Biberiye (rosmarinus officinalis L.) çeliklerinde köklenme üzerine farklı köklendirme ortamları ve IBA dozlarının etkileri

Bu çalışma, biberiye (Rosmarinus officinalis L.) bitkisinin çelikle çoğaltımı üzerine, farklı köklendirme ortamları (tarla toprağı, torf, perlit, kokopit ve vermikülit) ve IBA dozlarının (Kontrol–0, 1500, 2500, 3500 ve 4500 ppm) etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Tıbbi ve Aromatik Bitkiler deneme alanından 2018 yılında alınan çelikler, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Köklendirme serasında farklı IBA dozları ile muamele edilerek, köklendirme ortamlarına tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme desenine uygun olacak şekilde 3 tekrarlamalı olarak dikilmiştir. 60 gün köklendirmeye bırakılan çeliklerde köklenme oranı (%), fide boyu (cm), kök uzunluğu (cm), kök sayısı (adet), yaş fide ağırlığı (g), yaş kök ağırlığı (g), kuru fide ağırlığı (g) ve kuru kök ağırlığı (g) değerleri belirlenmiştir. İncelenen tüm özellikler, kullanılan köklenme ortamları ve IBA dozlarına göre istatistiki olarak farklılıklar göstermiştir. Köklendirme ortamları değerlendirildiğinde genel olarak torf ve perlitin öne çıktığını bunu kokopit ve vermikulitin izlediği belirlenmiştir. İncelenen özelliklerde genel olarak artan IBA dozlarına paralel olarak yükselen değerler elde edilmiş ve komponentlerin çoğunda 2500 ppm dozundan itibaren artış kaydedilmiştir. Araştırmanın sonucunda biberiyenin çelikle çoğaltılmasında 4500 ppm IBA dozunun ve tarla toprağı haricinde tüm ortamların köklendirme için uygun olduğu, özellikle de torf ve perlitin öne çıktığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

biberiye, rosmarinus officinalis L., IBA dozları, köklendirme ortamları

The effects of different rooting media and IBA doses on rooting of rosemary (rosmarinus officinalis L.) stem cuttings

This study was carried out to determine the effects of different rooting media (soil, peat, perlite, cocopeat and vermiculite) and IBA concentrations (Control–0, 1500, 2500, 3500 and 4500 ppm) on cutting propagation of rosemary (Rosmarinus officinalis L.). The cuttings taken from the Medicinal and Aromatic Plants Experimental Area of Atatürk Central Horticultural Research Institute in 2018 were treated with different IBA doses and planted to different rooting media in greenhouse in accordance with the completely randomized design with three replications. After 60 days, rooting rate (%), cutting height (cm), root length (cm), root number (unit), cutting fresh weight (g), root fresh weight (g) cutting dry weight (g) and root dry weight (g) values were determined. All features examined showed statistically significant differences between rooting environments and IBA doses. When rooting media was evaluated, it was determined that peat and perlite, were first place, followed by cocopeat and vermiculite. In general, increased values were obtained in parallel with increasing IBA doses and most of the components increased from 2500 ppm. As a result of this research, it was determined that 4500 ppm IBA dose and all the rooting media especially peat and perlite, except the soil were suitable for rooting in the propagation of rosemary cuttings.

Keywords:

rosemary, roemarinus officinalis L., IBA doses, rooting medias,

PDF

___

Ahmed, M., Laghari, M.H., Ahmed, I. and Khokhar, K.M., 2002. Seasonal variation in rooting of leafy olive cuttings. Asian Journal of Plant Sciences 1(3):228–229.
Anonim, 2019. Torf (www.wikipedia.org/ wiki/torf), (Erişim Tarihi: Ocak 2019).
Arslan, N., Gürbüz, B. ve Yılmaz, G., 1995. Adaçayı (Salvia officinalis L.)’nda tohum tutma oranı ve çelik alma zamanı ile indol butirik asidin (IBA) gövde çeliklerinin köklenmesine etkileri üzerine araştırmalar. Tr. J. of Agriculture and Forestry 19:83-87.
Arslanoğlu, F. ve Ö. Albayrak, 2011. Farklı IBA dozlarının biberiye (Rosmarinus officinalis L.) ve lavanta (Lavandula angustifolia spica) gövde çeliklerinin köklenmesi üzerine etkileri. 9. Tarla Bitkileri Kongresi, 12–15 Eylül 2011 Bursa, (2):1390–1393.
Atıcı, A. ve Arslan, N., 2009. Biberiye çeliklerinin köklenmesine naftalin asetik asidin (NAA) etkisi. Türkiye 8. Tarla Bitkileri Kongresi, 19–22 Ekim 2009 Hatay, Poster Bildiriler s:295–299.
Ayanoğlu, F. and Özkan, C.F., 2000. Change in tissue mineral elemental concentration during root initiation and development of (Salvia officinalis L.) cuttings and IBA effects. Turkish J. Agric. Forest. 24:677–682.
Ayanoğlu, F., Mert, A. ve Kaya, A., 2000. Hatay florasında yetişen karabaş lavantanın (Lavandula stoechas subsp. stoechas L.) çelikle köklendirilmesi üzerine farklı lokasyonların ve hormon dozlarının etkisi. Tr. J. of Agriculture and Forestry 24:607–610.
Ayanoğlu, F., Mert, A., Erdoğan, C. and Kaya, A., 2002. Propagation of some native grown medicinal plants by stem cuttings. J. Herbs, Spices Med. Plants 9(4):405–411.
Ayanoğlu, F., Mert, A. ve Kaya, D.A., 1999. Farklı IBA dozlarının doğal olarak yetişen bazı uçucu yağ bitkilerinin köklenmeleri üzerine etkileri. Proceedings of 1. International Symposium on Protection of Natural Environment & Ehrami Karaçam, Kütahya, 373–378.
Başkaya, Ş., Ayanoğlu, F. ve Bahadırlı, N.P., 2016. Biberiye (Rosmarinus officinalis L.) bitkisinin uçucu yağ oranı, uçucu yağ bileşenleri ve antioksidan içeriğinde morfogenetik ve ontogenetik varyabilite. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21(1):12–20.
Baydar, H., 2016. Tıbbi ve aromatik bitkiler bilimi ve teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:51.
Baytop, T., 1984. Türkiye’de bitkiler ile tedavi. İstanbul Üniversitesi Yayını: 3255.
Begum, A., Sandhya, S., Syed Shaffath, A., Vinod, K.R., Swapna, R. and Banji, D., 2013. An in–depth review on the medicinal flora (Rosmarinus officinalis L.) Lamiaceae. Acta Sci. Pol. Technol. Aliment. 12(1):61–74.
Bhat, A.B., Siddique, M.A.A. and Bhat, Z.A., 2008. Effect of IBA, NAA and rootex on rooting of Lavundula officinalis. Environment and Ecology 26(4A):1777–1781.
Boyer, N.Z. and Graves, W.R., 2009. NAA is more effective than IBA for rooting stem cuttings of two Nyssa spp. Journal of Environmental Hort. 27(3):183-187.
Bozin, B., Mimica–Dukic, N., Samojlik, I. and Jovin, E., 2007. Antimicrobial and antioxidant properties pf rosemary and sage (Rosmarinus officinalis L. and Salvia officinalis L.) Lamiace essential oils. J. Agric. Food Chem. 55:7879–7885.
Ceylan, A., 1996. Tıbbi bitkiler 2: uçucu yağ bitkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:312, 306s.
Çağıl, H.M., 2017. Farklı köklendirme ortamlarının berberis ve passiflora süs bitkilerinde çelik köklenmesi üzerine etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, 54s.
Eugenia Maness, N., 1997. Production practices of rosemary (Rosmarinus officinalis L.) and sage (Salvia officinalis). chapter I–improving propagation of rosemary cuttings under mist. pp:5–12, Oklahoma State University, Master Thesis. 48p.
Gül, A., 1991. Topraksız kültür yöntemleriyle yapılan sera domates yetiştiriciliğinde uygun agregat seçimi (Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 144s.
Gümüşçü ve Gümüşçü, 2014. Bazı dağçayı (Sideritis) türlerinde çeliklerin köklenmesi-ne hormonların etkisi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 18(2):49–55.
Gündüz, L. ve Başpınar, E., 2006. İnşaat endüstrisinde kullanılan pomza agregaları-nın mineralojik ve petrografik özellikleri. 4. Ulusal Kırmatas Sempozyumu, İstanbul.
Hartmann, H.T., Kester, D.E., Davies, J.R. and Geneve, R.L., 2002. Hartmann and Kester’s plant propagation. Principles and practices, 7. Ed. Prentice Hall, Upper Saddle. NJ.
Hartmann, H.T., Kester, D.E., Davies, F.T. and Geneve, R.L., 1997. Plant propagation. Principles and Practices. 6. Ed. p.770, Prentice Hall, Inc., New Jersey.
Iapichino, G., Arnone, C., Bertolino, M. and Amico Roxas, U., 2006. Propagation of three thymus species by stem cuttings. Acta Horticulturae 723:411–414.
Kaçar, O., Azkan, N. and Çöplü, N., 2009. Effects of different rooting media and indole butyric acid on rooting of stem cuttings in sage (Salvia officinalis L. and Salvia triloba L.). J. of Food Agriculture & Environment 7(3&4):349-352.
Kara, N., Baydar, H. ve Erbaş, S., 2011. Farklı çelik alma dönemleri ve IBA dozlarının bazı tıbbi bitkilerin köklenmesi üzerine etkileri. BATEM Derim Dergisi 28(2):71–81.
Karimi, M., Berrichi, A. and Boukroute, A., 2014. Study of vegetative propagation by cuttings of thymus satureioides. J. Mater. Environ. Sci. 5(4):1320–1325.
Kumar, N. and Sreeeja, K.V., 1996. Effect of growth regulator on the rooting ability of lavender (Lavandula angustifolia Mill). Indian Perfumer 40:93–94.
Kuris, A., Atlaman, A. and Putievsky, E., 1980. Rooting and initial establishment of stem cuttings of oregano, peppermint and balm. Horti. Abstr. 9395.
Malayoğlu, H.B., 2010. Biberiyenin (Rosmarinus officinalis L.) antioksidan etkisi. Hayvansal Üretim 51(2):59–67.
Nickel, L.G., 1990. Plant growth regulators agricultural uses. Springer, New York. pp:4–5
Nicola, S. Fontana, E., Hoeberechts, J. and Saglietti, D., 2005. Rooting products and cutting timing on sage (Salvia officinalis L.) propagation. Acta Horticulturae 676:135–141.
Nogueria, J.M.F. and Romano, A., 2002. Essential oils from micro propagated plants of Lavandula viridis. Phytochem Anal. 13:4–7.
Oğuz, B., Kahraman, D., Kıtıkı, A., Sarı, O. ve Dizdaroğlu, T., 1997. İzmir kekiği (Origanum onites L.) çeliklerinde köklendirme olanaklarının araştırılması. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, s.1–7.
Özbek, S., Özhan, M. ve Yılmaz, M., 1961. Çay çeliklerinin köklenmesi üzerine muhtelif hormonların tesiri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı Yıl:11, Fasikül:2.
Özcan, İ.İ., Arabacı, O. ve Öğretmen, N.G., 2013. Lavanta (Lavandula hybrida)’nın köklenmesi üzerine farklı hormon dozları ve köklendirme ortamlarının etkisi. 5. Süs Bitkileri Kongresi, 06–09 Mayıs Yalova, (2):529–534.
Parađiković, N., Zeljković, S., Tkalec, M., Vinković, T., Dervić, I. and Marić, M., 2013. Influence of rooting powder on propagation of sage (Salvia officinalis L.) and rosemary (Rosmarinus officinalis L.) with green cuttings. Poljoprivreda 19(2):10–15.
Sağlam, A.C., Yaver, S., Başer, İ. ve Cinkılıç, L., 2009. Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)’nda farklı hormonlar ve dozlarının gövde çeliklerinde köklenmeye etkileri. Türkiye 8. Tarla Bitkileri Kongresi, 19–22 Ekim 2009 Hatay, (1):96–10.
Sarıhan, E.O., A. İpek ve N. Arslan, 2003. Mercanköşk (Origanum vulgare var Hirtum) bitkisinden alınan çeliklerin köklenmesi üzerine indol bütirik asitin (IBA) etkisi. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, 13–17 Ekim Diyarbakır, Bildiriler Kitabı (2):367–372.
Schaberg, P.G., Snyder, M.C., Shane, J.B. and Donnelly, J.R., 2000. Seasonal Patterns of Carbohydrate Reserves in Red Spruce Seedlings. Tree Physiol. 20:549–555.
Sevgican, A., 2003. Örtüaltı sebzeciliği, topraksız tarım. Genişletilmiş 2. Baskı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:526.
Simon, J.E., Chadwick, A.F. and Craker, L.E., 1984. The scientific literature on selected herbs and aromatic and medicinal plants of the temperate zone. Archon, Hamden, Corm. Herbs: an indexed bibliography, 1971–1980.
Stefanic, M., Stamper, F. and Oster, G., 2006. The level of IAA, IAAsp and some phenolics in cherry rootstock, Gisela5, leafy cutting pretreated with IAA and IBA. Sci. Hort. 112:399–405.
Şekeroğlu, N., Kırpık, M. and Özgüven, M., 2001. Effects of different rooting media and IBA concentrations on rooting of Thymbra spicata L. Workshop on Agricultural and Quality Aspects of Medicinal and Aromatic Plants. 29.05–01.06.2001, Adana, pp.211–216.
Uysal, F., Atmaca, S. ve Kolak, B., 2010. Çit bitkisi olarak kullanılan biberiye (Rosmarinus officinalis L.) çeliklerinin köklenme kalitesi üzerine farklı köklendirme ortamları ve NAA dozlarının etkileri. Süs Bitkileri Kongresi, 20–22 Ekim 2010. Erdemli/Mersin.
Zuzarte, M.R., Dinis, A.M., Ligia, C.C., Salguerio, R. and Canhoto, J.M., 2010. Trichomes, essential oils and in vitro propagation of Lavandula pedunculata Lamiaceae. Industrial Crops and Products 32(3):580–587.