GAZİ HÜSREV BEY VAKFINA AİT OLAN ÇİFTE HAMAM'IN MÜFREDAT DEFTERİNİN ÇÖZÜMLEMESİ

Osmanlı Devleti, yapmış olduğu seferler sonrasında topraklarına dahil ettiği bölgelerdeilk olarak halkın ortak faydalandığı varlıkları tespit edip bunların tamir, bakım veonarımının yapılmasına öncelik vermiştir. Tamir, bakım ve onarım süreci sonrasında isedevlet topraklarına dahil olan bölgelerde, başta Hanedan mensupları olmak üzere Sadrazamlar,Vezirler, Sancak Beyleri veya ileri gelen hayırseverler halkın menfaatine olan vakıfmüesseselerini inşa ettirmişlerdir.Osmanlı döneminde vakıflar, kendi içlerinde yerel olmasına rağmen devletin izni ile kurulanve devlet tarafından denetlenen yapılardır. Bu haliyle, vakıfların parasal işlemlerinintakibi için muhasebe kayıtlarının tutuluyor olması gerekmektedir. Dolayısıyla ilgili dönemdefaaliyet gösteren vakıfların denetimleri de büyük oranda günümüzde olduğu gibi muhasebekayıtlarına bağlı olarak gerçekleştirilmiştir. Yıllar içinde çeşitli sebeplerle tamir vebakımları yapılarak oluşan masrafların kaydedildiği yani muhasebe kayıtlarının tutulduğuvakıflardan biri olan Saraybosna'da ki Gazi Hüsrev Bey musakkafatına ait müfredat defterlerine,Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Genel Müdürlüğü'nden ulaşılmıştır. BaşbakanlıkOsmanlı arşiv belgelerinin taranması sonucunda elde edilen 16663 gömlek nolu müfredatdefterinin, Gazi Hüsrev Bey musakkafatında bulunan "Çifte Hamam"a ait tamir, bakımve onarım kayıtlarına sahip olduğu tespit edilmiştir. Buradan hareketle Osmanlı Devleti'ndevakıfların tamir, bakım ve onarımlarının bürokratik sürecinin nasıl olduğu, bu sü-reç içerisinde muhasebe müfredat defterlerinin öneminin ne olduğu sorularının cevabınınaranması çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Dolayısıyla, Gazi Hüsrev Bey Vakfına aitolan Çifte Hamam'ın müfredat defterinin çözümlemesinin yapılarak elde edilen sonuçlarınliteratüre kazandırılması çalışmanın amacını oluşturmaktadır.

Analysies of "Çifte Hamam" Inventory Belonged to The Gazi Hüsrev Bey Foundation

Ottoman Empire gave first priority to find entities allocated to common use of public, and their maintenances and repairs in regions where they conquered in consequence of wars. Following the period of the maintenance and repair, primarily Ottoman dynasty, grand viziers, viziers, sanjak-beys, reputable beneficent people established charitable foundations in those regions.In the Ottoman era, even though the foundations were local in itself, they were legal entities which could be established by state's permission, and audited by the state. Therefore, it necessitated to keep accounting records for tracking monetary proceedings of the foundations. Accordingly, the auditions of the foundations, operated in the related term, were carried out substantially based on the accounting records as it is now. Thus, some of the inventories belongs to Gazi Hüsrev Bey Foundation -located in Sarajevo, BosniaHerzegovina- which kept the accounting records, and the expenses arose out of repairs and maintenances were reached from the Prime Ministry, Directorate of Ottoman Archives. As a result of the research on the Ottoman archival records, the inventory with 16663 registration number was found that it shows expense items of the maintenance and the repair of "Çifte Hamam" one of the entities of the Gazi Hüsrev Bey Foundation. Thus, the questions of how bureaucratic procedure and process of maintenance, repair of the foundations, and how important the inventories were in Ottomans are the main topics of this study. Therefore, the aim of this study is to give results obtained from the analysis of the inventory, and the accounting records of "Çifte Hamam" belonged to the Gazi Hüsrev Bey Foundation.

___

  • Akar, T. (2010). Tanzimat Öncesinde Vakıf Kurumu ve Yapıların Korunması. Vakıflar Dergisi, C.36.
  • Alkan, M. (2008). Kınık Vakıfları-Bir Tasnif ve Tasvir Denemesi. Turkish Studies, 3(4). 1-18.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, 16663 Gömlek Nolu Ev.D. Defter.
  • Başol, S. ve Çam, M., (2010). Keşif ve Tamir Belgelerinin Osmanlı İktisat Tarihi Araştırmaları Açısından Önemi (Konya Şeriye Sicillerinden Örneklerler). Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM). 1-27.
  • Beşirli, M. (2010). Vakıf Kurumunun Önemi ve Tokat'ta Hamza Bey Evkafı Üzerine Bazı Bilgiler. History Studies, 2(1). 32-44.
  • Hızlı, M. (1993). Osmanlı Vakıf Eserlerinin İnşa, Tamir ve Restorasyonları. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(5), 219-232 Eri- şim Linki: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/uluifd/article/download/5000018231/5000018521.
  • Kabacık, M. (2013). 177 Numaralı Halep Şer'iye Siciline (Evkaf Muhasebe Defterine) Göre XIX. Yüzyıl Başlarında Halep Vakıflarının Gelir ve Giderleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(14). S. 63-86.
  • Orbay, K. (2005). Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları (Vakfiyeler, Şeriyye Sicilleri, Mühimmeler, Tahrir Defterleri ve Vakıf Muhasebe Defterleri). Vakıflar Dergisi, XXIX, S.27-42.
  • Özdeğer, M. (2007). Vize Kazası Vakıfları-XV. Yüzyıl Arşiv Kaynaklarına Göre. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. 22(1), 165-187.
Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-5265
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1998
  • Yayıncı: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü