YEREL YÖNETİMLERDE ULUSLARARASI İLİŞKİLER FAALİYETLERİ: İSTANBUL BÜYÜKİEHİR BELEDİYESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yerel yönetimler, mahalli ve müşterek ihtiyaçların karşılanması amacıyla kurulan yönetim birimleri olarak tanımlanmaktadır. Ancak günümüzde yerel yönetimlerin görevleri ve yüklendikleri sorumluluklar, mahalli ihtiyaçların çok ötesine geçmiş ve uluslararası ilişkiler kurmayı zaruri kılmıştır. Kimi zaman ulusal politikalarla kurulamayan dostluk ve güven ilişkileri, şehirler ve belediyeler üzerinden inşa edilerek, ulusal politikalara zemin hazırlanmakta, karşılıklı iş birliği, tecrübe paylaşımı gibi oluşumlarla ekonomik, ticari, kültürel ve sosyal ilişkiler geliştirilmektedir. Yerel yönetimlerin uluslararası ilişkilerinde tema odaklı, proje temelli, süreli ve süresiz iş birlikleri, kalkınma ve acil yardım vb. çeşitli çalışmalar yapılıyor olsa da bu alanda daha çok kardeş şehir ilişkileri ve anlaşmaları ön plana çıkmaktadır. 1950’li yıllarda başlayan kardeş şehir ilişkileri 1980’li yıllardan sona yoğunluk kazanmış, her türlü iletişim imkânlarının gelişmesi, kentleşme, küreselleşme, yerelleşme ve demokratikleşme akımlarıyla birlikte 2000’lerden sonra çeşitlenerek artış göstermiştir. Türkiye’de de benzer bir süreç yaşanmış, aynı yıllarda yerel yönetimler alanındaki reform ve Avrupa Birliği ile daha da yakınlaşma bu sürece ivme kazandırmıştır. Yürütülen uluslararası ilişkiler yerel yönetim biriminin ölçeğine göre değişkenlik göstermekle birlikte metropol kentlerde önemli bir strateji haline gelmiş durumdadır. Buna göre İstanbul uluslararasılaşma anlamında ülkemizde en dikkat çekici şehirdir. Küresel kent olma iddiasıyla çalışmalarına devam eden İstanbul Büyükşehir Belediyesi, uluslararası ilişkiler konusuna büyük önem verdiğini ifade etmektedir. Makale çalışmamızda, ülkemizde yerel yönetimlerin uluslararası ilişkiler faaliyetleri açıklanmakta olup, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin çalışmaları inceleme alanı olarak tercih edilmiştir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin yürüttüğü başlıca uluslararası ilişki çalışmaları; kardeş şehir anlaşmaları, iş birliği protokolleri, mutabakat zaptı ve iyi niyet mektupları ile uluslararası kuruluşlara üyelikler olarak tanımlanmıştır. Makale çalışmamızın temel kuramı, yerel yönetimlerin uluslararası ilişkiler çalışmalarının merkezi yönetim politikalarının nihai belirleyici olduğu bir süreçle sürdürüldüğüdür. Ayrıca makale temel sorusu olarak; bir belediyenin merkezi yönetimin onayını almadan bir uluslararası ilişki faaliyeti yürütmesi mümkün müdür sorusunun cevabı aranmaktadır. Buna göre; İstanbul Büyükşehir Belediyesi dış ilişkilerinin yönünü belirlerken, İstanbul’a katkı sağlama potansiyeline sahip kent yönetimleri veya tarihsel, kültürel ve coğrafi yakınlık arz eden ülkelerin kent belediyelerini tercih etmektedir. Bu durumun sebebi; kentsel hizmetler yürütülen iyi ilişkilerin devamlılığını sağlamaktır. Ancak ülkemizdeki tüm belediyeler gibi İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin de uluslararası ilişkilerinin yönünü belirleyen ana etken merkezi yönetimin izlediği politikalardır. Bir belediyenin merkezi yönetim politikalarına aykırı uluslararası ilişki yürütmesi veya daha önce başlanan bir ilişkinin devam ettirilmesi mümkün görünmemektedir. Türkiye ve Hollanda arasında yaşanan siyasi gerilim neticesinde, İstanbul ve Rotterdam arasında 2015 yılında imzalanan Kardeş İehir Anlaşmasının iptali söz konusu duruma en iyi örnektir.

INTERNATIONAL RELATIONS ACTIVITIES IN LOCAL ADMINISTRATIONS: A REVIEW ON ISTANBUL METROPOLITAN MUNICIPALITY

Local authorities are defined as administrative units that are established to meet the regional and common needs. However, mission and responsibilities undertaken by the local authorities nowadays have gone far beyond the regional needs and have made international relationships indispensable. Sometimes, amicable and trustworthy relationships that cannot be established through national policies are built upon cities and municipalities, paving the way for national policies and promoting economic, commercial, cultural and social relationships through such concepts as mutual cooperation and exchange of experience. Although local authorities engage in theme-oriented, project-based, definite and indefinite cooperation as well as other works related to development and emergency response in their international relationships, sister city relationships and agreements are more in the foreground. Sister city relationships that began in 1950s became more common after 1980s, and increased by diversifying after 2000s along with the development of all means of communication as well as the flows of urbanization, globalization, indigenization and democratization. Turkey went through a similar process, and reforms in the field of local authorities and closer relationship with the European Union accelerated this process. Although international relations vary according to the scale of local government unit, it has become an important strategy in metropolitan cities. Accordingly, Istanbul is the most remarkable city in our country in terms of internationalization. Istanbul Metropolitan Municipality, which continues its activities with the claim of being a global city, states that it attaches great importance to international relations. In this article, international relations activities of local administrations in our country are explained and the studies of Istanbul Metropolitan Municipality are preferred as the field of study. Town twinnig agreements, cooperation protocols, memorandum of understanding and letters of goodwill are described as an Ġstanbul Metropolitan Municipality's main international activities. The basic theory of our article study is that international relations studies of local governments are carried out through a process in which central government policies are the final determinants. Also as the basic question of the article; it is sought to answer the question of a headquarter who is able to carry out an international relations activity without the approval of the central government. According to this; In determining the direction of external relations, the Istanbul Metropolitan Municipality prefers city administrations with the potential to contribute to Istanbul or the city municipalities of countries with historical, cultural and geographical proximity. The reason for this situation; to recognize qualified examples in terms of urban services and to ensure the continuity of good relations with the countries which have historical, cultural and geographical proximity. However, as all municipalities in our country, the main factor determining the direction of the international relations of Istanbul Metropolitan Municipality is the policies followed by the central government. It does not seem possible for a municipality to engage in international relations contrary to central government policies or to maintain a relationship that has already begun. As a result of the political tensions that arise between Turkey and the Netherlands, the cancellation of the Town twinnig Agreement signed between Istanbul and Rotterdam in 2015 is the best example.

PDF

___

AKMAN, Çiğdem, (2017), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Uluslararası Kuruluşlara Üyelikleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. XXII, S. 2: s. 485-510.
AKMAN, Ç. ve E. AKMAN, (2017), “Türkiye’deki Kardeş İehir Uygulamalarının Dört Büyükşehir Belediyesi Üzerinden Nitel Bir Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C: II, S. 27: 228-254.
AKMAN, Çiğdem, (2016), “Evaluating The Current Situation Via Town Twinning Practices In Turkey”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: CİEP Özel Sayısı, s. 1055-1071.
AKTULUN, Ece, (2015), Yönetişim Çerçevesinde Ortaklıklar Ve Belediyelerin Kardeş Şehir İlişkileri: Ankara Büyükşehir Belediyesi Örneği, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
AYDIN YILMAZ, Emine Sare, (2011), The Incrising Role Of Cities In International Politics, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
BAŞ, Cemal, (2017a), Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, http://www.tbb.gov.tr/basin- ve-yayin/yayinlar/kitap/ , Erişim Tarihi: 01.05.2019
BAŞ, Cemal, (2017b), Yerel Yönetim Ödülleri, http://www.tbb.gov.tr/basin- ve- yayin/yayinlar/kitap/ , Erişim Tarihi: 01.05.2019,
BAŞ, Cemal, (2017c), Yerel Yönetim Ağları, http://www.tbb.gov.tr/basin- ve- yayin/yayinlar/kitap/ , Erişim Tarihi: 01.05.2019
BAŞ, Cemal, (2017), Yeni Kentsel Gündem Habitat-3, http://www.tbb.gov.tr/basin- ve-yayin/yayinlar/kitap/ , Erişim Tarihi: 01.05.2019
Başkan Topbaş’a Onur Ödülü Haberi https://www.ibb.istanbul/News/Detail/25849 (Erişim Tarihi: 20.04.2019)
BATAL, S. ve K. TUĞLU, (2018), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Çok Düzlemli Yönetişim ve Kent Diplomasisi Bakımından Değerlendirilmesi” TESAM Akademi Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayısı, S. 202, http://dx.doi.org/ 10.30626/tesamakademi.419251, Erişim Tarihi: 25.03.2019
Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler Orta Doğu ve Batı Asya Bölge Teşkilatı (UCLG- MEWA) Kalkınma İşbirliği ve Kent Diplomasisi Komitesi İnternet Sayfası (http://uclg- mewa.org/uclg-mewa-kalkinma-isbirligi-ve-kent-diplomasisi-komitesi/ Erişim Tarihi: 22.05.2019).
DALGIÇ, Duygu, (2007), “Belediyelerin Uluslararası İlişkileri, Yerel Yönetimlerde İşbirliği ve Katılım”, Yerel Yönetimler Reformunu Destekleme Programı Kitap Dizisi: 3, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını No: 336, Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayını No: 21, (Ed. A. Sabuktay) Ankara.
DAOUDOV, Murat, (2013a), Yerel Dış Politikanın Temelleri, Marmara Belediyeler Birliği Yayını, Yayın No: 74, 1. Baskı, İstanbul.
DAOUDOV, Murat, (2013b), “Bağcılar Belediyesi’nde Uluslararası İlişkilerin Yönetimi”, Bağcılar Perspektifi, (Ed. R. Bozlağan), İstanbul.
DEMİRTAŞ, Birgül, (2016), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Dış İlişkilerinin Analizi: Merkez-Çevre Etkileşimini Yeniden Düşünmek”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, C. 13, S. 52, s. 151-173.
Dünden Bugüne İehir Eşleştirme Projeleri (http://www.yereldeab.org.tr/sehireslestirme/%C5%9EehirE%C5%9Fle%C5%9FtirmePr ojeleri.aspx Erişim Tarihi: 22.05.2019).
EKŞİ, Sabiha Tuğba, (2018), Dünyada ve Türkiye’de Kardeş Şehircilik, Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayını (TDBB), Yayın No: 26, İstanbul http://www.tdbb.org.tr/tdbb/wp-content/uploads/2018/10/kardes-sehircilik-.pdf (Erişim Tarihi: 21.05.2019)
ERMİŞ, Selamettin, (2012), “Kentler Arası İlişkiler ve İstanbul Vizyonu”, TBB Türkiye Belediyeler Birliği İller ve Belediyeler Dergisi, S. 776, http://www.tbb.gov.tr/online/dergi/aralik_2012/, Erişim Tarihi: 27.03.2019
GEZİCİ, H. S. ve M. KOCAOĞLU, (2018), “Dünya’da ve Türkiye’de Kardeş İehir Uygulamaları”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. XXVII, S. 2, s. 115.
Hollanda'nın Ankara Büyükelçisi Türkiye'ye Geldi Haberi, https://www.haberturk.com/hollanda-nin-ankara-buyukelcisi-turkiye-ye-geldi-2154724, (Erişim Tarihi: 20.04.2019).
İBB ile TİKA Arasında İşbirliği Protokolü İmzalanması İle İlgili İBB Meclis Kararı, https://www.ibb.istanbul/CouncilDecision/RefIdIndex?refId=38872, (Erişim Tarihi: 20.04.2019).
İBB Kardeş İehirler Sayfası, https://www.ibb.istanbul/SitePage/Index/151, Erişim Tarihi: 29.04.2019
İstanbul – Rotterdam Kardeş İehir Antlaşmasının İptal Edilmesi Hakkında İBB Meclis Kararı, https://www.ibb.istanbul/CouncilDecision/RefIdIndex?refId=48709, (Erişim Tarihi: 20.04.2019).
KAHRAMAN, H. B., KEYMAN Fuat ve A. Y. SARIBAY, (1999), Katılımcı Demokrasi, Kamusal Alan ve Yerel Yönetim, Wald Demokrasi Kitaplığı, Arayışlar, Tartışmalar, Deneyimler Dizisi: 2, Numune Matbaası, 1. Basım, İstanbul
Marmara Belediyeler Birliği (MBB) Yerel Diplomasi Platformu, (http://marmara.gov.tr/yerel-diplomasi-platformu-6528 Erişim Tarihi: 22.05.2019).
MELISSEN, J. ve R. VAN DER PLUIJM, (2007), City Diplomacy: The Expanding Role of Cities in International Politics, Hollanda Uluslararası İlişkiler Enstitüsü, ss. 19-33, https://www.uclg.org/sites/default/files/20070400_cdsp_paper_pluijm.pdf, Erişim Tarihi: 03.03.2019
OKTAY, Tarkan, (2014), “Türkiye’deki Belediyelerin Türk Cumhuriyetleri ile Kardeş İehir İlişkileri”, Uluslararası Türk Dünyası Yerel Sempozyumu Bildiri Kitabı, Türk Dünyasında Yerel Yönetimlerin Sorunları”, (Ed. D. İşçioğlu), KKTC, ss. 16-17.
ÖKTEM. M. K., V. GÖÇOĞLU ve İ. KOÇ, (2016), “Kardeş İehir Uygulamalarının Yerel Politika Transferine Etkisi: Alanya-Gladbeck Araştırması”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. XXV, S. 4, s. 49-86.
ÖZDEN M. S. ve S. GÜNDÜZ, (2017), Belediyeler İçin Uluslararası İşbirlikleri ve Kardeş Şehir Rehberi, http://www.tbb.gov.tr/basin-ve-yayin/yayinlar/kitap/, Erişim Tarihi: 03.05.2019
ÖZDEN, M. Sinan, (2018), “Türkiye ve AB Arasında İehir Eşleştirme Projesi Konu Bazlı Kardeş İehir İlişkileri -İşlevsel Yaklaşım-“ Ankara http://www.yereldeab.org.tr/Portals/8/yayinlar/sinan_ozden_tematik_yaklasim_ve_kapa site_gelistirme_2.pdf (Erişim Tarihi: 22.05.2019)
ÖZMEN, Malik, (2018), Yerel Yönetimlerin Uluslararası İlişkileri ve Bir İşbirliği Modeli Olarak Kardeş Şehirler: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
SOBACI, Mehmet Zahid (2015), “Türkiye’nin Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik İartı’na Uyumu Özerklik Miti”, SETA, Nisan 2015, Sayı 120. https://www.setav.org/turkiyenin-avrupa-yerel-yonetimler-ozerklik-sartina-uyumu- ozerklik-miti-2/ (Erişim Tarihi: 20.05.2019)
ŞAHİN, S. Z. ve E. SÖYLEMEZ, (2014), “Türk Belediyelerinin Küresel Kardeş Kent Ağlarındaki Farklılaşmalar ve Benzerlikler”, KBAM Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı 5. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara.
TDBB Kardeş İehir El Kitabı, http://www.tdbb.org.tr/tdbb/wp content/uploads/2016/01/kardessehirelkitabi.pdf, Erişim Tarihi: 20.04.2019
TOPÇU, Volkan, (2013), Küresel Şehir Kavramı ve İstanbul’un Küresel Şehirler Arasındaki Yeri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Kardeş İehirler Platformu (www.kardessehirler.org.tr Erişim Tarihi: 22.05.2019).
Türkiye Belediyeler Birliği Yerel Yönetimler İçin Kardeş İehirler ve Proje Ortaklıkları Bilgilendirme, Araştırma ve Geliştirme İnternet Portalı (www.yereldiplomasi.gov.tr Erişim Tarihi: 22.05.2019).
Türkiye Hollanda Gerilimi Tırmanıyor Haberi, https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiye- hollanda-gerilimi-t%C4%B1rman%C4%B1yor/a-37908689, (Erişim Tarihi: 20.04.2019).
1173 Sayılı Milletlerarası Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkında Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1173.pdf, Erişim Tarihi: 23.04.2019
3335 Sayılı Uluslararası Nitelikteki Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanun, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3335.pdf, Erişim Tarihi: 28.04.2019 5393 Sayılı Belediye Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf, Erişim Tarihi: 01.05.2019
4. Büyükelçiler Konferansı Sonuç Bildirgesi, http://www.mfa.gov.tr/buyukelciler- konferansi-kabul-edilen-sonuc-bildirgesi-ile-sona-erdi.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 20.04.2019).