DİYARBAKIR İLİ ASMA GEN POTANSİYELİ
Güneydoğu Anadolu Bölgesi, dünyada asmanın yayılım alanları orijin coğrafyası üzerinde yer almakta olupbunun en güzel kanıtı bölgenin sahip olduğu zengin kültür asması Vitis vinifera ssp. sativa ve yabani asmaVitis vinifera ssp. silvestris genotip çeşitliliğine sahiptir. Diyarbakır ili tüm ilçelerinde bağ alanlarındayapılan incelemeler sonucu toplam 69 adet farklı özelliklerde çok uzun yıllardır bağlarda yetiştiriciliğiyapılan yöresel çeşitler tespit edilmiştir. Morfolojik ve genetik karakterizasyon çalışmaları sonucu;Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden toplanan yabani asma ve kültür asması genotipleri gelecekte asma ıslahçalışmalarında ve asmanın kültür sürecinin ortaya koyulmasında önemli bir gen kaynağı olabileceğinigöstermiştir.
GRAPE LEAF GEN POTENTIAL IN DİYARBAKIR PROVINCE
The Southeastern Anatolia region is located on the original geography of the spreading areas of the world, and has rich cultural heritage Vitis vinifera ssp. sativa and wild vine Vitis vinifera ssp. silvestris has genotype diversity. In all the provinces of Diyarbakır province, examinations carried out on the vineyards revealed that there were 69 varieties of local varieties which were cultivated for long years. The end result of morphological and genetic characterization studies. The genotypes of wild grapevines and cultivars from the Southeastern Anatolia Region have shown that they may be an important source of genes in future grape breeding studies and revealing the historical culture process of grapevine.
___
- Ağaoğlu, Y.S., 1999. Bilimsel ve
Uygulamalı Bağcılık Cilt 1: Asma
Biyolojisi. Kavaklıdere Eğitim Yayınları
No: 1, 205 s., Ankara.
- Ağaoğlu, Y.S., 2002. Bilimsel ve
Uygulamalı Bağcılık (Cilt 2) Asma
Fizyolojisi. Kavaklıdere Eğitim Yayınları
Ankara, 5:445.
- Anonim, 2016. Türkiye İstatistik Kurumu
Bitkisel Üretim İstatistikleri (http://www.
tuik.gov.tr) (Erişim Tarihi: Aralık 2014).
- Arroyo–Garcıa, R., Ruiz–Garcıa, L.,
Bolling, L. et al., 2006. Multiple Origins of
Cultivated Grapevine (Vitis vinifera L. ssp.
sativa) Based on Chloroplast DNA
Polymorphisms. Mol. Ecol. 15: 3707–3714.
- Atalay, D.A., G. Özdemir, H. Karataş,
2003. Diyarbakır Bağcılığının Mevcut
Durumu Sorunları ve Çözüm Önerileri.
GAP 3. Tarım Kongresi, Şanlıurfa, 2–3
Ekim, 375–378s.
- Atlı, H.S., S. Arpacı, 1995. Gaziantep,
Şanlıurfa, Adıyaman, Kahramanmaraş İlleri
Standart Üzüm Çeşitlerinin Tespiti. Türkiye
2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana,
2:509–513.
- Boz, Y., Bakır, M., Çelikkol, P., Kazan, K.,
Yılmaz, F., Çakır, B., Aslantaş, Ş.,
Söylemezoğlu,G., Yaşasın, A.S., Özer, C.,
Çelik, H., Ergül, A., 2011. Genetic
Characterization of Grape (Vitis vinifera L.)
Germplasm from Southeast Anatolia by
SSR Markers. Vitis 50(3):99–106.
- Cunha, J., Balerias–Couto, M., Cunha, J. P.,
Banza, J., Soveral, A., Carneiro, L. C., and
Eiras–Dias, J. E., 2007. Characterization of
Portuguese populations of Vitis vinifera L.
ssp sylvestris (Gmelin) Hegi. Genetic
Resources and Crop Evolution, 981 EOF–
988 EOF.
- Cunha, J., Santos, T., Carneiro, C. et al.,
2009. Portuguese Traditional Grapevine
Cultivars and Wild Vines (Vitis vinifera L.)
Share Morphological and Genetic Traits.
Genet. Resour. Crop Evol. (2009) 56:975–
989.
- Çelik, H., Y.S. Ağaoğlu, Y. Fidan, B.
Marasalı, G. Söylemezoğlu, 1998. Genel
Bağcılık. Sunfidan A.Ş., Mesleki Kitaplar
Serisi:1, Fersa Matbaacılık San. ve Tic. Ltd.
Şti., Ankara, 253s.
- Çelik, S., E. Bahar, I. Korkutal ve K. Demir,
2005. Türkiye’de Doğal Olarak Yetişen
Yabani Asmanın (V. vinifera ssp. silvestris)
Tanımlanması ve Üretimde Kullanılabilme
Olanakları Üzerine Araştırma. Türkiye 6.
Bağcılık Sempozyumu 19–23.09.2005,
Tekirdağ, 1:22–31.
- Değirmenci Karataş, Karataş H., Özdemir,
G., 2015. Diyarbakır İli Bağcılığının
Sektörel Durum Analizi, Karacadağ
Kalkınma Ajansı trc2–14–dfd/0010, 109s.
- Değirmenci Karataş D., Karataş, H.,
Garcia–Muñoz, S., 2014a. Morphological
Characterization of Endangered Wild
Grapevine Vitis vinifera ssp. silvestris in
Eastern Turkey Journal of the American
Pomological Society 68(1):14–23.
- Değirmenci Karataş, D., Karataş, H.,
Ağaoğlu, Y.S. 2010. Türkiye Yabani Asma
(Vitis vinifera ssp. silvestris) Gen
Kaynakları. Dicle Üniversitesi, Tarım Doğa
ve Çevre Sempozyumu, 01–03.05.2010,
Diyarbakır, 154–162.
- Değirmenci Karataş, D., Karataş, H.,
Ağaoğlu, Y.S., Koçkaya, M.A., 2011.
Elazığ İli Maden İlçesi Çevresinde Yabani
Asma (Vitis vinifera ssp. silvestris)
Popülasyonunda Bazı Ampelografik
Özelliklerin İncelenmesi. Türkiye 6. Ulusal
Bahçe Bitkileri Kongresi 04–08.10.2011,
Urfa. 231–236s.
- Değirmenci Karataş, D., Karataş, H.,
Laucou, V., Sarıkamış, G., Riahi, L.,
Bacılıerı, R., This, P., 2014b. Genetic
Diversity of Wild and Cultivated Grapevine
Accessions From Southeast Turkey.
Hereditas 151:73–80.
- Fidan, Y., 1985. Özel Bağcılık, Ankara
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları,
Yayın No: 930, Ankara, s.401.
- Ergül, A., G. Perez Rivera, G.
Söylemezoğlu, K. Kazan and R. Arroyo
Garcia, 2011. Genetic Diversity in
Anatolian Wild Grapes (Vitis vinifera
subsp. sylvestris) Estimated by SSR
Markers. Plant Genetic Resources
9(3):375–383.
- Grassi, F., Labra, M., Imazıo, S. and et al.,
2003. Evidence of Secondary Grapevine
Domestication Centre Detected by SSR
Analysis. Theor. Appl. Genet. 107:1315–
1320.
- Kaplan, N., 1994. Diyarbakır ve Mardin
İllerinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin
Ampelografik Özelliklerinin Saptanması
Üzerine Bir Araştırma (Doktora Tezi).
Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü.
- Karataş, H., 2005. Diyarbakır İli Asma Gen
Potansiyelinin RAPD (Random Amplified
Polymorphic DNA) Tekniği İle Moleküler
Analizi (Doktora Tezi). Ankara
Üniversitesi Fen Bilimleri Enst.
22. Karataş, H., 2008. Şire Üzümü. Gastro, 42–
44.
- Karataş, H., D. Değirmenci, R. Velasco, S.
Vezzulli, C. Bodur, Y.S. Ağaoğlu, 2007.
Microsatellite Fingerprinting of
Homonymous Grapevine (Vitis vinifera L.)
Varieties in Neighboring Regions of South–
East Turkey Scientia Horticulturae,
01.05.2008, 116(3):342.
- Karataş, H., Değirmenci Karataş, D.,
Özgen, İ., Kaya Abdulmurat,
Söylemezoğlu, G., 2013. Boğazkere ve
Öküzgözü Üzüm Çeşitlerinde Klon
Seleksiyonu 1. Tübitak Proje Sonuç Raporu
(Proje No: 109O633). 120 s.
- Kaya, M., Özdemir, G., Çelik, K., 2014.
Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Diyarbakır
Ekolojik Koşullarına Adaptasyon
Yeteneklerinin Belirlenmesi. Uluslararası
Mezopotamya Tarım Kongresi, 22–25
Eylül, Diyarbakır.
- McGovern, P.E., 2003. Ancient Wine: The
Search of the Origin of the Viniculture.
Princeton University Press, New Jersey.
27. Özdemir, G., H. Karataş, 2008. Diyarbakır
İli Bağcılığı. Ulusal Bağcılık–Şarap
Sempozyumu ve Sergisi, Denizli 6–
8.11.2008, s.405–413.
- Özdemir, G., Karataş, H., Değirmenci
Karataş, D., 2010. Bağcılık Sektörünün
Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Üretim
Boyutları. 1. Uluslararası Katılımlı Kamu–
Üniversite–Sanayi İşbirliği Sempozyumu,
Bitkisel Üretim Toplantıları 24–
26.05.2010, Diyarbakır, 381–386.
- Pasternak, R., 1998. Investigations of
Botanical Remains from Nevali cori PPNB,
Turkey. In: Damania, A., Valkoun, J.,
Willcox, G. et al. (eds), The Origins of
Agriculture and Crop Domestication.
ICARDA, Syria, pp.170–177.
- Schumann, F., 1972. Notes on the
Occurence of Wild Grapes in Turkey.
Notizen zum Vorkommen von Wildreben in
der Tuerkei. Wein–Wiss. 32:169–173.
- Söylemezoğlu, G., Y.S. Ağaoğlu and H.I.
Uzun, 2001. Ampelographic Characteristics
and Isozymic Analysis of Vitis vinifera ssp.
silvestris Gmel. in Southwestern Turkey. J.
Biotechnol. 2:106–113.
- This, P., T. Lacombe and M.R. Thomas,
2006. Historical Origins and Genetic
Diversity of Wine Grapes. Trend Genet.
22(9):511–519.
- Uzun, I.H. and A. Bayir, 2010. Distribution
of Wild and Cultivated Grapes in Turkey.
Notulae Scientia. Biologicae 2(4):83–87.
- Uzun, İ., Y.S. Ağaoğlu and G.
Söylemezoğlu, 1996. Distribution and
Isozymic Analysis of Wild Grapevines
(Vitis vinifera ssp. silvestris Gmel.) in
Turkey. International Symposium on in situ
Conservation of Plant Genetic Resources.
Central Res. Ins. for Field Crops. Ankara.
- Vouillamoz, J.F., McGovern P., Ergul A.,
Söylemezoğlu G, Tevzadze G, Meredith
C.P., Grando S.M., 2006. Genetic
Characterization and Relationship of
Traditional Grape Cultivars from
Transcaucasia and Anatolia. Plant Genet
Resour 4:144–158.
- Vavilov, N.I., 1951. The origin, Variation,
Immunity and Breeding of Cultivated
Plants. The Chronica Botanica, Cambridge,
UK, pp.293–350.