204205

OSMANLI DÖNEMİ MAKEDONYA’SINDA İSLAM HUKUKÇULARI

1299 M. tarihinden itibaren tarih sahnesinde yer alan ve Anadolu'dan başlayarak Balkanlar'ın büyük bir bölümüne kadar fetihlerle genişleyen ve 1389 M. tarihinden sonra Makedonya'yı bünyesine katan Osmanlı, bu bölgelerde ilmî kurumlar tesis ederek birçok Müslüman gencin İslâmî ilimlerde özellikle fıkıh alanında yetişmesini sağlamıştır. Söz konusu ilmî kurumlarda yetişen bu âlimler/fakihler, Osmanlı Devleti’nin Balkan coğrafyasında gerek eser vererek gerekse şeyhülislâmlık, kadılık ve müftülük gibi İslâm hukuku ile alakalı muhtelif görevlerde bulunarak hukukun sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlamışlardır. Bunların hayatları ve eserlerinin incelenmesi, İslâm Hukuk Tarihi açısından önem arz ettiği gibi kendi kültür tarihimiz ve temel dinamiklerimiz bakımından da büyük önem taşımaktadır. Ancak burada makalenin sınırlarını zorlamamak için geniş inceleme ve eser tahlillerine girişilmeksizin tespit edilen fakihlerin kısaca hayatları hakkında bilgi verilecek, eserlerinin sadece isimleri ve yazma veya matbu oldukları belirtilerek yetinilecektir. Dolayısıyla bu çalışmada hem eser telif etmiş hem de eser telif etmediği halde İslâm Hukuku ile alakalı çeşitli görevlerde bulunmuş olan fakihler ele alınacaktır. Buna göre tespit edilen Makedonyalı fakihler, fıkıhla ilgili eser verip vermediklerine göre iki alt başlıkta ele alınacak ve doğduğu şehirlere göre gruplandırılarak her biri hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Dönemi, Makedonya, İslam Hukukçuları

___

Bibliyografya
Albayrak, Sadık, Son Devir Osmanlı Ulemâsı (İlmiye Ricalinin Teracim-i Ahvâli), c. I-V, İstanbul 1996.
Arif Bey, "Devlet-i Osmaniyye'nin Teessüs ve Takarruru Döne-minde İlim ve Ulemâ" DEFM, sn. 1, sy. 2, İstanbul 1922.
Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuk Tahlilleri, I-IX, İs-tanbul 1990.
Akpınar, Cemil, “Hanif İbrahim Efendi”, DİA, c. XVI, İstanbul 1992.
Ataî, Nev’izâde Ataullah Efendi, Hadâiku’l-Hakâik fi Tekmileti’ş-Şakâik, Matba-i Amire, İstanbul.
Bağdâdî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-a’rifîn, Esmâü'l-müellifîn ve âsârü'l-musannifin, c. I-II, İstanbul 1951.
Bursalı, Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, c. I-III, İstanbul 1333.
Cici, Recep, "Sofya Kiril Ve Metodiy Milli Kütüphanesi'nde Bulu-nan İslâm Hukuku İle İlgili Yazma Eserler" İslam Hukuku Araş-tırmaları Dergisi, sy. 5. 2005.
Katip Çelebi, Keşfu'z-zunûn an esmâi’l-kutub ve el-muellifîn, c. I-II, İstan-bul 1310.
Dobraça, Kasım, Katalog Arapsih, Turskih i Perzijskih Rukopisa, I-II, Sarayevo 1979.
Üskûbî, Pîr Muhammed b. Abdullah, Muînu’l-Müftî fi’l-Cevâb ale’l-Müsteftî, Süleymaniye Ktp. Amca Hüseyin Paşa, nr. 1601; Be-yazid Devlet Ktp. BEY. nr. 268, 2684, 2763, 2770, 2790, 2792.
İbrâhim, Hanîf Efendi, el-A’dâd fî İ’dâdi’z-zâd li’l-Meâd, İstanbul Üniver-sitesi Ktp., TY, nr. 1704; Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2650/2, Hacı Mahmud Efendi, nr. 6313.
-------, Tercüme-i Mecâm’i fi’l-usûl, İstanbul Üniversitesi Ktp., TY, nr. 3692.
-------, Muhtasâru’l-A’dâd, Süleymaniye Ktp., Aşir Efendi, nr. 418/3.
İlmiyye Sâlnâmesi, Matbaai Amire, İstanbul 1334.
İpşirli, Mehmet, “Abdurrahman Nesîb Efendi” DİA, c. I, İstanbul 1992.
Ömerdiç, Muharrem “Pîr Muhammed el-Üskûbî i Njegovi Zbornik Fet-vi”, Glasnik, sy. 6, Sarayevo 1991.
Özen, Şükrü “Osmanlı Döneminde Fetva Literatürü”, Türkiye Araş-tırmaları Literatür Dergisi, III, sy. 5, 2005.
Süreyya, Mehmet, Sicil-i Osmânî, I-IV, İstanbul 1971.
Yavuz, Salih Sabri, “İsmâil Hakkı Efendi”, DİA, c. XXVII, İstanbul 1992.