Ö. Ayhan KALYONCU, Yasemin ŞİMŞEK, Sermin KESEBİR

İki uçlu bozukluk ve madde kullanım bozukluğu: siklotimik mizaç yatkınlık belirleyici midir?

Bu çalışmanın amacı iki uçlu bozuklukta madde kullanım bozukluğu sıklığını, madde kullanım bozukluğu ektanısı olan ve olmayan olgular arasında siklotimik mizaç sıklığını ve madde kullanım bozukluğu ektanısının iki uçlu bozukluğun klinik özellikleri üzerine etkisini araştırmaktır.Yöntem: Bu çalışmada birimimizde en az bir yıldır ve düzenli olarak izlenen 100 iki uçlu bozukluk tanılı hasta değerlendirilmiştir. Olağan kontrolleri için polikliniğe başvuran ve çalışmaya katılmayı kabul eden, ataklar arası dönemdeki hastalar ardışık olarak çalışmaya alınmıştır. Bilgiler hasta, en az bir hasta yakını ve birime ait izlem dosyalarından elde edilmiştir. Her hastaya SCID-I Görüşmesi ve Memphis, Pisa, Paris ve San Diego Mizaç Değerlendirme Anketi’nin Türkçe formu uygulanmıştır.Bulgular: İki uçlu bozukluk tanılı olgular arasında yaşam boyu en az bir madde kullanım bozukluğu 36 % oranında bulunmuştur. Yaşamboyu ve şimdiki ektanılı olgularda siklotimik mizaç (p< 0.001 ve p=0.037), geçiş (p=0.028 ve p=0.035) ve özkıyım girişimi (p=0.045 ve p=0.05) daha sıktır. Yine ektanılı olgularda duygudurum bozukluğunun başlangıç yaşı daha erken (p=0.045 ve p=0.042), toplam atak sayısı daha fazla (p=0.027 ve p=0.034) ve manik atak süresi daha uzun (p=0.035 ve p=0.042) bulunmuştur. Siklotimik mizaç hem aile öyküsünde duygudurum bozukluğu olanlarda hem de aile öyküsünde madde kullanım bozukluğu olanlarda daha sık iken, madde kullanım bozukluğu olan ve olmayan iki uçlu bozukluklu olgular arasında aile öyküsü yönünden fark bulunmamaktadır.Sonuç: Bu bulgular mizacın iki uçlu bozuklukta klinik geçerliğinin ve öneminin olduğunu bir kez daha ortaya koymakta, siklotimik mizacın varlığında iki uçlu bozukluk ve madde kullanım bozukluk birlikteliğini bulunduran, ailesel ve genetik özellikler taşıyan olası bir alt grubun olduğuna dikkat çekmektedir. Böyle olgularda bütünleyici bir anlayış ve yaklaşımın önemine vurgu yapılmaktadır.

Substance use didorder and bipolar disorder: ıs cyclothymic temperament endophenotype?

The aim of present study was to investigate the relationship of affective temperaments and substance use disorders in bipolar disorder. Testing the relationships with dominant phenomenological features and comorbid conditions would clarify the reliability and validity of temperamental descriptions.Methods: A hundred patients with bipolar I or bipolar II disorder were recruited from consecutive admission and evaluated when euthymic. Temperaments were evaluated with TEMPS-A Turkish version. Information about characteristics of each patient’s illness was obtained by using three main sources; interview with patient (SCID-I), interview with at least one close relative and patient records. We compared the clinical features between patients who have at least one comorbid lifetime substance use disorder and have not.Results: 36 % patients with bipolar disorder also met DSM-IV criteria for at least one comorbid lifetime substance use disorders. Both lifetime and current comorbidity were associated with cyclothymic temperament (p< 0.001 and p=0.037), earlier age at onset of affective symptoms and syndromal bipolar disorder (p=0.045 and p=0.042), switch (p=0.028 and p=0.035), suicid attempt (p=0.045 and p=0.05). Total numbers of episodes and duration of manic episodes were higher (p=0.027 and p=0.034) and longer (p=0.035 and p=0.042) in comorbid group than others. Cyclothymic temperament was associated with positive family history both affective disorder and substance use disorder but there were no differences in family history between bipolar patients with or without substance use disorder.Conclusion: Bipolar spectrum disorders and addiction often co-occur and constitute reciprocal risk factors that the authors believe are best considered under a unitary perspective. These findings suggest that beyond the genetic basis and predisposing role in bipolar disoder, affective temperaments have significant clinical implications and importance. Provacatively, this findings suggest the hypothesis of a common familial-genetic diathesis for a subtype of bipolar disorder and substance abuse.

PDF

___

1- Eşel E. Alkol bağımlılığına yatkınlığın biolojik belir- leyicileri. Türk Psikiyatri Dergisi 2003; 14: 60-71.
2- Coşkunol H, Altıntoprak E. Alkol kullanımının ge- netik yönleri. Klinik Psikiyatri Dergisi 1999; 2: 222- 229.
3- Merikangas KR. The genetic epidemiology of alco- holism. Psychol. Med. 1990; 20: 11-22.
4- Abay E, Ateş İ. Bağımlılığın genetiği. Bağımlılık Dergisi 2001; 2:68-70.
5- Hill SY, Locke J, Zezza N ve ark. Genetic associ- ation between reduced P300 amplitude and the DRD2 dopamine receptor A1 allele in children at high risk for alcoholism. Biol. Psychiatry 1998; 43: 40-51.
6- Schuckit MA. Biological markers in alcoholism. Prog.Neuro-psychopharmacol&Biol. Psychiatry 1986; 10: 191-199.
7- Alexopoulos GS, Lieberman KW, Frances RJ. Pla- telet MAO activity in alcoholic patients and the- ir first-degree relatives. Am. J. Psychiatry 1983; 140:1501-1504.
8- Demir B, Uçar G, Uluğ B ve ark. Platelet monoami- ne oxidase activity in alcoholism subtypes: relati- onship to personality traits and executive functi- ons. Alcohol Alcohol 2002; 37: 597-602. 9- Helander A, Tabakoff B, WHO/ISBRA Study Cen- ters. Biochemical markers of alcohol use and abuse: experiences from the pilot study of the WHO/ISBRA collaborative project on state and tra- it markers of alcohol. Alcohol Alcohol 1997; 32: 133-144.
10- Schuckit MA, Tsuang JW, Anthenelli RM ve ark. Alcohol challenges in young men from alcoholic pedigrees and control families: a report from the COGA project. J Stud Alcohol 1996; 57: 368-377.
11- Ford JD, Trestman RL, Steinberg K, Tennen H, Al- len S. Prospective association of anxiety, depressi- ve and addictive disorders with high utilization of primary, speciality and emergency medical care. Soc Sci Med 2004; 58: 2145-8.
12- Le Bon O, Basiaux P, Streel E. Personality profile and drug of choise : a multivariate analysis using TCI on heroin addicts, alcoholics and a random population group. Drug Alcohol Depend 2004; 73: 175-82.
13- Franken IH, Hendriks VM. Screening and diagno- sis of anxiety and mood disorders in substance abuse patients. Am J Addict 2001; 10: 30-9.
14- Maremmani I, Perugi G, Pacini M, Akiskal HS. Toward a unitary perspective on the BP spectrum and substance abuse: opiate addiction as a para- digm. J Affect Disord 2006; 93: 1-12.
15- Goodwin FK, Jamison KR Manic-depressive Illness. Oxford University Press, New York, 1990.
16- Bagby RM, Young LT, Schuller DR ve ark. Bipolar di- sorder, unipolar depression and five factor model of personality. J Affect Disord 1996; 41: 25-32.
17- Cassano GB, Akiskal HS, Perugi G ve ark. The im- portance of measures of affective temperaments in genetic studies of mood disorders. J Psychiatr Res 1992; 26: 257-268.
18- Schuckit MA, Li T-K, Cloninger R ve ark. Genetics of alcoholism. Alcohol Clin Exp Res 1985; 9: 475-492.
19- Tabakoff B, Helander A, Conigrave KM ve ark. WHO/ISBRA studuy on state and trait markers in 35- alcoholism. Alcohol Clin Exp Res 2001; 25: 99S- 103S.
20- Farren CK, Tipton KF. Trait markers for alcoholism: clinical utility. Alcohol Alcohol 1999; 34: 649-665.
21- Krystal JH, Webb E, Cooney NL ve ark. Serotonergic and noradrenergic dysregulation in alcoholism: m-chlorophenylpiperazine and yohimbine effects in recently detoxified alcoholics and healthy com- parison subjects. Am J Psychiatry 1996; 153:83-92.
22- Akiskal HS, Mallya G. Criteria for the soft bipolar spectrum: treatment implications. Psychopharma- col Bull 1987; 23: 68-73.
23- Giovanni B. The importance of measures of affe- ctive temperaments in genetic studies of mood disorders. J Affect Disord 1992; 26: 257-268.
24- Kesebir S, Vahip S, Akdeniz F, Yüncü Z. Affektif mizaç özelliklerinin bipolar bozukluğun fenome- nolojisi, seyri ve eştanılar üzerine etkisi. Türk Psi- kiyatri Dergisi, 2005. 24: 4-8.
25- Çorapçıoğlu A, Aydemir Ö, Yıldız M ve ark. DSM-IV eksen 1 ruhsal bozukluklarına göre Türkçe yapıla- nıdırılmış klinik değerlendirmenin güvenirliği. İlaç ve Tedavi Dergisi 1999; 12: 33-36.
26- Vahip S, Kesebir S, Alkan M ve ark. Affective tem- peraments in clinically-well subjects in Turkey: initial psychometric data on the TEMPS-A. J Affect Disord 2005; 85: 113-125.
27- Placidi GF, Signoretta S, Liguori A ve ark. The semi-structured affective temperament interview (TEMPS-I): reliability and psychometric properties in 1010 14-26 year old students. J Affect Disord 1998; 47: 1-10.
28- Cassano GB, Akiskal HS, Musetti L ve ark. Psycho- pathology, temperament, and past course in pri- mary major depressions 2: toward a redefinition of bipolarity with a new semi-structured interview for depression. Psychopathology 1989; 22: 278- 288.
29- Akdeniz F, Kesebir S, Vahip S ve ark. Duygudurum bozuklukları ile mizaç arasında ilişki var mı? Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15: 183-190.
30- Akiskal HS. Validating hard and soft phenotypes within the bipolar spectrum: continuity or discon- tinuity? J Affect Disord 2003; 73: 1-5.
31- Kesebir S, Vahip S, Akdeniz F, Akiskal H, Yüncü Z, Kocadere M. Affective Temperaments as measu- red by TEMPS-A in patients with Bipolar I disorder and their First Degree Relatives. Journal of Affec- tive Disorder, 2005 March; 85:127-133.
32- Angst J. Temperament and personality types in bipolar patients: a historical review. Bipolar Disor- ders: 100 Years After Manic-depressive Insanity. Marneros A, Angst J (Ed), London, Kluwer Acade- mic Publishers 2000; s.175-199.
33- Perugi G. Clinical subtypes of bipolar mixed sta- tes. J Affect Disord 1998; 43: 169-180.
34- Hantouche EG, Akikal HS, Lancrenon S ve ark. Gender, temperament and the clinical picture in dysphoric mixed mania (EPİMAN). J Affect Disord 1998; 50: 175-186.
35- Akiskal HS, Pinto O. Soft bipolar spectrum: foot- notes to Kraepelin on the interface of hypomania, temperament and depression. In: Marneros, A., Angst, J. (Eds.), Bipolar Disorders: 100 Years Af- ter Manic-depressive Insanity. Kluwer, Dordrecht 2000; s.37-62.
36- Hirschfeld RMA, Klerman GL. Personality attribu- tes and affective disorders. Am J Psychiatry 1979; 136: 67-70.
37- Perugi G, Musetti L, Simonni E ve ark. Gender-me- diated clinical features of depressive illness: the importance of temperamental differences. Br J Psychiatry 1990; 157: 835-841.
38- Swann AC, Daniel DG, Kochan LD ve ark. Psycho- sis in mania: specificity of its role in severity and treatment response. J Clin Psychiatry 2004; 65: 825-829.
39- Akiskal HS. The temperamental foundations of af- fective disorders. Interpersonal origin and course of affective disorders. Mund C ve ark. (Ed), Lon- don, Gaskell, Royal College of Psychiatrists 1996; s. 3-30.
40- Henry C, Lacoste J, Belliver F ve ark. Temperament in bipolar illness: impact on prognosis. J Affect Di- sord 1999; 56: 103-108.