Türkiye’de Ticari Bankaların Karlılığını Etkileyen Bankaya Özgü ve Makro Ekonomik Belirleyiciler

Bu çalışmada, 2002-2017 dönemi için Türkiye’de banka karlılığının bankaya özgü ve makro ekonomik belirleyicileri incelenmiştir. Çalışmada banka karlılığı olarak öz sermaye karlılığı (ROE) ve aktif karlılığı (ROA) gösterge olarak kullanılmıştır. Panel veri analizi yöntemiyle çalışmada Türkiye’de 15 ticari bankanın yıllık verileri kullanılmıştır. Çalışmada öz sermaye, döviz pozisyonu, operasyonel etkinlik, aktif yönetimi, mevduatlar, likidite, krediler, banka büyüklüğü gibi bankaya özgü faktörler açıklayıcı değişken olarak ele alınmıştır. Ayrıca çalışmada GSYİH, enflasyon oranı, döviz kuru ve faiz oranı gibi makro ekonomik değişkenler de açıklayıcı değişkenler olarak kullanılmıştır. Analiz sonuçları, banka karlılığının etkileyen önemli değişkenlerin operasyonel etkinlik, döviz kuru, banka büyüklüğü, aktif yönetimi, enflasyon ve faiz oranı olduğunu göstermektedir. Çalışmanın bulguları, ulusal ve uluslararası çalışmalardaki beklenen sonuçlarla uyumludur.

Bank-Specific and Macro-Economic Determinants of Profitability of Turkish Commercial Banks

In this paper we assess the bank-specific and macroeconomic determinants of banks’ profitability in Turkiy over the period 2002-2017. We use as proxy for commercial banks’ profitability the return on equity (ROE) and the return on assets (ROA). Employing a panel data framework, the study uses bank-level annual data from 15 commercial banks in Turkey. The study uses a a set of independent variables such as bank-specific factors which include capital adequacy, foreign exchange position, operating efficiency, assets management, total deposits, liquidity, credits, bank size. The study also includes Gross Domestic Product (GDP), inflation rate, exchange rate, and interest rate as macroeconomic determinants. The emprical results showed that operating efficiency, exchange rate, bank size, assets management, inflation rate, and interest rate are the main drivers of profitability. The empirical findings are consistent with the expected results.

PDF

___

Abreu, M. ve Mendes, V. (2000). Commercial Bank Interest Margins and Profitablity: Evidence For Some EU Countries, Porto Çalışma Tebliği Ön Taslak.
Al-Homaidi., E.A, Tabas, M.I., Farhan, N.H.S, Almaqtari, F.A, (2018), Bank-specific and Macro- Economic Determinants Of Profitability of Indian Commercial Banks: A Panel Data Approach, Cogent Economics & Finance (2018), 6: 1548072.
Amusa, J., A. (2014). Performance and Profitability Analysis in The Banking İndustry, Being a term paper for advance microeconomics, Eastern Illinois University Charleston Illinois, USA.
Atasoy, H. (2007). Türk Bankacılık Sektöründe Gelir-Gider Analizi ve Kârlılık Performansının Belirleyicileri, Uzmanlık Yeterlilik Tezi. TCMB Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
Atemnkeng, T., ve Nzongang, J. (2006) Market Structure and Profitability Performance in the Banking Industry of CFA Countries: The Case Of Commercial Banks In Cameroon. 20 Ağustos 2019 tarihinde http://www.jsd- Africa.com/Jsda/Summer_2006/PDF/ARC_MarketStructureProfitabilityPerformace.pdf adresinden erişildi.
Athanasoglu, P., Delis, M. D. ve Staikouras, C. K. (2006). Determinants of Bank Profitability In The South Eastern European Region, Bank of Greece Working Paper No: 47.
Athanasoglou, P., Brissimis, S. and Delis, M., (2008), Bank Specific, İndustry Specific, And Macroeconomic Determinants Of Bank Profitability, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, Vol. 18 No. 2, pp. 121-136.
Baltagi, B. (2005). Econometric Analysis of Panel Data, John Wiley & Sons.Ltd.
Batır, T.E., ve Göngör, B. (2016). Türkiye’de Bankaların Kârlılık Belirleyicilerinin Katılım Bankaları ve Mevduat Bankaları Bazında Karşılaştırılması, Bankacılar Dergisi, Sayı 99, 74-98.
Belke, M. ve Ünal, E. A. (2017). Determinants of Bank Profitability: Evidence From Listed and Non- Listed Banks In Turkey, Journal of Economics, Finance and Accounting, 404-416.
Çifçi, C.ve Çiftçi, D.D. (2019). Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Sonrası Türkiye’de Banka Kârlılığının Belirleyicileri, Sosyoekonomi, 27 (39), 111-131
Dağıdır, C. (2010). Türk Bankacılık Sektöründe Kârlılık ve Makro Ekonomik Değişkenlerle İlişkisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 25-33.
de Mendonça, H. F., & da Silva, R. B. (2018). Effect Of Banking And Macroeconomic Variables On Systemic Risk: An Application Of ΔCOVAR For An Emerging Economy, North American Journal of Economics and Finance, 43, 141–157.
Demirgüç-Kunt, A. ve Huizinga, H. (1999). Determinants of Commercial Bank Interest Margins and Profitability: Some International Evidence, The World Bank Economic Review, 379-408.
Greene, W. H. (2000). Econometric Analysis, Prentice Hall, New Jersey.
Gülhan, Ü. ve Uzunlar, E. (2011). Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Etkileyen Faktörler: Türk Bankacılık Sektörüne Yönelik Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 341- 368.
Güneş, N. (2015). Banka Kârlılığının Belirleyicileri: 2002-2012 Dönemi Türk Mevduat Bankaları Üzerine Bir İnceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 265-282.
Işık, Ö, Yalman N. İ ve Koşaroğlu, Ş. M. (2017). Türkiye’de Mevduat Bankalarının Kârlılığını Etkileyen Faktörler, İşletme Araştırmaları Dergisi, 362-380.
Kaya, Y. T. (2002). “Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Belirleyicileri: 1997-2000, Bankacılık Düzenleme Kurumu MSPD Çalışma Raporları, 2002/1.
Kambay, M. (2018). Türkiye’de Bankaların Kârlılığını Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analiziyle İncelenmesi”, Akdeniz Üniversitesi, S.B.E. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
Karakuza, A. (2017). Bank Specific Determinants Of Profitability In Turkish Banks", . Master's Theses, 23 Mayıs 2019 tarihinde .https://scholars.fhsu.edu/theses/6 adresinden erişildi.
Mert, M. (2016). SPSS STATA Yatay Kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları, Ankara: Detay.
Levine, R., (1997). Financial Development and Economic Growth: vi6ws and Agenda, Journal of Economic Literature, XXXV (June 1QQ7), 688-726.
Molyneux, P. ve Thornton, J. (1992). Determinants of European Bank Profitability: A Note, Journal of Banking and Finance, 1173-I178.
Nouail, M, Abaoub, E, Ochi, A. (2015). The Determinants of Banking Performance in Front of Financial Changes: Case of Trade Banks in Tunisia, International Journal of Economics and Financial Issues, 2015, 5(2), 410-417.
Okuyan, A. O. ve Karataş, Y. (2017). Türk Bankacılık Sektörünün Kârlılık Analizi, Ege Akademik Bakış, 395-406.
Olweny, T., & Shipho, T.M. (2011). Effects Of Banking Sectoral Factors ONn The Profitability of Commercial Banks in Kenya, Economics and Finance Review , July, 1(5), 1-30.
Özden . K. Ö. (2017). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Çok Değişkenli Gri Model ve Gri İlişkisel Analiz ile Tahmini, Bankacılar Dergisi, Sayı 102, 63-88.
Petria, N., Capraru, B., & Ihnatov, I. (2015). Determinants Of Banks’ Profitability: Evidence From EU 27 Banking Systems, Procedia Economics and Finance, 20(15), 518–524.
Robin, I., Salim, R., & Bloch, H. (2018). Financial Performance Of Commercial Banks in The Post- Reform Era:Further Evidence from Bangladesh, Economic Analysis and Policy, 58, 43–54.
Reis, Ş. G., Kılıç, Y. ve Buğan, M. F. (2016). Banka Karlılığını Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği,. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 21-36.
Samırkaş, M. C., Evci, S. ve Ergün, B. (2014). Türk Bankacılık Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 117-134.
Saunders, A. ve Schumaer, L. (2000). The Determinants of Bank Interest Rate Margins: An International Study, Journal of International Money and Finance, 19 (2000), 813–832
Sayilgan, G. ve Yildirim, O. (2009). Determinants of Profitability in Turkish Banking Sector: 2002-2007, International Research Journal of Finance and Economics, 207-214.
Topak, M.S., Talu, N.H. (2017). Bank Specific and Macroeconomic Determinants of Bank Profitability: Evidence from Turkey , International Journal of Economics and Financial Issues, 2017, 7(2), 574-584.
Taşkın, F. D. (2011). Türkiye’de Ticari Bankaların Performansını Etkileyen Faktörler, Ege Akademik Bakış, 289-298.
Tatoğlu, F. Y. (2013). Panel Veri Ekonometrisi Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta Yayınevi.
Tunay, K. B., Silpar, M.A. (2006). Türk Ticari Bankacılık Sektöründe Karlılığa Dayalı Performans Analizi, TBB Araştırma Tebliği Serisi sayı 2006-01.
Tunay, K. B. (2014). Türkiye’de Banka Karlılığının Belirleyicileri: Ölçek Büyüklükleri, Mülkiyet ve Finansal Krizler Temelinde Yeni Bir Analiz, Bankacılar Dergisi, Sayı 91, 3-35.
Turgutlu, E. (2014). Dynamics of profitability in the Turkish banking industry, Ege Akademik Bakış, 14(1), 43-52.
Türkiye Bankalar Birliği (2017). “Bankalarımız Kitabı 2017” 5 Ocak 2019 tarihinde https://www.tbb.org.tr/ Content/Upload/istatistikiraporlar adresinden erişildi.
Türkiye Bankalar Birliği (2017). “İstatistiki Raporlar” 5 Ocak 2019 tarihinde https://www.tbb.org.tr/tr/banka cilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59 adresinden erişildi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS), 6 Ocak 2019 tarihinde https://evds2.tcmb.gov.tr adresinden erişildi.
Uluğ, M. ve Manso, J. P. (2016). Global Crisis And Its Reflections On The Turkish Banking Sector, Working Papers de Economia, Universidade da Beira Interior.
Uludağ, B.K. & Gökmen, H. (2011). Türk Bankacılık Sektörünün Kârlılığının Dinamik Yaklaşımla Test Edilmesi, İktisat İşletme ve Finans, 26(308), 71-98.
Us, V. (2015). Banking Sector Performance İn Turkey Before And After The Global Crisis, İktisat İşletme ve Finans, 30(353), 45-74.
Yahya, A. T., Akhtar, A., & Tabash, M. I. (2017). The Impact Of Political Instability, Macroeconomic and Bank-Specific Factors On The Profitability Of Islamic Banks: An Empirical Evidence, Investment Management and Financial Innovations, 14(4), 30–39.
Whitten, D., Ellis, S. and Casey, M., (2002). The İmpact Of İnformation Technology Outsourcing On Firm Profitability Measures, Journal of International Information Managment, Vol. 11 No. 2, pp. 9- 18
Zampara, K., Giannopoulos, M., & Koufopoulos, D. N. (2017). Macroeconomic and Industry-specific Determinants of Greek Bank Profitability, International Journal of Business and Economic Sciences Applied Research, 10(1), 13–22.