İslâm Aile Hukukunda Zıhâr

Öz: Zıhar, İslâm öncesi Arap toplumunda, kocaların hanımlarına, bo-şanmada kullandıkları çok ağır bir ifade idi. Koca, hanımına kızdığı zaman, "Sen bana annemin sırtı gibisin” dediğinde, zıhar yapmış olu-yordu. Bunun sonucunda kadın, kocasına ebedî olarak haram olduğu gibi başkasıyla evlenmesi de söz konusu olmuyordu. İşte bu uygulama, kadını haram kılma konusunda boşanmanın en ağır şeklini ifade edi-yordu. İslâm dini kefaret ödemek şartıyla zıhar yapılan kadının kocasına helal olabileceği şeklinde yeni bir hüküm getirmiştir. Zıharın yalan ve çirkin söz olması sebebiyle Kur'an-ı Kerim’de haram olduğu bildirilmiş-tir. İslâm hukukunun zıhar hükmüyle ilgili ilk getirdiği yenilik budur. İkinci yenilik de zıhara başvurulması durumunda buna da büsbütün kayıtsız kalınmayarak kadın mağdur olmaktan çıkarılmış, koca yaptığı-na karşılık ağır bir kefaretle cezalandırılmıştır. Gerçekleşen zıhar ve neticesinde uygulanan kefaret ağzımızdan çıkan sözlerin hangi niyet ve amaçla söylenmiş olursa olsun bir sorumluluk getirdiğini ve bu sorum-luluğun da bir bedelinin olduğunu bize hatırlatmaktadır. Özellikle in-sanların ağızlarına geleni söyledikleri günümüzde bu örnek daha da anlam kazanmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Zıhar, Sırt, Boşanma, Kefâret

PDF

___

Buhûti, Ebu Saâdet Mansur b. Yunus b. Selahaddin b. Hasan b. Ahmed b. İdris. Keşşafu’l Kinâ’an metni’l-iknâ. Mekke: Matbaâtu’l Hükume, 2. Basım, 2003.
Derdîr, Ebû’l Berekât Ahmed b. Muhammed b. Ahmed ed-Derdîr. Şerhû’s - Sağir ile akrabi’l-mesâlik ile mezhebi imâm Mâlik. Mısır: Darü’l- Maârifi, 3. Basım, 2001.
Dusûkî, Muhammed b. Ahmed b. Arafât. Hâşiyetû Dusûkî ala’ Şerhi’l Kebîr. Mısır: Dârü’l- Maârif, 3. Basım, 1994. Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Mushaf Neşriyat, 1. Basım, 2012.
İbn Âbidin, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdulaziz. Reddu’l-Muhtâr ’ale durri’l-Muhtâr. thk. Adil Ahmed Abdu’l-Mevcûd - Ali Muhammed Muavvaz. Lübnan: Dârü’l-Kutubi’l İlmiyye, 3. Basım, 2011.
İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdulaziz. Reddü’l-Muhtâr alâ Dürrü’l-Muhtâr. 12 Cilt. Lübnan: Dârû’l-Mârife, 1. Basım, 2000.
İbn Cüzey, Muhammed b. Ahmed b. Cüzey el-Kelbî el-Gırnatî. Kavâninu’l Fıkhiyye Fi talhis mezhebi’l Mâlikiyye. Fas: Matbaâtu’en - Nahdat, 4. Basım, 2004.
İbn Kudâme, Ebu Muhammed Muvaffakiddin Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. el Kudâme el-Makdisi. el-Muğni. 10 Cilt. Mısır: Mektebetü’l-Kâhire, 1. Basım, 1969.
İbn Rüşd, Ebu’l Velîd, Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Rüşd. Bidâyetü’l-Muctehid ve Nihâyetu’l-Muktasid. Lübnan: Darü’l-Kitabi’l Arabi, 4. Basım, 2015.
İbnü’l-Hûmâm, Muhammed b. Abdulvahid es-Sivâsî. Fethu’l-Kadîr. Lübnan: Darü’l-Kutubi’l-ilmiyye, 5. Basım, 2009.
Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr Mes’ûd b.Ahmed. Bedâiu’s-Sanâi’ fî tertîbî’ş-Şerâi. thk. Ali Muhammed Muavvaz. Lübnan: Darü;’l-Kutubi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2009.
Katar, Mehmet. “Kefâret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/177-179. Ankara: TDV Yayınları, 2002. Kermî, Mer’a b. Yusuf Kermî. Gâyetü’l Müntehâ fi cem’i iknai vel’müntehâ. S. Arabistan: Darü’l-Menşurat el-Müessetü es- Suudiyye, 2. Basım, 2007.
Komisyon. Mûcemü’l- Vasit. Mısır: Mecmêi el-Lugati’l-Arabiyye., 2. Basım, 1972.
Köksal, İsmail. “İslam Hukuku’nda Zihar”. Dini Araştırmalar 3/7 (2000), 257-270.
Köse, Saffet. Çağdaş ihtiyaçlar ve İslâm hukuku. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2. Basım, 2004.
Meydânî, Abdülgani b. Talib b. Hamed b. İbrahim el- gânimi. el-Lübab fi şerhi’l Kitab. thk. Ahmed Câd. Mısır: Darü’l - Hadis, 3. Basım, 1991.
Râzî, Fahreddin Muhammed bin Ömer bin Hüseyin bin Ali et- Teymi el- Bekrî. Mefâtihu’l-Gâyb. Lübnan: Darü’l-Kutubi’l-ilmiyye, 4. Basım, 2013.
Sarı, Mevlüt. el-Mevârid. İstanbul: İpek Yayın, ts.
Serahsî, Şeyhu’l-İslam Ebu Bekir Muhammed b. Ahmed b. Ebi sehl. Kitabu’l Mebsût. thk. Muhammed İsmail Hasan. Lübnan: Darü’l-Kutubi’l-ilmiyye, 3. Basım, 2009.
Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah. Dâru’l Muğni. S. Arabistan: Dâru’l Muğni, 3. Basım, 2005. Şirâzî, Ebu İshâk ibrahim b. Ali b. Yusuf. El-Mühezzeb. Lübnan: Darü’l-Kutubi’l-ilmiyye, 4. Basım, 2001.
Şirbinî, Şemsüddin Muhammedb. Ahmed el Hatib. Muğni’l- Muhtâç ile marifeti maâni’l minhac. İstanbul: Eser Yayınları, 2. Basım, 1958.
Şirin, Şükrü. “Zıhara Dair Bir Değerlendirme”. Dergiabant 9/1 (Mayıs 2021), 462-481.
Yaman, Ahmet. “Zıhâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/387-390. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Yaran, Rahmi. “Kefâret (Fıkıh)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/179-182. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseyni. Tacû’l-Arûs min cevahiri’l Kâmus. thk. Nevaf el-Cerrâh. Lübnan: Daru Sadır, 1. Basım, 2011.
Zemâhşerî, Ebû’l- Kâsım Mahmud b. Ömer bin Muhammed el-Hârizmî. Keşşâf. Lübnan: Darü’l-Kutubi’l-ilmiyye, 2. Basım, 2009.
Zuhâylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslamî ve Edilletuhû. 11 Cilt. Suriye: Darû’l-Fikr, 9. Basım, 2006.
Zuhâylî, Vehbe. İslam Fikhi Ansiklopedisi. çev. Ahmet Efe vd. İstanbul, 1. Basım, 2015.