SEÇİLMİŞ ÜSTÜN ÖZELLİKLİ MELEZ ÇİLEK GENOTİPLERİ İLE EBEVEYNLERİNİN BAZI MEYVE KALİTE PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ

Çilek geniş ekolojik sınırlar içerisinde adaptasyon yeteneği yüksek bir türdür. Dünyada yaklaşık 40 ülkede çilek çeşit ıslah programları yürütülmektedir. Ülkemizde ise, çilek ıslahı konusunda günümüze kadar çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışma Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri bölümüne ait laboratuvarlar ve İspanyol tipi seraların bulunduğu arazide 2016–2017 yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. Melezleme ıslahı programında; anne olarak ‘Rubygem’, ‘Festival’ ve ‘Amiga’ ile tozlayıcı olarak ‘Sevgi’, ‘Kaşka’ ve ‘Ebru’ çeşitlerinin melezlenmesiyle üstün özellikli 8 melez çilek genotipi elde edilmiştir. Bu çalışmanın amacı üstün özellikli 8 melez çilek genotipi ile bunların ebeveynlerinin meyve et sertliği, suda çözünebilir kuru madde miktarı, titre edilebilir asit miktarı, SÇKM/Asit Oranı ve lezzet parametrelerinin değerlendirilmesidir. Sonuç olarak ebeveyn ve genotiplerin ortalama meyve et sertlik değerleri 0.47 N ile 1.47 N arasında dağılım göstermiştir. SÇKM miktarı bakımından en yüksek değer ‘Kaşka’ çeşidinde tespit edilmiştir. Titre edilebilir asit miktarı bakımından ise, en yüksek değer (%0.50) 269 no’lu genotipte ölçülmüştür. En düşük asit miktarı %0.35 ile ‘Rubygem’ çeşidinde belirlenmiştir. Ancak, tat olgusunu belirleyen SÇKM/Asit oranının en yüksek düzeyi ‘Rubygem’ çeşidinde görülmüş olup, bunu 291 no’lu genotipin takip ettiği belirlenmiştir. Lezzet değerleri incelendiğinde, 302 no’lu genotipin bütün ebeveynlerden daha yüksek puan aldığı dikkat çekmiştir. Bütün veriler değerlendirildiğinde, 291 no’lu genotipin ebeveynlere yakın sonuçlar verdiği ve tat olarak ‘Rubygem’ çeşidine yakın olması bakımından gelecekte ümitvar bir çeşit olabileceği düşünülmektedir.

DETERMINATION OF SOME QUALITY PARAMETERS OF PARENTS WITH SELECTED SUPERIOR HYBRID STRAWBERRY GENOTYPES

Strawberry is one of the species that have a high adaptation ability within wide ecological boundaries. Strawberry varieties breeding programs are carried out about 40 countries around the world. In our country, various studies have been carried out on strawberry breeding. This study was performed in the field of laboratories and Spanish type greenhouses of Çukurova University Horticulture Department in 2016–2017 growing season. In the breeding program; as parents ‘Rubygem, ‘Festival’ and ‘Amiga’ and as pollinators ‘Sevgi’, ‘Kaşka’ and ‘Ebru’ varieties were hybridized and superior properties were obtained eight hybrid genotypes strawberries. The aim of this study was to evaluate the 8 hybrid strawberry genotypes and their parents of fruit flesh firmness, total soluble solids (TSS), acidity, TSS/Acidity, and taste parameters. As a result, mean fruit flesh firmness values of the parents and genotypes were distributed between 0.47 N and 1.47 N. The highest value in terms of TSS amount was found in ‘Kaşka’ variety. In terms of acidity content, the highest value (%0.50) was measured in genotype 269. The lowest acid content was determined in ‘Rubygem’ cultivar (%0.35). However, the highest level of TSS/Acid ratio, which determines the taste parameter was observed in the ‘Rubygem’ variety, followed by genotype 291. When the taste values were examined, it was noted that genotype 302 scored higher than all parents. When all the data are evaluated, it is thought that genotype 291 gives close results to the parents and may be a promising variety in terms of being close to taste of the ‘Rubygem’ variety.

PDF

___

1. Adak, N., Tetik, N., Güneş, E., Balkıç, R., Gübbük, H., Kulcan, A.A., 2016. Değişik yetiştirme sistemlerinin çilek (Fragaria × ananassa Duch.) meyvelerinin bazı fizikokimyasal özellikleri üzerine etkileri. Mediterranean Agricultural Sciences 29(2):33-38.
2. Anonim, 2019a. www.fao.org.
3. Anonim, 2019b. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel üretim istatistikleri veri tabanı (http://www.tuik.gov.tr).
4. Capocasa, F., Scalzo, J., Mezzetti, B., Battino, M., 2008. Combining quality and antioxidant attributes in the strawberry: the role of genotype. Food Chem. 111:872- 878.
5. Erdem Öztürk, S., Çekiç, Ç., 2017. Geçmişten günümüze çilek ıslahı. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi (GBAD), 6(3):105-115.
6. Faedi, W., Baruzzi, G., 2002. Strawberry cultivar monography. Publ. 201 Roma. 291pp.
7. Gündüz, K., 2003. Bazı çilek çeşitlerinin amik ovası koşullarında açıkta ve yüksek tünel altında yetiştiriciliğinin verim, kalite ve erkencilik üzerine etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Antakya, 106s.
8. Gündüz, K., 2010. Farklı yetiştirme yerlerinin bazı çilek genotiplerinin verim, meyve kalite özellikleri ve antioksidan kapasitesi üzerine etkisi (Doktora Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Antakya, 196s.
9. Gündüz, K., Bayazit, S., 2017. Farklı ıslah programlarından elde edilen çilek çeşitlerinde fenotipik çeşitlilik. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 22(2):35-48.
10. Gündüz, K., Özdemir, E., 2012. Çileklerde meyve kalite özellikleri arasındaki ilişkiler. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2(1):9-14.
11. Hancock, J.F., 2006. California public strawberry breeders: a perfect marriage of genetics and culture. HortScience 41:12- 13.
12. Hancock, J.F., 1999. Strawberries: crop production science in horticulture. CABI, Publishing, Oxon, UK. 109-112.
13. Konarlı, O., Akgün. H., 1980. Melezleme yoluyla çilek ıslahı. TÜBİTAK TOAG352, Yalova (Yayınlanmamış).
14. Konarlı, O., Kepenek, K., Akgün, H., 1984. Melezleme yolu ile elde edilen yeni çilek çeşitleri. Bahçe 13:5-13.
15. Özbahçali, G., Aslantaş, R., 2015. Bazı çilek çeşitleri (Fragaria × ananasss Duch.)’nin Erzurum ekolojisindeki performanslarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 46(2):75-84.
16. Özuygur, M., 2005. Adana koşullarında bazı yerli, Amerika ve Avrupa kökenli çilek çeşitleri ile bazı melez çilek genotiolerinde verim, meyve kalite kriterleri ve bitki özelliklerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 151s.
17. Yılmaz, H., 2009. Çilek. Hasad Yayıncılık, 348s.