, İstanbul, 1999.
Aktar, Ayhan, Varlık Vergisi ve ‘Türkleştirme’ Politikaları, 8. b., İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
Aktar, Ayhan, “Varlık Vergisi’nin Hikâyesi”, Toplumsal Tarih, S. 121 (Ocak 2004), s. 82-87.
Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, C. 2 (1938-1950), 5. b., Remzi Kitabevi, İstanbul, 1985.
Barutçu, Faik Ahmet, Siyasî Anılar 1939-1954, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1977.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Fiat İstatistikleri 1936-1947, Ankara, 1948.
Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2005, 10. b., İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, İmge Kitabevi, Ankara, 2003.
Derin, Haldun, Çankaya Özel Kalemini Anımsarken (1933-1951), Haz: Cemil Koçak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995.
Haytoğlu, Ercan, “Varlık Vergisi Denizli Uygulaması”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 11 (2005), s. 159-185.
Kafaoğlu, A. Başer, Varlık Vergisi Gerçeği, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002.
Kayra, Cahit, Savaş Türkiye Varlık Vergisi, 5. b., Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2015.
Koçak, Cemil, Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945), C. 2, 5. b., İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
Metinsoy, Murat, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2016.
Nadi, Nadir, Perde Aralığından, 2. b., Cumhuriyet Yayınları, İstanbul, 1965.
Ökte, Faik, Varlık Vergisi Faciası, Nebioğlu Yayınevi, İstanbul, 1951.
Sertel, Sabiha, Roman Gibi, Belge Yayınları, İstanbul, 1987.
Sertel, Zekeriya, Hatırladıklarım, Can Yayınları, İstanbul, 2015.
Tabak, Serap, “Varlık Vergisi ve Afyon’daki Uygulaması”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XVII, S. 2 (2002), s. 59-77.
Tabak, Serap, “Varlık Vergisi ve Aydın İlinde Uygulaması”, Gazi Akademik Bakış, C. 9, S. 17 (2015), s. 279-294.
Tekeli, İlhan / İlkin, Selim, Dış Siyaseti ve Askerî Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, C. 1, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
Tekeli, İlhan / İlkin, Selim, İktisadî Politikaları ve Uygulamalarıyla İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
Tezel, Yahya Sezai, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), 5. b., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2002.
Toprak, Zafer, “Türkiye’de Muhalefetin Doğuşu II. Dünya Savaşı ve Tek Partinin Sonu”, Toplumsal Tarih, S. 121 (Ocak 2004), s. 70-75.
Türkiye Cumhuriyeti 1942 Senesi Hazine Hesabı Umumisi, Damga Matbaası, 1944.
Türsan, Nurettin, Anılar, Arma Yayınları, İstanbul, (basım tarihi yok).

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi