EGE GÖÇLERİ’NİN TETİKLEDİĞİ DİĞER GÖÇ HAREKETLERİNE KISA BİR BAKIŞ

Öz Ege Göçleri, MÖ. 13. yüzyılın son çeyreği ile 12. yüzyılın ilk çeyreğinde olmak üzere, iki aĢamada cereyan etmiĢ olan büyük bir kavimler hareketidir. Ugarit ve Mısır vesikaları, bu göçler hakkında önemli bilgiler aktarırlar. Ayrıca, MÖ. 2. Binyılın sonlarına ait yerleĢim merkezlerinde yapılan arkeolojik kazılarda da, söz konusu göçlerin sebebiyet verdiği yıkımın maddi delillerine rastlanmıĢtır.Ege Göçleri’nin çeĢitli nedenleri vardır. Ancakhemen belirtelim ki, bu büyük kargaĢada ekonomik nedenler ön plana çıkmaktadır. Çünkü göçe iĢtirak eden kavimlerin toprak yetmezliği ve yeterli besine ulaĢamama gibi sorunlarının yanı sıra, MÖ.13. yüzyılın sonlarına doğru baĢlayan ve Hatti Ülkesi’ni de etkileyen kıtlık felâketi, Egeli kavimleri, kendilerine yeni yurtlar bulma çabası içerisine sevk etmiĢ görünmektedir.Ege Göçleri’nin birinci aĢaması Mısır firavunu Merneptahzamanında (MÖ. 1236-1223) vukubulmuĢtur. Bu firavun tarafından yazdırılan Karnak Kitabesi ve Ġsrail Steli, söz konusu göçler hakkında önemli bilgiler aktarırlar. Ayrıca Ugarit mektupları da, göçlerin bu ilk aĢamasına ait bilgiler verirler. Sözünü ettiğimiz bütün bu belgelerden anlaĢıldığına göre, göçlerin ilk aĢaması yaĢanırken Hitit Devleti henüz ayaktadır.Asıl tahribatı, Ege Göçleri’nin ikinci aĢamasına katılan kavimler gerçekleĢtireceklerdir. MÖ. 12. yüzyılın ilk çeyreğinde yaĢanacak olan bu ikinci göç dalgası hakkındaki en doyurucu bilgileri yine Mısır kaynakları vermektedir. Gerçekten, Mısır firavunu III. Ramses’in (MÖ. 1198-1167) yazdırmıĢ olduğu vesikalarda, Ege Göçleri’nin ikinci aĢamasına iĢtirak eden kavimlerden ve onlara karĢı verilen mücadeleden söz edilmektedir.Ege Göçleri sonunda MÖ. 2. Binyılın büyük güçleri olan Hitit, Mitanni ve III. Babil devletleri yıkılacaklardır. Mısır Devleti ise hem ekonomik hem de insan kaynakları bakımından tükenme noktasına gelecektir. Ege Göçleri’ni tek bir göç hareketi olarak görmek doğru değildir. Çünkü Ege Göçleri, hem Eski Doğu dünyasında hem de Eski Batı dünyasında yeni göç hareketlerinin de tetikleyicisi olmuĢtur. Nitekim bu göçlerle aynı zaman dilimi içerisinde veya biraz sonrasında yeni göç hareketlerine tanık olunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

ege göçleri, egeli kavimler, hititler

PDF

___

ALBRIGHT, W. F., (1975), “Syria, The Philistines and Phoenicia”, Cambridge Ancient History, II/2, Chp. XXXIII: s. 507-536.
ASTOUR, M. C., (1965), “New Evidence on the Last Days of Ugarit”, American Journal of Archaeology, 69/3: s. 253-258.
BARNETT, R.D., (1975), “The Sea Peoples”, Cambridge Ancient History, II/2, Chp. XXX: s. 417-442.
COOK, J. M., (1962), “The Dorian Invasion”, Proceedings of the Cambridge Philological Society, Vol. 8: s. 16-22.
DION, P. E., (2006), “Aramaean Tribes and Nations of First-Millenium Western Asia”, Civilization of the Ancient Near East, Vol. I-2: s. 1281-1294.
FAULKNER, O. R., (1975), “Egypt from the inception of the nineteenth dynasty to the death of Ramesses III”, Cambridge Ancient History, II/2, Chp. XXIII: s. 232-247.
GARELLI, P., (1963), Les Assyriens en Cappadoce, Paris.
GRESSMAN, H., (1926), Altorientalische Texte zum Alten Testament, Berlin.
HERODOTOS, (2002), Herodot Tarihi (Çeviren: M. Ökmen), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
HOMEROS, (1975), İlyada (Çeviren: A. Erhat ve A. Kadir), İstanbul: Sander Yayınları.
KINAL, F., (1987), Eski Anadolu Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
KİTAB-I MUKADDES (Eski ve Yeni Ahit), (2001), İstanbul: Kitab-ı Mukaddes İirketi.
KÖROĞLU, K., (2006), Eski Mezopotamya Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
KUHRT, A., (1995), The Ancient Near East C. 3000-300 B. C., Vol. II, London: Amazon Books.
MACALISTER, R. A. S.., (1914), The Philistines Their History and Civilization, London: Oxford University Press.
MANSEL, A. M., (1971), Ege ve Yunan Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
MEMİŞ, E., (1996), Filistinliler’in Kökeni ve Tarihi, Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını.
MEMİŞ, E., (1999), “Asur Devletlerinin Anadolu Politikası”, XII. Türk Tarih Kongresi’nden Ayrı Basım, C. I, Ankara, 65-73.
MEMİŞ, E., (2006), İsrail Nereye Koşuyor? (En Eski Çağlardan Günümüze İsrail- Filistin Mücadelesi), Bursa: Ekin Kitabevi Yayını.
MEMİŞ, E., (2009), Eskiçağ Tarihinde Doğu-Batı Mücadelesi, Konya: Çizgi Kitabevi Yayını.
MEMŞ, E., (2012), Troya ve Troyalılar, Ankara: Altınpost Yayınları.
MEMİŞ, E., (2017a), Eskiçağ Türkiye Tarihi, Bursa: Ekin Kitabevi Yayını.
MEMİŞ, E., (2017b), Eskiçağda Mezopotamya, Bursa: Ekin Kitabevi Yayını.
MEMİŞ, E., (2019), Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi, Bursa: Ekin Kitabevi Yayını.
MEMİŞ, E. ve C. BÜLBÜL, (2012), Amurrular (Araplar’ın En Eski Ataları), Elazığ: Fırat Üniversitesi Orta Doğu AraĢtırmaları Merkezi Yayını.
MEMİŞ, E. ve C. BÜLBÜL, (2014), Eskiçağda Göçler, Bursa: Ekin Kitabevi Yayını.
MORRIS, J., (2006), The Origins of the Sea Peoples, Florida: Florida State University Classics.