ANTİK ÇAĞ'DAN SANAYİ DEVRİMİ'NE BATI DÜNYASINDA ENGELLİLİK TARİHİ

Engelliler, çağdaş sosyal politikanın önemli konularından birisi olmaya başlamadan önce, dünya üzerindeki muhtelif coğrafyalarda engellilere ve engelliliğe yönelik farklı bakış açıları ve algılar var olagelmiştir. Engellilik olgusuna yaklaşımın Batı temelli olarak ele alınması sosyal politika anlayışının geliştiği toprakların geçmişini anlamak bakımından önemli ve manidardır. Bu bağlamda Antik Çağ'dan Sanayi Devrimi'ne kadar geçen süreçte Batı dünyasında engellilere yönelik zihniyet, tutum, algı ve uygulamalar; engelliliğin ilahi bir ceza ya da şeytani bir olgu olarak algılanması, engellilerden öldürerek kurtulma, engellilerin toplumdan tecrit edilmesi, aşağılanması ve sömürülmesi gibi birtakım uygulamaları beraberinde getirmiştir. Engellilerin iktisaden faydalarının olmaması, yurttaşlık ve savaşçılık görevlerini yerine getiremiyor olmaları söz konusu düşünce ve uygulamalarda etkili olmuştur. Ayrıca engelliliğe yönelik zihniyet ve algılar engelliliğin sosyal boyutundan ziyade çağın ahlak anlayışı üzerinden şekillenmiştir. Söz konusu dönemde engellilere yönelik sosyal politika bağlamında ciddi herhangi bir kurumsallaşma çabası ve faaliyeti gerçekleşmemiş, ancak Yeni Çağ olarak adlandırılan sürecin sonlarına doğru birtakım kurumsallaşma çaba ve faaliyetleri görülmeye başlamıştır.

Disability History from Ancient Age to the Industrial Revolution in the Western World

There has been different point of views and perceptions about disability in the various districts all over the Earth, before disabled people became a subject of the contemporary social policy. Addressing disability on the basis of the Western respective texts, such as their culture and traditions, is significant and meaningful in the understanding of the history of the lands where the social policy approach evolved. In this context, during the time interval from the Ancient Age to the Industrial Revolution in the Western world, Western mentality, approaches, perceptions, and practices about disability people brought some matters together, like considering disability as a divine punishment or considering disabled people as a classification of Satan, and even killing, isolating, insulting and exploiting disabled people. The uselessness of disabled people in terms of economic, civic and warrior duties, affected these perceptions and practices. Furthermore, the mentalities and perceptions about disability, shaped by the sense of morality of the era rather than the social dimension of disability. During these periods of time, there was no serious institutionalization effort and activity, though towards the end of the Modern ages some institutionalization efforts and activities have been emerged.

PDF

___

Akçalı, Ş. (2015). Görme Engellilere Yönelik Tasarlanan Mekânların Erişilebilirlik Kapsamında İrdelenmesi: Görme Engelli Kütüphaneleri, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi FBE, İstanbul.
Albayrak, H. (2014). Tarihte Kör, Sağır, Dilsiz ve Engelli Eğitimi. Engelliler Eğitiminin Tarihsel Gelişimi (38-55). İstanbul: İstanbul MEB Yayınları.
Çarkçı, Ş. (2011). Engellilerin Mesleki Eğitimi ve İstihdamı, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
Demirel, F. (2013). Osmanlı'da Sağır-Dilsiz ve Âmâların Eğitimi: Dilsiz ve Âmâ Mektebi. İstanbul: İdel Kültür Yayıncılık.
Hot, İ. (2007). Orta Çağ'da Batı Tıbbı. Tıp Tarihi ve Tıp Etiği Ders Kitabı (39-45). İstanbul: İ.Ü. Yayınları.
Jaeger, P. T. ve Bowman, C. A. (2005). Understanding Disability: Inclusion, Access, Diversity, and Civil Rights. USA: Praeger Publishers.
Kolat, S. (2009). Avrupa Birliği Sosyal Politikası Çerçevesinde Özürlülere Yönelik Ayrımcılıkla Mücadele ve Türkiye'deki Yansımaları, Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık ÖZÜDA, Ankara.
Köse, H. (2014). Kronolojik Engelli Tarihi ve Eğitimi. Engelliler Eğitiminin Tarihsel Gelişimi (56-100). İstanbul: İstanbul MEB Yayınları.
Kudlick, C. J. (2003). Disability History: Why We Need Another 'Other'. The American Historical Review, Vol. 108(3), Oxford University Press, 763-793. Linton, S. (1998). Claiming Disability: Knowledge and Identity. New York: New York University Press.
Madden, M. (2001). Salem Witch Trials in History and Literature, 14 Temmuz 2016 tarihinde http://salem.lib.virginia.edu/people/i_mather.html adresinden erişildi.
Metzler, I. (2006). Disability in Medieval Europe. London & New York: Routledge. National Geographic (t.y.). Antik Sırlar: Cadı Avcısının El Kitabı Belgeseli, 15 Temmuz 2016 tarihinde http://www.natgeotv.com/tr/antik-sirlar/videolar/cadi-cekici adresinden erişildi.
O'Tool, M. P. (2010). Disability and the Suppression of Historical Identity: Rediscovering the Professional Backgrounds of the Blind Residents of the Hôpital des Quinze-Vingts. J. R. Eyler (Ed.). Disability in the Middle Ages: Reconsiderations and Reverberations, UK: Ashgate, 11-24.
Öztürk, M. (2012). Türkiye'de Engelli Gerçeği Raporu, 1-26, 18 Mayıs 2016 tarihinde candaozurolmaz.org/trengelli.doc adresinden erişildi.
Platon. (2005). Devlet. (C. Saraçoğlu, V. Atayman, Çev.), İstanbul: Bordo Siyah Yayınevi.
Sancaklı, S. (2006). Hz. Peygamber'in Engellilere Karşı Bakış Açısının Tesbiti. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. VI(2), 37-72.
Sarı, N. (2007a). İlk Çağ'da tıp. Tıp Tarihi ve Tıp Etiği Ders Kitabı (13-38). İstanbul: İÜ Yayınları.
Sarı, N. (2007b). Tarih öncesi tıp. Tıp Tarihi ve Tıp Etiği Ders Kitabı (8-12). İstanbul: İ.Ü. Yayınları.
Whitfield, P. (2008). Batı Biliminde Dönüm Noktaları: Tarih Öncesi Dönemlerden Atom Çağına. (S. Uslu, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
Zastrow, C. (2013). Sosyal Hizmete Giriş. (D. B. Çiftçi, Çev.) Ankara: Nika Yayınları.